مشکلات گوش مانند اختلالات شنوایی و درد گوش می‌توانند هر فردی از هر سنی را درگیر کنند. یکی از این مشکلات اختلال عملکرد شیپور استاش گوش است. زمانی که لوله‌های اتصال دهنده گوش میانی به گلو مسدود می‌شوند، شیپور استاش هم دچار اختلال می‌شود.
این اختلال می‌تواند درد گوش، اختلالات شنوایی، احساس پر بودن و گرفتگی گوش و… را به دنبال داشته باشد. اختلال شیپور استاش معمولا خود به خود خوب می‌شود، اما گاهی اوقات هم به درمان‌های تخصصی نیاز دارد. برای آگاهی از دلایل ایجاد این مشکل، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و… با ما در بهستان دارو همراه باشید.
اختلال شیپور استاش گوش چیست؟
اختلال شیپور استاش گوش (ETD) زمانی ایجاد می‌شود که این قسمت از گوش نتواند به خوبی باز و بسته شود. شیپور استاش در واقع لوله‌هایی هستند که گوش میانی را به قسمت بالایی گلو متصل می‌کنند. این لوله‌ها باعث تنظیم فشار هوا در گوش می‌شوند تا مایع داخل گوش بتواند تخلیه شود. زمانی که این لوله‌ها مسدود می‌شوند شیپور استاش هم دچار اختلال می‌شود و نمی‌تواند به درستی کار کند.
این اختلال در کودکان شایع‌تر است. تقریبا یک درصد از جمعیت بزرگسالان به این بیماری دچار می‌شوند و سایر موارد ابتلا کودکان هستند. در ادامه انواع این اختلال را به شما معرفی می‌کنیم.
انواع اختلالات شیپور استاش گوش
در مجموع سه نوع اختلال شیپور استاش وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند و بر اساس همین ویژگی‌ها هم دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه این سه نوع اختلال را به شما معرفی می‌کنیم:
اختلال عملکرد شیپور استاش پاتولوز (Patulous eustachian tube dysfunction)
در این نوع اختلال شیپور استاش همیشه باز می‌ماند و بسته نمی‌شود. صدای فرد از حفره بینی به گوشش می‌رسد و همین موضوع باعث می‌شود که صدای فرد تغییر کند.
اختلال انسدادی شیپور استاش (Obstructive eustachian tube dysfunction)
در این نوع اختلال شیپور استاش آن‌طور که باید باز نمی‌شود و نیمه باز باقی می‌ماند. همین موضوع باعث می‌شود که مایعات به طور کامل از گوش خارج نشوند و در گوش تجمع پیدا کنند. این موضوع باعث درد یا فشار در گوش می‌شود.
اختلال عملکرد شیپور استاش ناشی از چالش بارو (Baro-challenge-induced eustachian tube dysfunction)
در این نوع اختلال شیپور استاش باز هم به طور کامل باز نمی‌شود، اما درد و فشار در گوش تنها زمانی ایجاد می‌شود که تغییر ارتفاع رخ دهد. مثلا زمانی که سوار هواپیما می‌شوید ممکن است گوش درد یا احساس فشار در گوش را تجربه کنید.
علائم اختلال شیپور استاش گوش
شایع‌ترین نشانه ETD این است که انگار صداها را به صورت خفه می‌شنوید، درست مثل زمانی که زیر آب هستید. سایر علائم این بیماری عبارت‌اند از:
· احساس پری و سنگینی گوش
· شنیدن صداهایی مانند کلیک کردن
· سرگیجه
· مشکلات تعادلی
· گوش درد
· وزوز یا زنگ زدن گوش
· کاهش شنوایی
مدت زمان ماندگاری این علائم به دلیل ایجاد اختلال شیپور استاش گوش بستگی دارد. مثلا اگر تغییرات ارتفاع دلیل آن باشد، زمانی که به ارتفاع ثابت اولیه برگردید این علائم از بین می‌روند. در صورتی که دلایل یا بیماری‌های دیگر منجر به این اختلال شده باشند، علائم ماندگارتر می‌شوند، تا زمانی که دلیل را پیدا کنید و آن را از بین ببرید.
علل ایجاد اختلالات شیپور استاش
اصلی‌ترین علت ایجاد اختلالات مربوط به شیپور استاش التهاب گوش است. این التهاب هم در نتیجه موارد زیر ایجاد می‌شود:
· آلرژی
· رفلاکس معده (GERD)
· ویروس‌هایی مانند سرماخوردگی
· آنفولانزا
تغییرات ارتفاع هم می‌توانند منجر به اختلال در عملکرد شیپور استاش شوند. به این وضعیت باروتروما می‌گویند. غواصی، سوار شدن هواپیما، رفتن به کوه یا سوار شدن در آسانسور منجر به تغییر ارتفاع می‌شوند. برخی شرایط دیگر مانند شکاف کام (لب شکری) هم می‌توانند باعث اختلال شیپور استاش شوند.
چه کسانی بیشتر به ETD مبتلا می شوند؟
گفتیم که هر فردی ممکن است در طول زندگی این اختلال را تجربه کند، اما برخی افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند. این موارد را در ادامه برای شما بیان می‌کنیم:
· افرادی که اضافه وزن دارند ممکن است به این اختلال دچار شوند، زیرا چربی می‌تواند در اطراف شیپور استاش رسوب کند و باعث مسدود شدن آن شود.
· دود سیگار می‌تواند به موهای محافظ گوش میانی (مژه) آسیب برساند. همین موضوع باعث جذب آلودگی‌ها و مسدود شدن گوش میانی و در نهایت شیپور استاش می‌شود.
· افراد مبتلا به آلرژی معمولا دچار گرفتگی بینی می‌شوند و گلو و بینی آنها مخاط بیشتری تولید می‌کند. همین موارد احتمال خطر ابتلا به اختلال شیپور استاش گوش را افزایش می‌دهند.
· کودکان شیپور استاش کوچک‌تری دارند و به همین دلیل امکان مسدود شدن آن بیشتر است. همچنین کودکان بیشتر به سرماخوردگی و بیماری‌های ویروسی مبتلا می‌شوند که خطر عفونت گوش و آسیب به شیپور استاش را بالا می‌برد.
نحوه تشخیص اختلال شیپور استاش گوش
اگر گوش درد دارید یا احساس می‌کنید گوشتان گرفته، باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. متخصص در ابتدا شما را معاینه می‌کند. این معاینه شامل بررسی گوش، گلو و مجرای بینی است. اگر پزشک نتواند با قطعیت در مورد علت علائم شما نظر بدهد ممکن است آزمایش‌های زیر را تجویز کند:
· تمپانومتری (Tympanometry)
· تست‌های شنوایی
تمپانومتری
این تست وضعیت گوش میانی را بررسی می‌کند و اطلاعاتی را درباره این قسمت از گوش در اختیار متخصص قرار می‌دهد. در این تست از ابزاری به نام تمپانومتر استفاده می‌کنند. شنوایی شناس تمپانومتر را داخل گوش می‌برد تا وضعیت آن را بررسی کند.
تمپانومتر از سه بخش تشکیل شده است. بخش اول هوا را وارد کانال گوش می‌کند. قسمت دوم امواج صوتی را به گوش می‌فرستد و در واقع بخش سوم مانند یک ضبط صوت عمل می‌کند و حرکات و صداهای پرده گوش را ثبت می‌کند. با بررسی نتایج ضبط شده در تمپانومتر، شنوایی شناس می‌تواند درباره علت اختلال شیپور استاش نظر بدهد.
تست‌های شنوایی
تست‌های شنوایی انواع مختلفی دارند. پزشک بعد از معاینه نوع تست را برای شما مشخص می‌کند. این تست‌ها می‌توانند وجود کم شنوایی را در فرد تشخیص بدهند و مشخص کنند که کم شنوایی از چه نوعی است و دلیل آن چیست. بعد از پیدا شدن علت اصلی بیماری پزشک روش درمان مناسب را برای شما انتخاب می‌کند.
درمان اختلال شیپور استاش گوش
اختلال شیپور استاش معمولا خود به خود برطرف می‌شود، اما گاهی اوقات هم این چنین نیست. اگر علائم شما بیشتر از دو هفته طول بکشند، باید به پزشک مراجعه کنید. درمان این بیماری شامل سه روش دارو درمانی، جراحی و درمان خانگی است. انتخاب روش درمان به علت و شدت اختلال بستگی دارد. در ادامه درباره روش‌های درمان اختلال ETD با شما صحبت می‌کنیم.
دارو برای درمان اختلال شیپور استاش
اگر آلرژی باعث اختلال در عملکرد شیپور استاش شده باشد می‌توانید از داروهای بدن نسخه (OTC) برای کمک به درمان آن استفاده کنید. این داروها می‌توانند اثربخش باشند:
· آنتی هیستامین‌هایی مانند سیتریزین یا دیفن هیدرامین
· اسپری‌های بینی مانند فلوتیکازون یا آزلاستین
· مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن
اگر عفونت باعث اختلال شیپور استاش شده باشد، باید به مصرف درست آنتی بیوتیک روی بیاورید. البته پزشک باید برای شما آنتی‌بیوتیک مناسب تجویز کند. همچنین ممکن است پزشک برای کمک به کاهش التهاب برای شما کورتیکواستروئید هم تجویز کند.
قبل از استفاده از داروهای ضد احتقان مانند سودوافدرین با پزشک مشورت کنید. این داروها می‌توانند به کاهش احتقان و گرفتگی گوش کمک کنند، اما در برخی موارد ممکن است باعث بدتر شدن اختلال عملکرد شیپور استاش شوند.
جراحی برای درمان اختلال شیپور استاش
اگر اختلال شیپور استاش گوش مزمن باشد ممکن است پزشک برای درمان آن جراحی را پیشنهاد دهد. هدف از این درمان دور زدن شیپور استاش و رفع مشکلات تهویه گوش میانی است. این کار باعث از بین رفتن اختلال، بهبود شنوایی و سایر علائم می‌شود. روش‌های جراحی مختلفی برای درمان این اختلال وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
· میرنگوتومی (Myringotomy): در این روش جراح شما در پرده گوش یک برش کوچک ایجاد می‌کند. این کار برای تخلیه کردن مایع از گوش میانی انجام می‌گیرد. این برش را در بزرگسالان باز می‌گذارند تا زمانی که تورم شیپور استاش برطرف شود.
· لوله‌های گوش: گاهی اوقات جراح در حین میرنگوتومی لوله‌هایی را در برش‌های گوش قرار می‌دهد. این لوله‌ها جریان هوا به گوش را آسان می‌کنند و تا یک سال هم دوام می‌آورند. بعد از آن خود به خود می‌افتند و پرده گوش هم ترمیم می‌شود.
· لوله استاش: در این روش جراح شیپور استاش را با یک بادکنک باز می‌کند. جراح با کمک آندوسکوپی بینی و ابزار مخصوص این بادکنک را از طریق مجرای بینی وارد شیپور استاش می‌کند. سپس به مدت دو دقیقه درون بادکنک می‌دمد، سپس آن را خالی می‌کند و بیرون می‌آورد. این کار به برطرف شدن اختلال شیپور استاش گوش کمک می‌کند.
درمان خانگی اختلال شیپور استاش
اگر اختلال شیپور استاش خفیف باشد، می‌توان در خانه هم آن را درمان کرد. با روش‌های زیر می‌توانید به رفع انسداد این لوله‌ها در گوش کمک کنید:
· آدامس جویدن
· خمیازه کشیدن
· قورت دادن مواد غذایی بزرگ‌تر مانند نان
· بستن دهان و بیرون دادن هوا با قدرت از بینی (تکنیک والسالوا)
· استفاده از آب نمک برای تمیز کردن مجرای بینی
· دادن شیشه شیر با پستانک به کودکان برای رفع انسداد
پیشگیری از اختلالات شیپور استاش
شما نمی‌توانید به طور قطع از اختلالات شیپور استاش جلوگیری کنید، اما یک سری اقدامات وجود دارند که می‌توانید در جهت کاهش خطر ابتلا به این بیماری انجام دهید:
· هنگام سفر با هواپیما از گوش گیر استفاده کنید
· از تغییرات دمایی شدید که می‌توانند بر روی گوش تاثیر بگذارند اجتناب کنید
· مصرف آب را فراموش نکنید. در طول روز مقدار کافی آب بنوشید تا مخاط بینی را رقیق نگه دارید.
عوارض اختلال شیپور استاش گوش
اختلال عملکرد شیپور استاش اگر درمان نشود می‌تواند عوارضی را برای شما ایجاد کند. در ادامه به این عوارض اشاره می‌کنیم:
· کاهش شنوایی
· آسیب دائمی به پرده گوش
· اوتیت میانی مزمن یا عفونت گوش میانی
· انقباض پرده گوش (زمانی است که پرده گوش به سمت داخل کانال گوش کشیده می‌شود.)
نتیجه گیری
اختلال شیپور استاش گوش یک اختلال در لوله‌های متصل کننده گوش میانی به قسمت بالایی گلو است که شیپور استاش نامیده می‌شود. زمانی که این لوله‌ها نتوانند به درستی باز و بسته شوند، مایعات در داخل گوش می‌مانند و نمی‌توانند خارج شوند. به این وضعیت اختلال شیپور استاش می‌گویند. این اختلال بیشتر در کودکان اتفاق می‌افتد و می‌تواند منجر به درد گوش، سرگیجه، عدم تعادل، کاهش شنوایی و… شود. اگر شما یا کودکتان این علائم را دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
چقدر بعد از درمان اختلال شیپور استاش حال مریض بهتر می‌شود؟
این موضوع به روش درمان بستگی دارد. مثلا بعد از جراحی سه الی چهار هفته طول می‌کشد تا بهبود پیدا کنید. اگر جراح در گوش شما لوله بگذارد این لوله‌ها ۱۲ الی ۱۸ ماه در جای خود باقی می‌مانند.
اختلال شیپور استاش گوش چقدر طول می‌کشد؟
این اختلال معمولا بعد از یک الی دو هفته خود به خود خوب می‌شود، اما اختلال مزمن ممکن است چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد.
آیا استفاده از شمع گوش می‌تواند اختلالات شیپور استاش را برطرف کند؟
خیر، این روش خطرناک است و به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
چگونه می‌توان اختلال شیپور استاش در نوزادان را درمان کرد؟
با شیشه شیر به نوزادان شیر بدهید یا اینکه از پستانک استفاده کنید. مکیدن به رفع انسداد این لوله‌ها کمک می‌کند.