قلب یکی از مهم‌ترین اعضای بدن است و عملکرد درست آن می‌تواند سلامت فرد را تضمین کند. بیماری‌های مرتبط با قلب زیاد هستند و در صورت نداشتن سبک زندگی سالم و فشار خون بالا ممکن است به این بیماری‌ها مبتلا شوید. ایست قلبی یا ارست قلب هم یکی از همین بیماری‌ها یا بهتر است بگوییم یکی از اتفاقات ناخوشایند مربوط به قلب است. برای اینکه از این اتفاق جلوگیری کنید، باید یک سری اقدامات را انجام دهید. مثلا اینکه سبک زندگی خود را عوض کنید یا اینکه به‌صورت منظم تحت معاینه قرار بگیرید؛ به‌ویژه اگر در سنین حساس هستید. برای آشنایی با علائم ایست قلبی، روش‌های پیشگیری و درمان در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید.
پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با بیماری‌ها و مشکلات قلبی، مطلب آنژین صدری را مطالعه کنید.
علائم ایست قلبی
این عارضه معمولا به‌صورت ناگهانی و یکهویی اتفاق می‌افتد و از قبل هیچ هشداری به شما نمی‌دهد. علائم ایست قلبی عبارت‌اند از:
- غش کردن ناگهانی فرد و به زمین افتادن
- نداشتن نبض
- نداشتن دم و بازدم (نفس نکشیدن)
- تنفس غیر طبیعی و سخت
- از دست دادن هوشیاری (آگاهی نداشتن نسبت به محیط و پاسخ ندادن به حرف و اشاره اطرافیان)
البته ممکن است گاهی اوقات علائمی قبل از ارست قلب در فرد ظاهر شوند که پس از مشاهده آنها باید فورا با اورژانس تماس بگیرید. این علائم شامل موارد زیر هستند:
- احساس ناراحتی و درد در قفسه سینه
- تنگی نفس
- ضعف
- ضربان قلب تند یا تپش قلب شدید
چه چیزی باعث ارست قلب می شود؟ (علل ایست قلبی)
تغییر در فعالیت الکتریکی قلب مهم‌ترین علت ایست قلبی ناگهانی است. این تغییر باعث می‌شود قلب دیگر هیچ خونی پمپاژ نکند و از حرکت بایستد.
سیگنال‌های الکتریکی در قلب مسئول کنترل ضربان و ریتم آن هستند. هر گونه تغییر در سیگنال‌های الکتریکی مانند کم‌وزیاد شدن منجر به تغییر در سرعت یا هماهنگی ضربان قلب می‌شوند. به این تغییرات آریتمی می‌گویند. برخی از آریتمی‌ها عوارضی ندارند، اما برخی دیگر موجب ارست قلبی می‌شوند.
از دیگر دلایل ایست قلبی می‌توان به بیماری‌های قلبی اشاره کرد که در ادامه آنها را برای شما توضیح می‌دهیم:
- بیماری عروق کرونر: اگر عروق یا همان رگ‌های قلب با کلسترول و دیگر رسوبات مسدود شوند و خون به‌راحتی نتواند در آنها جریان پیدا کند، بیماری عروق کرونر ایجاد می‌شود که ممکن است باعث ایست قلبی ناگهانی شود.
- حمله قلبی: حمله قلبی یا سکته معمولا در نتیجه بیماری‌های دیگر مانند همین عروق کرونر رخ می‌دهد. این اتفاق می‌تواند باعث فیبریلاسیون بطنی (نوعی آریتمی) و ایست ناگهانی قلب شود. حمله قلبی همچنین ممکن است باعث به وجود آمدن بافت اسکار در قلب شود که خودش می‌تواند ضربان قلب را تغییر دهد.
- بزرگ شدن قلب یا کاردیومیوپاتی: این حالت معمولا زمانی رخ می‌دهد که دیواره‌های عضله قلب کشیده می‌شوند. در این شرایط عضله قلب بزرگ‌تر یا ضخیم‌تر می‌شود و می‌تواند منجر به ارست قلب شود.
- بیماری دریچه قلب: نشت خون از قلب به عقب یا تنگی دریچه‌های قلب باعث کشیدگی یا ضخیم شدن عضله قلب می‌شود. هنگامی که دریچه‌های قلب با مشکل مواجه شوند، عملکرد قلب هم مختل می‌شود و آریتمی به وجود می‌آید. ایست قلبی هم که نتیجه آریتمی است.
- نقص مادرزادی قلب: بیماری قلبی که کودک با آن متولد می‌شود، نقص مادرزادی قلب نام دارد. این بیماری در کودکی و نوجوانی می‌تواند منجر به ارست قلبی شود. همچنین خطر ایست قلبی در بزرگسالانی که جراحی ترمیمی انجام داده‌اند تا بیماری مادرزادی را درمان کنند، بیشتر است.
- سندرم کیوتی طولانی (Long QT syndrome): این بیماری هم سیگنال‌های قلب را تغییر می‌دهد و باعث ایجاد مشکلاتی در ریتم قلب می‌شود. شرایطی مانند سندرم QT طولانی و سندرم بروگادا باعث می‌شوند که قلب نتواند به‌درستی بزند. اگر ریتم قلب به‌سرعت بازیابی نشود ممکن است مرگ ناگهانی رخ دهد. افراد جوان مبتلا به LQTS در معرض خطر مرگ ناگهانی قرار دارند.
چه کسانی بیشتر در معرض ایست قلبی هستند؟
مردان بالای ۴۵ سال معمولا بیشتر از زنان یا مردان جوان‌تر در معرض خطر قرار دارند. شرایطی که باعث افزایش خطر بیماری‌های قلبی می‌شوند می‌توانند خطر این عارضه را افزایش دهند؛ پس افرادی که در شرایط زیر قرار دارند، در معرض ایست قلبی هستند:
- افرادی با سابقه خانوادگی بیماری عروق کرونر
- افراد سیگاری
- افراد مبتلا به فشار خون بالا (داروی مناسب برای کنترل فشار خون بالا)
- افراد مبتلا به کلسترول خون بالا
- افراد مبتلا به اضافه وزن
- افراد دیابتی
- افرادی با سبک زندگی کم‌تحرک
- سابقه ایست یا سکته قلبی
- سابقه بیماری‌های قلبی مانند مشکلات ریتم قلب، نارسایی قلبی و مشکلات قلبی مادرزادی
- افزایش سن
- افرادی که از مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین یا آمفتامین استفاده می‌کنند
- افرادی با سطوح پایین پتاسیم یا منیزیم
- افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب (نوعی اختلال خواب)
- افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی
راهکارهای درمانی ایست قلبی
درمان ارست قلب باید ریشه‌ای انجام شود؛ یعنی پزشک باید دلیل را پیدا کند و سپس به برطرف کردن آن بپردازد. راهکارهای درمانی برای ایست قلبی باید فورا انجام شوند. اگر سابقه مشکلات قلبی دارید، باید همیشه آنها را کنترل کنید و داروهای خود را سر وقت بخورید. اگر هم سابقه ندارید، باید بدانید که راهکارهای درمانی این وضعیت شامل موارد زیر هستند:
- CPR: برای درمان ایست قلب ناگهانی و جلوگیری از مرگ به CPR فوری (احیای قلبی ریوی) نیاز است.
- دفیبریلاسیون یا تنظیم مجدد ریتم قلب: این کار به وسیله یک دفیبریلاتور خارجی خودکار به نام AED انجام می‌شود.
- استفاده از دارو برای درمان ضربان قلب نامنظم و مدیریت علائم بیماری‌های قلبی
- جراحی قلب برای قرار دادن دستگاه‌های خارجی در قلب مانند دفیبریلاتور قلبی قابل کاشت (ICD) یا برطرف کردن انسداد عروقی با جراحی بای‌پس عروق کرونری
داروی ایستِ قلبی چیست؟
همان‌طور که گفتیم، یکی از روش‌های جلوگیری از ارست قلبی، استفاده از داروها و درمان مشکلات قلبی است که منجر به ازکارافتادن قلب می‌شوند. مهم‌ترین دلیل این مشکل آریتمی است و داروهای ضد آریتمی می‌توانند بهترین درمان برای جلوگیری از ایست قلبی باشند. سایر داروهایی که می‌توانند از مرگ ناگهانی ناشی از ایست جلوگیری کنند عبارت‌اند از:
- بتا بلاکرها یا مسدودکننده‌های گیرنده آدرنرژیک بتا (Beta blockers)
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
- مسدود کننده‌های کانال کلسیم
پیشگیری از ایست قلبی
برای اینکه از ایست قلبی پیشگیری کنید، باید حواستان به خودتان باشد و از قلبتان مراقبت کنید تا سلامت بماند. به این منظور باید کارهای زیر را انجام دهید:
- تغذیه سالم
- انجام معاینات منظم
- نکشیدن سیگار و قلیان
- انجام غربالگری در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی
- کنترل فشار و کلسترول خون
- انجام آزمایش های ژنتیک قبل از بارداری در صورت وجود سابقه بیماری‌های قلبی ارثی
بعد از ارست (ایست) قلبی چه اتفاقی می افتد؟
پس از ارست قلبی معمولا فرد را در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌کنند تا بتوانند وضعیت او را تحت کنترل قرار دهند. در این مدت پزشکان علت ایست را بررسی می‌کنند تا بتوانند برای درمان و پیشگیری از خطر دوباره تصمیم بگیرند.
پزشکان در چنین شرایطی معمولا برای بیمار دارو تجویز می‌کنند و در موارد شدیدتر، درمان‌هایی مانند ضربان‌ساز یا دفیبریلاتور کاردیوورتر قابل‌کاشت (ICD) را برای کاهش خطر تکرار پیشنهاد می‌دهند.
برنامه‌های منظم مانند چک‌کردن نبض و فشارخون، رده‌های روان‌درمانی، آموزش‌های بهداشتی و جلسات ورزشی بعد از بهبود هم باید انجام بگیرند. بهبودی کامل ممکن است چند هفته، چند ماه یا حتی بیشتر طول بکشد. بااین‌حال، پزشک در تمام طول این مدت از شما حمایت می‌کند و شما هم باید به توصیه‌های پزشکتان عمل کنید.
مرگ بر اثر ایست قلبی چگونه است؟
ایست قلبی به معنی ازکارافتادن قلب است. زمانی هم که قلب از کار بیفتد دیگر هیچ خونی به اندام‌های بدن نمی‌رساند. نرسیدن خون به اندام‌های مختلف منجر به مرگ آرام آنها می‌شود.
در چنین شرایطی فرد در حالت کما به سر می‌برد. اگر پزشکان بتوانند با انجام اقدامات احیا، قلب را دوباره به کار بیندازند، فرد می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد، اما اگر این کار امکان‌پذیر نباشد، متاسفانه فرد فوت می‌کند و دیگر هیچ‌کدام از اندام‌های بدن او هم زنده نمی‌مانند. در صورت از کار افتادن قلب، مغز هم عملکرد خود را از دست می‌دهد و فرد توانایی اهدای عضو هم نخواهد داشت.
نتیجه گیری
ارست قلبی یک بیماری نیست، بلکه یک شرایط ناگهانی است که معمولا به دلیل وجود بیماری‌های قلبی زمینه‌ای رخ می‌دهد. بیشترین علت ایست قلبی مربوط به آریتمی است. از روش‌های درمانی ازکارافتادن قلب هم می‌توان به تغییر سبک زندگی، دارودرمانی و جراحی اشاره کرد. اگر علائمی از آریتمی یا درد در قلب احساس کرده‌اید، حتما به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
سوالات متداول
ایست قلبی چیست؟
به معنی از کار افتادن قلب و عدم خون‌رسانی به اندام‌های دیگر بدن است.
ایست قلبی در جوانان چگونه است؟
جوانانی که به بیماری قلبی همچون آریتمی مبتلا هستند یا اینکه به نقص مادرزادی قلب مبتلا بوده‌اند و جراحی ترمیمی انجام داده‌اند، در معرض خطر ایست قرار دارند و باید تحت نظر باشند.
احتمال زنده شدن بعد از ایست قلبی چقدر است؟
۵۰ درصد احتمال دارد که فرد زنده بماند، اما امید به زندگی طولانی این افراد حدود ۱۰ درصد خواهد بود.