اگزمای پوستی نوعی بیماری پوستی است که با خارش و سوزش، بیمار را کلافه می‌کند. این بیماری دلایل متعددی دارد، اما وراثت یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری است؛ یعنی اگزما می‌تواند از نسل‌های قبل به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود.
اگزما مسری نیست و در این مورد نگرانی وجود ندارد، اما در صورت مشاهده علائم این بیماری باید فوراً به سراغ درمان آن باشید تا از پیشرفت آن جلوگیری کنید. در ادامه درباره این بیماری، دلایل، علائم و روش‌های درمان آن با شما صحبت می‌کنیم.
به چه چیزی اگزمای پوستی می‌گویند؟
اگزما نوعی بیماری شایع پوستی است که می‌تواند هر فردی را در هر سن مبتلا کند. این بیماری باعث خارش، خشکی، قرمزی و تحریک پوست و ایجاد برآمدگی‌های تاول مانند روی پوست می‌شود. اگزما انواع مختلفی دارد و شکل بثوراتی که ایجاد می‌شود و محل اگزما به نوع آن بستگی دارد.
اگزما که درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) نیز نامیده می‌شود، معمولاً در دوران نوزادی یا اوایل کودکی آغاز می‌شود و می‌تواند تا بزرگسالی ادامه داشته باشد. البته این بیماری ممکن است در هر سنی رخ بدهد. در ادامه به معرفی انواع مختلف اگزما می‌پردازیم.
انواع اگزمای پوستی
انواع مختلفی از اگزما وجود دارد که هر کدام علائم خود را دارند و به دلایل مختلف ایجاد می‌شوند. هر کدام از این انواع اگزما هم به نوع خاصی از محرک‌ها واکنش نشان می‌دهند. در ادامه انواع اگزمای پوستی را به شما معرفی می‌کنیم:
- درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis): درماتیت آتوپیک باعث خشکی و خارش پوست می‌شود و پوست را قرمز و ملتهب می‌کند. آتوپیک شایع‌ترین نوع اگزما است.
- درماتیت تماسی (Contact dermatitis): درماتیت تماسی همان‌طور که از نامش پیداست در تماس با یک ماده محرک ایجاد می‌شود و می‌تواند واکنش آلرژیک ایجاد کند.
- درماتیت دیشیدروتیک (Dyshidrotic dermatitis): درماتیت دیشیدروتیک بیشتر بر روی انگشتان، کف دست‌ها و کف پا دیده می‌شود و این قسمت‌ها را درگیر می‌کند. این بیماری در زنان شایع‌تر است و باعث خارش و پوسته‌پوسته شدن ناحیه و حتی درد می‌شود.
- درماتیت سکه‌ای (Nummular dermatitis): درماتیت نومولار یا سکه‌ای یا عددی به شکل لکه‌های قرمز، پوسته‌پوسته و خارش‌دار گرد روی پوست ظاهر می‌شود. این نوع اگزمای پوستی بیشتر قسمت پایین ساق پا را درگیر می‌کند. اگر پوست خیلی خشکی داشته باشید ممکن است به این بیماری مبتلا شوید.
- درماتیت استازیس (Stasis dermatitis): درماتیت استازیس بیشتر در قسمت پایینی ساق پا ایجاد می‌شود و دلیل آن هم جریان خون ضعیف در این ناحیه از بدن است.
- نورودرماتیت (Neurodermatitis): نورودرماتیت نوعی اگزما است که معمولا خودبه‌خود درمان می‌شود. این بیماری بازو، شانه، آرنج، پاها، مچ پا، مچ دست، دست، پشت گردن یا پوست سر و حتی نواحی مقعد و تناسلی را درگیر می‌کند و باعث ایجاد خارش می‌شود.
دلیل بیماری اگزما چیست؟
علت اگزما به طور کامل مشخص نیست، اما محققان تقریباً به این نتیجه رسیده‌اند که سیستم ایمنی بدن به دلیل فعالیت زیاد این بیماری را ایجاد می‌کند. اگزما دلیل مشخصی ندارد، اما وقتی به این بیماری مبتلا شوید هر محرکی می‌تواند شرایط شما را بدتر کند. در چنین شرایطی سیستم ایمنی بدن واکنش‌های شدیدی نشان می‌دهد که ممکن است مشکلات دیگری را به دنبال داشته باشد.
یک دلیل دیگر برای ایجاد اگزما کمبود پروتئینی به نام فیلاگرین (Filaggrin) در بدن انسان است. این پروتئین مسئولیت حفظ رطوبت و سلامت پوست را بر عهده دارد و کمبود آن موجب خشکی پوست می‌شود.
علائم اگزمای پوستی
اگزمای پوستی یک سری علائم اصلی دارد که شامل خارش، خشکی پوست، زبر و زمخت‌شدن پوست، پوسته‌پوسته شدن، ملتهب شدن و تحریک شدن پوست هستند. این حالت‌ها گاهی اوقات شدید می‌شوند و گاهی اوقات اصلا شما را آزار نمی‌دهند.
اگزما ممکن است در هرجایی از بدن ایجاد شود؛ اما بیشتر بازوها، داخل آرنج‌ها، پشت زانوها، گونه‌ها و پوست سر را درگیر می‌کند. از دیگر علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خارش شدید
- ایجاد لکه‌های قرمز یا خاکستری مایل به قهوه‌ای روی ناحیه
- وجود برآمدگی‌های کوچک تاول شکل پر از آب
- ترشح زرد رنگ ناشی از عفونت
- ضخیم و پوسته‌پوسته شدن پوست
- درد روی پوست
فرق اگزمای پوستی و قارچ
عفونت‌های قارچی و اگزما شباهت‌های زیادی به هم دارند. هر دو بیماری باعث خشکی، خارش، سوزش و التهاب پوست می‌شوند، اما برای تشخیص و درمان صحیح باید تفاوت‌های این دو را بشناسید. در ادامه به تفاوت‌های قارچ و اگزما اشاره می‌کنیم:
قارچ‌ها
باعث ایجاد راش پوستی به‌صورت دایره‌های مجزا روی پوست می‌شوند و ممکن است یک قسمت کوچک از بدن را درگیر کنند. همچنین؛ قارچ‌ها ممکن است عفونی شوند و ترشحات زرد رنگ همراه با ترک و زخم ایجاد کنند. عفونت‌های قارچی هم معمولا با تب همراه هستند.
اگزما
معمولا به صورت بثورات پوستی همراه با خارش و التهاب ظاهر می‌شود، اما به‌ندرت عفونت می‌کند. این بیماری می‌تواند به‌صورت هم‌زمان بخش‌های گسترده‌ای از بدن را درگیر کند. اگزما معمولا باعث تب نمی‌شود.
تصاویر اگزمای پوستی
شما می‌توانید با مشاهده تصاویر و مقایسه آنها با بثورات و لکه‌هایی که روی پوست خودتان ایجاد شده، تا حدودی به وجود یا عدم وجود اگزما پی ببرید.
چگونه جلوی دلایل ابتلا به اگزمای پوستی را بگیریم؟
دلایلی که برای اگزما وجود دارند معمولاً ناشناخته هستند. با این وجود گفتیم که کمبود یک پروتئین به نام فیلاگرین می‌تواند باعث این بیماری شود. درصورتی‌که در بین اعضای خانواده خود افرادی دارید که به این بیماری مبتلا هستند می‌توانید آزمایش‌های مربوط به این پروتئین را انجام دهید و در صورت کمبود از دارو استفاده کنید.
اگر اگزما در خانواده شما موروثی است، باید سعی کنید که در مجاورت محرک‌ها قرار نگیرید. به این ترتیب می‌توانید کنترل بیشتری روی شرایط داشته باشید و تا حدودی جلوی دلایل ابتلا به اگزما را بگیرید.
بهترین درمان برای اگزمای پوستی
پزشک متخصص پوست بهترین درمان برای اگزما را با توجه به نوع و ناحیه آن تجویز می‌کند. اگر نوع اگزما به‌درستی تشخیص داده شود، درمان آن کار ساده‌ای خواهد بود. روش‌های درمانی اگزمای پوستی عبارت‌اند از:
- درمان دارویی
- استفاده از داروهای موضعی مانند استروئیدها
- استفاده از داروهای ضدالتهاب، آنتی‌هیستامین یا کورتون‌ها برای کاهش خارش
- استفاده از مرطوب‌کننده‌های ملایم
- مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- نور درمانی برای از بین بردن لکه‌ها و بهبود ظاهر پوست
- تغییر در سبک زندگی
- اجتناب از محرک‌ها
- درمان گیاهی
پماد اگزمای پوستی
برای درمان اگزما و کاهش علائم آن مانند خارش و قرمزی پوست معمولا از پمادهای استروئیدی یا حاوی کورتون استفاده می‌کنند. پماد هیدروکورتیزون موضعی می‌تواند در طول درمان اگزما به شما کمک کند. این پماد حاوی مقدار کمی استروئید است و می‌تواند سوزش، خارش و التهاب ناشی از اگزما را کاهش دهد.
همچنین؛ می‌توانید از پماد و کرم‌های مرطوب‌کننده بدون عطر برای بهبود خشکی ناحیه استفاده کنید. البته بهتر است تمام این موارد را با تجویز پزشک مورد استفاده قرار دهید.
درمان خانگی اگزمای پوستی
درمان خانگی اگزما شامل اقداماتی است که باعث تمرکز شما بر روی فعالیت‌های دیگر می‌شود تا بتوانید خارش را فراموش کنید، چون هرچه بیشتر ناحیه را بخارانید باعث التهاب بیشتر و حتی خونریزی می‌شوید.
استرس هم می‌تواند علائم مربوط به اگزما را افزایش دهد؛ پس بهتر است با انجام تمریناتی مانند تنفس عمیق، تمرین یوگا، مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی و… استرس خود را کاهش دهید. استفاده از کمپرس سرد هم می‌تواند به کاهش خارش کمک کند.
استفاده از مکمل‌های گیاهی مانند چای سبز یا سیاه، روغن نارگیل، روغن آفتابگردان، گل گاوزبان و… هم می‌تواند به بهبود علائم اگزما کمک کند.
پیشگیری از اگزمای پوستی
شما با انجام یک سری کارهای ساده می‌توانید از ابتلا به اگزما پیشگیری کنید. رعایت این نکات به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی اگزما دارند بسیار مهم است. در ادامه این اقدامات را برای شما فهرست کرده‌ایم:
- کنترل استرس
- دوری از محرک‌ها
- تمیز نگه‌داشتن پوست
- کاهش زمان حمام کردن به کمتر از ۱۰ دقیقه
- دوش نگرفتن با آب داغ
- مرطوب نگه‌داشتن پوست
- استفاده از مواد آرایشی و بهداشتی بدون رنگ و بو و اسانس
- نخاراندن پوست
- استفاده از لباس‌های گشاد و نخی
جمع‌بندی
اگزمای پوستی یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها است که می‌تواند افراد مختلف از هر سن و جنسیتی را درگیر کند. این بیماری باعث خارش، التهاب و قرمزی پوست می‌شود و می‌تواند خیلی آزاردهنده باشد. در صورت مشاهده این علائم حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.
سوالات متداول
اگزمای پوستی چیست؟
اگزما نوعی بیماری شایع پوستی است که بیشتر ارثی است، اما واگیردار نیست.
علائم اگزما چیست؟
قرمز شدن، خارش، سوزش، پوسته پوسته شدن و… از علائم اصلی اگزما هستند.
چگونه اگزما را درمان کنیم؟
برای درمان اگزما روش‌های مختلفی وجود دارد که البته دارو درمانی بهترین روش است. داروهای ضدحساسیت، استروئیدها و کورتون‌ها می‌توانند در کاهش علائم این بیماری موثر باشند.