بیماری‌های تنفسی بعد از شیوع ویروس کرونا خیلی بیشتر شده‌اند و این روزها که هوا آلوده است هم علائم شدیدتری دارند. یکی از شایع‌ترین بیماری‌های تنفسی هم آسم است که درمان خاصی ندارد، اما می‌توان علائم آن را مدیریت کرد.
اسپری سالبتامول که یار همیشگی افرادی است که به این بیماری مبتلا هستند، اما برخی افراد به دلایل مختلف نمی‌توانند این شکل از سالبتامول را مصرف کنند. به همین دلیل هم این افراد از شربت سالبوتامول استفاده می‌کنند. مکانیسم اثر این دو شکل از دارو یکسان است، اما دوز مصرف و زمان اثرگذاری آنها با هم تفاوت دارد. اگر شما هم به بیماری‌های تنفسی مبتلا هستید و نمی‌توانید از اسپری استفاده کنید در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید. در این مطلب درباره شرکت سالبتامول، مقدار مصرف، تداخلات دارویی و عوارض آن با شما صحبت خواهیم کرد.
شربت سالبوتامول چیست؟
شربت سالبتامول (آلبوترول) یک داروی خوراکی برای کاهش علائم بیماری‌های تنفسی مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، برونشیت و… است. این دارو برای باز کردن مجاری تنفسی و نفس کشیدن راحت‌تر کاربرد دارد. همچنین علائم بیماری‌های تنفسی مانند تنگی نفس، خس‌خس سینه، سرفه و… را بهبود می‌بخشد. این دارو به دسته‌ای از داروها با عنوان آگونیست بتا-۲ آدرنرژیک کوتاه اثر (beta-2 adrenergic agonist) تعلق دارند.
در ادامه درباره نحوه اثربخشی این دارو با شما صحبت می‌کنیم و همچنین به شما می‌گوییم که دوز موردنیاز مصرف این دارو چقدر است.
ترکیبات شربت سالبتامول
این شربت از ترکیب چند ماده مختلف ساخته شده است. ترکیبات این دارو را در ادامه برای شما آورده‌ایم:
· سیترات سدیم
· مونوهیدرات اسید سیتریک
· هیپروملوز
· بنزوات سدیم
· سدیم ساخارین
· کلرید سدیم
· طعم دهنده
· آب
نجوه اثربخشی شربت سالبوتامول
سالبتامول یک داروی گشاد کننده مجاری تنفسی است و از همین طریق هم علائم بیماری‌های تنفسی را کاهش می‌دهد. وقتی این شربت را می‌خورید، گیرنده‌های آدرنرژیک بتا-۲ در عضلات لوله‌های تنفسی را تحریک می‌کند. این تحریک در نهایت باعث شل شدن و گشاد شدن لوله‌های تنفسی می‌شود و راه‌های هوایی را برای مدت کوتاهی در حدود چهار الی شش ساعت باز می‌کند. این موضوع باعث می‌شود که راحت‌تر تنفس کنید.
این شربت همچنین می‌تواند بر روی گیرنده‌های آدرنرژیک بتا-۲ در رحم هم تاثیر بگذارد؛ پس خانم‌ها باید حتما با تجویز پزشک از این دارو استفاده کنند. توجه کنید که سالبوتامول و آلبوترول هر دو با نام تجاری Ventolin به بازار عرضه می‌شوند.
موارد استفاده از شربت سالبوتامول
سالبوتامول برای تسکین علائم آسم یا برونکواسپاسم استفاده می‌شود. همچنین می‌توانید از آن قبل از انجام فعالیت‌هایی که فکر می‌کنید باعث علائم می‌شوند استفاده کنید. مثلا زمانی که می‌خواهید ورزش کنید یا مسیری را پیاده بروید بهتر است از شربت استفاده کنید. قبل از قرار گرفتن در معرض محرک‌هایی مانند گردوخاک یا موی سگ و گربه هم می‌توانید از این دارو مصرف کنید.
البته مادران باردار مبتلا به بیماری‌های تنفسی هم می‌توانند برای جلوگیری از زایمان زودرس بین هفته‌های ۲۲ تا ۳۷ بارداری سالبتامول را به صورت تزریقی دریافت کنند، اما شربت در این موارد کاربردی ندارد.
چه کسانی نباید شربت سالبوتامول مصرف کنند؟
برخی افراد نباید از شربت سالبتامول استفاده کنند. این افراد عبارت‌اند از:
· افرادی که به ترکیبات این دارو حساسیت دارند
· افرادی که باردار هستند یا قصد باردار شدن دارند (مگر با اجازه پزشک)
· مادرانی که در دوران شیردهی هستند (مگر با اجازه پزشک).
نحوه مصرف شربت سالبوتامول
اگر پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده نحوه مصرف آن را هم به شما می‌گوید. شما به هیچ وجه نباید این دارو را بدون نسخه خریداری کنید. ضمن اینکه این دارو بدون نسخه اصلا به فروش نمی‌رسد. همچنین دستورالعمل‌های بروشور دارو را حتما بخوانید. طریقه مصرف شربت خوراکی سالبوتامول معمولا به شکل زیر است:
· ابتدا بطری را تکان دهید
· از سرنگ یا درب شربت برای اندازه گیری دوز دقیق استفاده کنید
· دارو را همراه با غذا یا بدون غذا مصرف کنید
· معمولا سه الی چهار بار در روز مجاز به مصرف این دارو هستید.
دوز مصرف سالبوتامول
شربت خوراکی سالبوتامول معمولا به شکل دو میلی گرم در پنج میلی لیتر در داروخانه‌ها در دسترس است. دوز مصرفی این دارو برای افراد مختلف را در ادامه برای شما آورده‌ایم:
· بزرگسالان (بالای ۱۸ سال): دوز معمول ۵ الی ۲۰ میلی لیتر، حداکثر چهار بار در روز
· کودکان بالای ۱۲ سال: دوز معمول ۵ الی ۱۰ میلی لیتر، سه یا چهار بار در روز
· کودکان بین ۶ تا ۱۲ سال: دوز معمول ۵ میلی لیتر، سه یا چهار بار در روز
· کودکان بین ۲ تا ۶ سال: دوز معمول ۲.۵ تا ۵ میلی لیتر، سه یا چهار بار در روز
· افراد مسن (بالای ۶۵ سال): دوز معمول ۵ میلی لیتر، حداکثر سه بار در روز
در صورت فراموش کردن یک دوز سالبتامول چه کار باید کرد؟
اگر یک دوز شربت سالبوتامول را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، نباید مقدار مصرف را دو برابر کنید. تنها کافی است که همان یک دوز را مصرف کنید.
اگر هم داروی بیشتری از حد مجاز استفاده کردید فورا باید به اورژانس مراجعه کنید. حتی اگر احساس ناخوشایندی هم ندارید، باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا مصرف بیش از حد سالبتامول می‌تواند کشنده باشد.
علائم مصرف بیش از حد این دارو شامل خشکی دهان، لرزش یا احساس مورمور شدن بدن، درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا نامنظم، حالت تهوع، احساس بیمار بودن، تشنج، احساس سبکی سر یا غش است.
چه مواردی را در هنگام مراجعه به پزشک باید بیان کنیم؟
وقتی برای درمان آسم یا سایر بیماری‌های تنفسی به پزشک مراجعه می‌کنید، باید یک سری موارد را بیان کنید. اگر پزشک بخواهد شربت سالبتامول یا هر نوع دیگری از این دارو را برای شما تجویز کند، دانستن این اطلاعات می‌تواند به او کمک کند:
· تحت درمان تیروئید پرکار هستید
· فشار خونتان بالا است
· سابقه بیماری قلبی، آریتمی یا آنژین دارید
· مشکلات کبدی دارید
· مشکلات کلیوی دارید
· نزدیک کلیه تومور دارید
· سطح پتاسیم خون شما پایین است
· به دیابت مبتلا هستید
· آنوریسم (ورم یا گشاد شدن رگ خونی) دارید
· در شرف انجام عمل با بیهوشی هستید
· داروی دیگری مصرف می‌کنید.
عوارض جانبی شربت سالبوتامول
سالبوتامول اگر با تجویز پزشک باشد معمولا عوارض خاصی ایجاد نمی‌کند. البته برخی افراد هم ممکن است با عوارض جدی روبرو شوند که البته این عوارض نادر هستند. عوارض جدی این دارو عبارت‌اند از:
· واکنش‌های آلرژیک: اگر بعد از مصرف این دارو واکنش آلرژیک داشتید حتما مصرف دارو را قطع کنید و فورا به پزشک خود اطلاع دهید. علائم واکنش آلرژیک شامل تورم صورت، لب‌ها، دهان، زبان یا گلو است که می‌تواند در بلع یا تنفس مشکل ایجاد کند. همچنین ممکن است دچار بثورات خارش دار، احساس ضعف و سبکی سر شوید.
· تپش قلب: اگر حس می‌کنید بعد از مصرف دارو قلب شما سریع‌تر می‌زند مشکلی ندارد و معمولا بعد از چند دقیقه بهتر می‌شوید. اگر این حالت ادامه داشت و با قطع دارو هم بهتر نشدید حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
· سطح پایین پتاسیم در خون (هیپوکالمی)
· افزایش جریان خون به اندام‌های بدن (اتساع محیطی)
· تغییر در الگوهای خواب و تغییر در رفتار، مانند بی‌قراری و تحریک پذیری
· تنش عضلانی.
یک سری عوارض جانبی رایج هم برای این دارو گزارش شده که شامل موارد زیر هستند:
· احساس لرزش
· سر درد
· گرفتگی عضلات
· درد قفسه سینه به دلیل مشکلات قلبی مانند آنژین.
تداخلات دارویی شربت سالبوتامول
وقتی به پزشک مراجعه کردید، باید او را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید. این داروها شامل داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه، ویتامین‌ها و مکمل‌های گیاهی می‌شود. داروهای زیر هم ممکن است با سالبتامول تداخل داشته باشند:
· کورتیکواستروئیدها، مانند بکلومتازون دی پروپیونات برای آسم
· دیورتیک‌ها، مانند فوروزماید
· داروهای کاهش فشار خون، مانند آتنولول یا پروپرانولول
· داروهای کنترل کننده ضربان قلب، مانند دیگوکسین
· قرص‌های کنترل آسم، از جمله مشتقات گزانتین (تئوفیلین، آمینوفیلین)
· برخی از داروهای افسردگی از جمله موکلوبمید، فنلزین، آمی تریپتیلین، کلومیپرامید یا ایمی پرامین
· برخی از داروهای بیهوشی (اگر جراحی دارید حتما به متخصص بیهوشی بگویید که سالبتامول مصرف می‌کنید.)
مصرف شربت سالبوتامول در بارداری و شیردهی
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، باید به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک به شما می‌گوید که آیا در این دوران می‌توانید شربت سالبتامول مصرف کنید یا خیر.
اگر هم به نوزاد خود شیر می‌دهید باز هم باید به پزشک خود اطلاع دهید. استفاده از شربت سالبوتامول در افرادی که در دوران شیردهی هستند توصیه نمی‌شود، مگر اینکه پزشک مصرف این دارو را بی‌خطرتر از مصرف نکردن آن بداند.
نحوه نگهداری شربت سالبتامول
نگهداری از این دارو بسیار مهم است. در زمان خرید دارو به تاریخ تولید و انقضای آن توجه کنید. شما باید شربت سالبتامول را در دمای کمتر از ۲۵ الی ۳۰ درجه سانتیگراد نگهداری کنید. البته دمای دقیق نگهداری بر روی بسته بندی دارو نوشته شده است.
بهتر است دارو را در یخچال و دور از یخ زدگی قرار دهید. همچنین دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
نتیجه گیری
شربت سالبوتامول یکی از اشکال دارویی برای درمان بیماری‌های تنفسی به ویژه آسم است. پزشک بر اساس تشخیص خود برای برخی افراد شربت تجویز می‌کند. مکانیسم اثر شربت هم مانند اسپری سالبتامول است و لوله‌های تنفسی را برای نفس کشیدن بهتر گشاد می‌کند. این دارو فقط با نسخه پزشک در دسترس است.
سوالات متداول
تفاوت اسپری و شربت سالبوتامول چیست؟
این دو دارو در شکل دارویی و نحوه مصرف با هم تفاوت دارند، اما تاثیر آنها مشابه است.
آیا بدون نسخه می‌توان شربت سالبتامول خرید؟
خیر، این دارو تنها با نسخه پزشک در دسترس است.
آیا کودکان هم می‌توانند شربت سالبتامول مصرف کنند؟
بله، این موضوع به نظر پزشک بستگی دارد که چه شکل دارویی را برای کودک تجویز کند.