مثانه بیش فعال یکی از بیماری‌های رایج مربوط به سیستم دفع ادرار است که هم در زنان و هم در مردان ایجاد می‌شود. این اختلال باعث می‌شود تا فرد در دفع ادرار بی‌اختیار شود. این حالت به‌عنوان بی‌اختیاری ادرار هم شناخته می‌شود.
درصد بالایی از بیمارانی که مثانه بیش فعال دارند نمی‌توانند علائم آن را مدیریت کنند. همین موضوع باعث می‌شود تا فرد احساس بدی داشته باشد و در بیشتر مواقع احساس نگرانی کند. به همین دلیل افراد مبتلا به بیش‌فعالی مثانه معمولاً از اجتماع فاصله می‌گیرند و فعالیت‌های خود در جامعه را محدود می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با این بیماری، علائم، روش‌های درمان و… در ادامه با بهستان دارو همراه باشید.
بیش فعالی مثانه چیست؟
بیش‌فعالی مثانه که با نام OAB هم شناخته می‌شود، نوعی بیماری مجاری ادراری است که طی آن فرد بیشتر مواقع دچار احساس دفع ناگهانی ادرار می‌شود. این حالت در موارد شدید باعث می‌شود تا فرد اختیار دفع ادرار خود را از دست بدهد.
دلایل مختلفی در ایجاد این بیماری نقش دارند، اما تشخیص علائم آن کمی دشوار است، زیرا این بیماری در بیشتر موارد به‌صورت ناگهانی ایجاد می‌شود. فردی که به بیش‌فعالی مثانه مبتلا می‌شود تمایل به دوری از اجتماع دارد، زیرا همیشه نگران بی‌اختیاری ادرار و مشکلات دیگری است که در اثر این بیماری ایجاد می‌شوند.
علائم مثانه بیش فعال
همیشه تجربه بی‌اختیاری ادرار به این معنی نیست که به بیش‌فعالی مثانه دچار شده‌اید. این موضوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. اگر این علامت با علائم دیگری که در ادامه ذکر می‌کنید همراه باشد، احتمال ابتلا به بیش‌فعالی مثانه افزایش می‌یابد:
- اساس ادرار ناگهانی و بسیار شدید
- بی‌اختیاری ادرار به‌صورت مکرر
- تکرر ادرار (بیشتر از ۸ بار در هر شبانه‌روز)
- بیدارشدن بیش از یک‌بار در شب برای دفع ادرار
چرا بیش فعالی مثانه ایجاد می شود؟
کلیه‌ها مسئول تولید ادرار هستند و آن ادرار به مثانه منتقل می‌کنند. سپس مغز به بدن دستور دفع ادرار می‌دهد، عضلات لگن شل می‌شوند و اجازه خروج ادرار از بدن را می‌دهند.
مثانه بیش فعال باعث انقباض غیرارادی در عضلات مثانه می‌شود و همین موضوع باعث احساس نیاز به ادرارکردن می‌شود. این حالت زمانی که مثانه پر نیست هم رخ می‌دهد. شرایط و عوامل مختلفی مثانه بیش فعال ایجاد می‌کنند که عبارت‌اند از:
- مصرف بیش از حد مایعات
- مصرف داروهای ادرارآور
- عفونت‌های مختلف دستگاه ادراری
- مصرف کافئین، الکل یا سایر موادی که مثانه را تحریک می‌کنند
- عدم تخلیه کامل مثانه
- وجود اختلالاتی مانند سنگ مثانه
- نگه‌داشتن ادرار
بهترین درمان برای مثانه بیش فعال چیست؟
روش‌های درمانی مختلفی برای OAB وجود دارد. در ادامه به بهترین روش‌ها برای درمان بیش‌فعالی مثانه اشاره می‌کنیم:
- فیزیوتراپی کف لگن: در این روش به کمک فیزیوتراپی عضلات کف لگن را تقویت می‌کنند تا به رفع مشکلات ادراری مانند بیش‌فعالی مثانه، تکرر ادرار و… کمک کنند.
- دارودرمانی: داروهایی که علائم بیش فعالی در مثانه را کاهش می‌دهند و به بهبود بیمار کمک می‌کنند شامل تولترودین (Detrol, Detrol LA)، تروسپیوم (Sanctura) و میرابگرون (Myrbetriq) است.
- بوتاکس: تزریق بوتاکس در دوز کم می‌تواند به فلج‌شدن یا تضعیف موقت عضلات مثانه کمک کند. این امر باعث کاهش انقباض ضعضلات مثانه و در نهایت کاهش علائم مثانه بیش فعال می‌شود.
- تحریک اعصاب: در این روش از سیگنال‌های الکتریکی استفاده می‌کنند. این کار را با تزریق یک سیم بسیار باریک انجام می‌دهند و آن را وارد کمر یا ساق پا می‌کنند.
- جراحی: جراحی آخرین روش برای درمان بیش‌فعالی مثانه است. اگر دارو، فیزوتراپی، تحریک اعصاب و… جواب ندهند، پزشک احتمالا جراحی مثانه را به شما پیشنهاد می‌دهد.
مثانه بیش فعال در زنان
احتمال ابتلای زنان به بیماری بیش‌فعالی مثانه حدود ۱۰ درصد بیشتر از مردان است. این بیماری بیشتر بعد از یائسگی در خانم‌ها اتفاق می‌افتد، اما علت دقیق آن مشخص نیست. ممکن است کمبود استروژن باعث ایجاد این بیماری باشد. علائم این بیماری در زنان بیشتر شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس ناگهانی ادرار
- عدم توانایی کنترل ادرار
- حداقل دو بار ادرار در طول شب
- حداقل ۸ بار ادرار در شبانه‌روز
OAB در خانم‌ها بیشتر با مصرف دارو، تمرینات فیزیکی یا در نهایت با جراحی قابل‌درمان است. اگر علائم این بیماری را مشاهده کردید بهتر است هرچه زودتر به پزشک متخصص اورولوژیست مراجعه کنید.
مثانه بیش فعال در مردان
بیش‌فعالی مثانه در مردان هم دیده می‌شود. بیشترین علت این بیماری در مردان به بزرگ‌شدن پروستات مربوط است. با بزرگ‌شدن این غده مسیر ادرار مسدود می‌شود و همین موضوع باعث بی‌اختیاری ادرار خواهد شد. این بیماری در مردان هم علائم زیر را دارد:.
- نیاز به ادرارکردن فوری
- ادرارکردن تا ۸ بار در شبانه‌روز
- بی‌اختیاری و نشت ادرار
- احساس ادرار بسیار شدید و عدم توانایی در کنترل آن
بزرگ‌شدن پروستات در مردان مسن شایع‌تر است؛ بنابراین هرچه سن مردان بالاتر می‌رود، احتمال ابتلا به مثانه بیش فعال هم بیشتر می‌شود. برای رفع این مشکل باید بزرگی پروستات را درمان کرد.
بیش فعالی مثانه در کودکان
مثانه بیش‌فعال در کودکان رایج است، اما هر علائمی نشان‌دهنده این بیماری نیست. مثلاً اگر کودکی شب‌ادراری دارد حتماً دلیل بر ابتلای او به این بیماری نیست. تشخیص درست و به‌موقع OAB در کودکان به پیشگیری از آن در بزرگسالی کمک می‌کند. علائم این بیماری در کودکان عبارت‌اند از:
- نیاز فوری یا مکرر به ادرارکردن
- نشت ادرار
- ادرارکردن بیش از ۸ بار در شبانه‌روز
- احساس پری مثانه حتی بعد از تخلیه ادرار
از دلایلی این بیماری در کودکان هم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت ادراری
- آلرژی
- مصرف کافئین
- اضطراب و استرس
- ناهنجاری‌های ساختاری در مجاری ادراری
- یبوست
تشخیص بیش فعالی مثانه
برای تشخیص بیماری بیش‌فعالی مثانه باید به پزشک متخصص اورولوژیست مراجعه کنید. پزشک برای شما آزمایش‌هایی می‌نویسد که معمولاً شامل موارد زیر هستند:
نمونه ادرار (آنالیز ادرار)
در این آزمایش از شما نمونه ادرار می‌گیرند و آن را از نظر وجود خون، عفونت یا هر مشکل دیگری بررسی می‌کنند.
معاینه فیزیکی
در این بررسی پزشک اطراف شکم و کلیه‌ها را معاینه می‌کند تا متوجه هرگونه حالت غیرعادی از جمله بزرگی پروستات شود.
اسکن مثانه
این آزمایش به‌صورت سونوگرافی است که میزان ادرار باقی‌مانده در مثانه پس از ادرارکردن را مورد بررسی قرار می‌دهد.
تست یورو دینامیک
این تست در واقع ترکیبی از آزمایش‌ها است که در تشخیص موارد مختلف مانند توانایی مثانه برای نگه‌داشتن و ذخیره ادرار به پزشک کمک می‌کند.
سیستوسکوپی
برای انجام این تست در ابتدا یک داروی بی‌حسی به شما می‌دهند و سپس پزشک یک دستگاه کوچک را وارد مثانه می‌کند. این آزمایش می‌تواند علائم ناشی از هر گونه ناهنجاری در مثانه مانند سنگ مثانه یا تومور را نشان دهد.
درمان خانگی بیش فعالی مثانه
برای درمان بیش‌فعالی مثانه در خانه می‌توانید از روش‌های مختلف مانند تمرینات فیزیکی، رفتاردرمانی و فیزیوتراپی و داروهای گیاهی کمک بگیرید.
برخی از گیاهان، مکمل‌ها و ویتامین‌ها به‌عنوان درمان جایگزین برای این بیماری شناخته می‌شوند. ترکیبات گیاهی چینی مانند گوشا جونکی گان، عصاره قارچ مانند گانودرما لوسیدوم و عصاره‌های گیاهی مانند ابریشم ذرت و کپسایسین از درمان‌های گیاهی OAB هستند.
یکی دیگر از روش‌های خانگی طب سوزنی است در این روش سوزن‌های طبی را در نواحی خاصی از بدن قرار می‌دهند و با تحریک اعصاب به کنترل این بیماری کمک می‌کنند.
یک سری روغن‌های گیاهی هم می‌توانند به کاهش انقباض مثانه کمک کنند. روغن یلانگ یلانگ، روغن اسطوخودوس، روغن مریم‌گلی، روغن دانه کدوتنبل و… از بهترین روغن‌ها برای درمان این بیماری هستند.
سوالات متداول
آیا مثانه بیش فعال خطرناک است؟
بیش‌فعالی مثانه خطرناک نیست، اما می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد و باعث استرس و نگرانی شما شود.
کدام گروه سنی بیشتر به بیش‌فعالی مثانه دچار می‌شوند؟
این بیماری در هر سنی اتفاق می‌افتد، اما در زنان شایع تراز مردان است.
روش تشخیص مثانه بیش فعال چگونه است؟
مراجعه به اورولوژیست و انجام تست‌هایی مانند نمونه ادرار، سونوگرافی و… به تشخیص این بیماری کمک می‌کند.
مثانه بیش فعال چگونه درمان می‌شود؟
مصرف دارو، انجام فیزیوتراپی، تمرینات فیزیکی و در نهایت جراحی این بیماری را درمان می‌کنند.