آلودگی هوا، دود سیگار، تنفس غبار مواد شیمیایی و… همگی می‌توانند به ریه‌ها آسیب وارد کنند. سرطان ریه یکی از بیماری‌هایی است که می‌تواند در اثر همین عوامل ایجاد شود. سرفه‌های مکرر و تنگی نفس از مهم‌ترین نشانه‌های این بیماری هستند.
وقتی سلول‌های خطرناک و مضر به طور غیر قابل کنترل در ریه‌ها رشد می‌کنند، سرطان ایجاد می‌شود. روش‌های درمانی مختلفی مانند جراحی، شیمی درمانی و… برای این بیماری وجود دارد. افرادی که در معرض خطر این بیماری هستند، مثلا سیگار می‌کشند یا شغلی دارند که باعث نفوذ ذرات خطرناک به دستگاه تنفسی می‌شود، باید غربالگری انجام دهند. این کار می‌تواند باعث پیشگیری از این بیماری شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این نوع سرطان، علائم، علل ایجاد کننده، روش‌های پیشگیری و درمان، عوارض و تمام نکات مربوط به این بیماری در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید.
سرطان ریه چیست؟
وقتی سلول‌های داخل ریه به صورت کنترل نشده تقسیم می‌شوند، سرطان ریه را ایجاد می‌کنند. سلول‌ها به صورت طبیعی تقسیم و تکثیر می‌شوند، اما این تقسیم اندازه مشخصی دارد. زمانی که سلول‌ها به صورت غیر قابل کنترل تقسیم می‌شوند و رشد می‌کنند، یعنی به سلول‌های سرطانی تبدیل شده‌اند. این موضوع ناشی از جهش‌هایی است که در سلول‌ها ایجاد می‌شود.
وقتی سلول‌ها بیش از حد تکثیر می‌شوند، توده‌ها یا تومورهایی را می‌سازند که جلوی عملکرد صحیح ریه‌ها را می‌گیرند. در این نوع سرطان تومورها در ریه‌ها ایجاد می‌شوند و جلوی تنفس راحت را می‌گیرند. در ادامه درباره علائم این بیماری بیشتر با شما صحبت می‌کنیم.
علائم سرطان ریه چیست؟
سرفه یا بیماری ذات الریه که بعد از درمان دوباره عود می‌کنند، می‌توانند اولین نشانه‌های سرطان در ریه باشند. شایع‌ترین نشانه‌های سرطان ریه شامل موارد زیر هستند:
· سرفه‌های مداوم یا سرفه‌هایی که روزبه‌روز بدتر و بیشتر می‌شوند
· تنگی نفس
· درد قفسه سینه (آنژین صدری)
· گرفتگی صدا
· کاهش وزن بدون دلیل
· خس‌خس سینه
· سرفه خونی (هموپتیزی)
· خستگی بی دلیل
· درد شانه
· تورم در صورت، گردن، بازوها یا بالای قفسه سینه
· کوچک شدن مردمک چشم
· افتادگی پلک در یک چشم همراه با تعریق کم یا بدون تعریق در همان طرف صورت (سندرم هورنر)
دلایل ابتلا به سرطان ریه
سرطان در ریه‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که تغییراتی در DNA سلول‌های ریه ایجاد می‌شود. DNA سلول حاوی دستورالعمل‌هایی است که به سلول دستور می‌دهد که چه کارهایی انجام دهد. در سلول‌های سالم، DNA دستورالعمل‌هایی را برای رشد و تکثیر با سرعت تعیین‌شده به سلول ارائه می‌دهد. این دستورالعمل‌ها به سلول‌ها می‌گویند که در زمان معینی بمیرند، تقسیم شوند یا تکثیر پیدا کنند. حال اگر سلولی سرطانی شود؛ یعنی تغییراتی در DNA آن به وجود بیاید، دیگر دستورالعمل‌های درستی صادر نمی‌کند. به این ترتیب سلول‌ها بی رویه تکثیر می‌شوند و تومورها را به وجود می‌آورند. در این شرایط می‌گویند که سلول سرطانی شده است.
سلول‌های سرطانی حتی زمانی که سلول‌های سالم می‌میرند باز هم زنده می‌مانند و به فعالیت خود ادامه می‌دهند. به همین دلیل هم بیش از حد رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند. این سلول‌ها تومورها را می‌سازند. تومورها می‌توانند به بافت‌های سالم بدن حمله کنند و آنها را از بین ببرند.
یکی از دلایل ایجاد سرطان ریه سیگار کشیدن است. دود سیگار هم برای افراد سیگاری و هم برای افرادی که در معرض این دود قرار دارند خطرناک است و می‌تواند منجر به سرطان شود. البته این نوع سرطان در افرادی که هرگز سیگار نکشیده‌اند یا در معرض دود سیگار قرار نگرفته‌اند هم ممکن است اتفاق بیفتد. شاید هیچ دلیل مشخصی برای سرطان در این افراد وجود نداشته باشد.
سیگار چگونه باعث سرطان ریه می شود؟
دود سیگار و مواد مضری که در آن وجود دارد به سلول‌های ریه آسیب می‌رسانند. این دود پر از مواد سرطان زا به نام کارسینوژن است. این مواد بلافاصله بعد از استنشاق می‌توانند تغییراتی را در بافت ریه ایجاد کنند.
در ابتدای مصرف سیگار ممکن است بدن بتواند ریه‌ها را ترمیم کند و جلوی آسیب بیشتر را بگیرد، اما در طولانی مدت سلول‌های سالمی که ریه‌ها را پوشانده‌اند بیشتر آسیب می‌بینند و دیگر نمی‌توان آنها را ترمیم کرد. در نتیجه این آسیب، سلول‌ها تغییر می‌کنند و به سلول‌های سرطانی تبدیل می‌شوند.
انواع سرطان ریه
سرطان‌های زیادی وجود دارند که می‌توانند بر ریه‌ها هم تاثیر بگذارند، اما معمولا از اصطلاح «سرطان ریه» برای دو نوع اصلی استفاده می‌کنند. سرطان ریه سلول‌های غیر کوچک و سرطان ریه سلول کوچک. در ادامه این دو نوع سرطان را به طور کامل به شما معرفی می‌کنیم.
سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC)
این نوع سرطان شایع‌ترین نوع سرطان در ریه است. بیش از ۸۰ درصد از موارد ابتلا به کنسر ریه این نوع سرطان است. انواع رایج آن هم شامل آدنوکارسینوم و کارسینوم سلول سنگفرشی است. کارسینوم ادنواسکواموس و کارسینوم سارکوماتوئید دو نوع کمتر شایع NSCLC هستند.
سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)
این نوع سرطان در ریه‌ها سریع‌تر رشد می‌کند و درمان آن سخت‌تر از سرطان نوع قبلی است. این نوع سرطان معمولا به شکل یک تومور ریه نسبتا کوچک است که قبلا به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است. برخی از انواع SCLC شامل کارسینوم سلول کوچک (که به آن کارسینوم سلول جو نیز گفته می‌شود) و کارسینوم سلول کوچک ترکیبی هستند.
انواع دیگر سرطان در ریه‌ها
نوع دیگر سرطان می‌تواند از خود بافت ریه یا بافت‌های اطراف آن شروع شود. مثلا لنفوم‌ها (سرطان در غدد لنفاوی)، سارکوم‌ها (سرطان در استخوان‌ها یا بافت نرم) و مزوتلیومای پلور (سرطان در پوشش ریه) از انواع سرطان‌هایی هستند که می‌توانند ریه‌ها را درگیر کنند. درمان این سرطان‌ها متفاوت است و معمولا هم به عنوان سرطان در ریه‌ها شناخته نمی‌شوند.
تشخیص سرطان ریه چگونه است؟
برای تشخیص سرطان ریه پزشکان از آزمایش تصویربرداری استفاده می‌کنند تا بتوانند ریه‌ها را بررسی کنند. اگر علائمی دارید که شما را نگران کرده است، باید حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا وضعیت شما را بررسی کند.
افرادی که در معرض خطر ابتلا به سرطان در ریه هستند بهتر است هر سال غربالگری انجام دهند. این غربالگری با استفاده از سی تی اسکن با دوز پایین انجام می‌شود. انجام غربالگری این سرطان برای افرادی که ۵۰ سال به بالا هستند و سیگار می‌کشند ضروری است. همچنین افرادی که طی ۱۵ سال گذشته سیگار را ترک کرده‌اند هم بهتر است این غربالگری را انجام دهند.
آزمایش‌های تشخیصی سرطان در ریه
اگر پزشک بعد از بررسی شرایط شما به وجود سرطان شک کند، تست‌هایی را برای شما تجویز می‌کند تا از این بابت مطمئن شود این آزمایش‌ها به شرح زیر هستند:
· تست‌های تصویربرداری
تست‌های تصویربرداری از ریه شما تصاویری تهیه می‌کنند که می‌توانند محل و اندازه تومور سرطانی ریه را نشان دهند. این تصویربرداری‌ها ممکن است شامل اشعه ایکس، ام آر آی، سی تی اسکن و توموگرافی گسیل پوزیترون باشد که اسکن PET نیز نامیده می‌شود.
· سیتولوژی خلط
خلط مخاطی است که از ریه‌ها به سمت گلو می‌آید. اگر سرفه‌های شما خلط دار باشد می‌توان آن را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد. خلط گاهی اوقات می‌تواند سلول‌های سرطانی ریه را نشان دهد.
· بیوپسی
بیوپسی هم روشی برای نمونه برداری از بافت ریه است. در این آزمایش قسمتی از بافت ریه را بر می‌دارند و آن را از نظر وجود سلول‌های سرطانی آزمایش می‌کنند. پزشکان بیوپسی ریه را به روش‌های مختلفی انجام می‌دهد. در ادامه این روش‌ها را به شما معرفی می‌کنیم:
. برونکوسکوپی:در طول برونکوسکوپی، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی یک لوله روشن را با یک دوربین از گلو به داخل ریه‌ها می‌فرستد تا آن ناحیه را بررسی کند. ابزارهای ویژه‌ای را می‌توان از داخل لوله عبور داد تا نمونه‌ای از بافت ریه را جمع آوری کنند
. مدیاستینوسکوپی: در طول مدیاستینوسکوپی، یک برش در زیر گردن ایجاد می‌کنند. سپس ابزارهای جراحی را در پشت استخوان سینه قرار می‌دهند تا از غدد لنفاوی نمونه‌برداری کنند.
. بیوپسی سوزنی: در این روش متخصص مراقبت‌های بهداشتی از تصاویر اشعه ایکس یا سی تی اسکن برای هدایت یک سوزن از طریق پوست روی قفسه سینه استفاده می‌کند. سوزن به بافت ریه می‌رود تا سلول‌های سرطانی را جمع آوری کند. نمونه بیوپسی همچنین ممکن است از غدد لنفاوی یا سایر مناطقی که سرطان گسترش یافته است گرفته شود. سپس سلول‌های سرطانی را به دقت در آزمایشگاه بررسی می‌کنند تا نوع سرطان مشخص شود.
درمان سرطان ریه
روشی‌های درمانی سرطان در ریه برای درمان کلی سرطان در بدن یا کاهش سرعت رشد آن انجام می‌گیرند. این درمان‌ها می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند یا اینکه از تکثیر آنها جلوگیری کنند. آنها همچنین می‌توانند به سیستم ایمنی آموزش دهند که با آنها مبارزه کند. برخی از درمان‌ها نیز برای کاهش علائم و تسکین درد استفاده می‌شوند. درمان به نوع سرطان در ریه، محل دقیق آن، میزان انتشار و بسیاری از عوامل دیگر بستگی دارد. در ادامه به روش‌های درمانی سرطان در ریه اشاره می‌کنیم.
· جراحی
· فرکانس رادیویی
· پرتودرمانی
· شیمی‌درمانی
· درمان دارویی هدفمند
· ایمونوتراپی
جراحی
دو نوع سرطان سلول غیر کوچک (NSCLC) که گسترش نیافته و سلول کوچک (SCLC) که محدود به یک تومور منفرد است، بهترین گزینه‌ها برای جراحی هستند. جراح ممکن است تومور و مقدار کمی از بافت سالم اطراف آن را بردارد تا مطمئن شود که هیچ سلول سرطانی باقی نمانده است. گاهی اوقات جراح مجبور است تا تمام یا بخشی از ریه را بردارد (رزکسیون) تا سرطان دیگر عود نکند.
فرکانس رادیویی
تومورهای سلول غیر کوچک (NSCLC) در نزدیکی لبه‌های خارجی ریه‌ها گاهی با فرسایش رادیوفرکوئنسی (RFA) درمان می‌شوند. RFA از امواج رادیویی پرانرژی برای گرم کردن و تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی روشی است که در آن از پرتوهایی با انرژی بالا برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به تنهایی یا برای کمک به موثرتر شدن جراحی مورد استفاده قرار بگیرد. پرتوهای رادیواکتیو همچنین برای کوچک کردن تومورها و تسکین درد کاربرد دارند. این روش هم در درمان NSCLC و هم در SCLC استفاده می‌شود.
شیمی‌درمانی
شیمی درمانی اغلب ترکیبی از چندین دارو است که برای جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها را می‌توان قبل یا بعد از جراحی یا در ترکیب با انواع دیگر داروها یا درمان‌ها تجویز کرد. شیمی درمانی برای سرطان ریه معمولا از طریق IV (تزریق وریدی) انجام می‌شود.
درمان دارویی هدفمند
در برخی از افراد مبتلا به NSCLC، سلول‌های سرطانی ریه تغییرات جهشی خاصی دارند که باعث رشد سلول‌های سرطانی می‌شود. داروهای خاصی هستند که این جهش‌ها را هدف قرار می‌دهند تا سرعت رشد سلول‌های سرطانی را کند کنند یا آنها را از بین ببرند. داروهای دیگری که مهارکننده‌های تولید رگ نامیده می‌شوند، کاری می‌کنند تا تومورها نتوانند رگ‌های خونی جدید تولید کنند. سلول‌های سرطانی برای رشد و تغذیه به رگ‌های خونی جدید نیاز دارند.
ایمونوتراپی
بدن انسان معمولا سلول‌های آسیب دیده یا مضر را تشخیص می‌دهد و آنها را از بین می‌برد. سرطان راه‌هایی برای پنهان شدن از دست سیستم ایمنی دارد تا نابود نشود. ایمونوتراپی سلول‌های سرطانی را به سیستم ایمنی بدن نشان می‌دهد تا بدن بتواند با سرطان مبارزه کند.
عوارض جانبی درمان‌های سرطان در ریه
عوارض جانبی درمان سرطان ریه به نوع درمان بستگی دارد. در جدول زیر به عوارض هر کدام از روش‌های درمانی اشاره کرده‌ایم:
| روش درمان | عوارض |
| شیمی درمانی | حالت تهوع استفراغ اسهال ریزش مو خستگی زخم‌های دهانی از دست دادن حس، ضعف یا سوزن سوزن شدن (نوروپاتی) |
| ایمونوتراپی | خستگی بثورات پوستی خارش اسهال حالت تهوع استفراغ درد مفاصل |
| پرتو درمانی | تنگی نفس سرفه درد خستگی مشکل در بلع خشکی، قرمزی و خارش پوست حالت تهوع استفراغ |
| عمل جراحی | تنگی نفس درد دیواره قفسه سینه سرفه خستگی |
پیشگیری از سرطان ریه
از آنجایی که ما دلیل سرطان به طور قطعی مشخص نیست، نمی‌توان از این بیماری پیشگیری کرد. شما تنها می‌توانید اقداماتی را در جهت کاهش خطر ابتلا یا کاهش پیشرفت این بیماری انجام دهید. این اقدامات عبارت‌اند از:
- سیگار نکشید یا سیگار را ترک کنید. خطر ابتلا به سرطان ریه طی پنج سال پس از ترک شروع به کاهش می‌کنند
- از دود سیگار، دود مواد مضر و سایر موادی که می‌تواند به ریه‌های شما آسیب برساند دوری کنید
- از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید. خوردن میوه و سبزیجات در روز می‌تواند از بدن در برابر سرطان محافظت کند
- وزنی خود را متعادل نگه دارید
- اگر در معرض خطر ابتلا به سرطان در ریه قرار دارید حتما غربالگری انجام دهید. افراد بین ۵۰ الی ۸۰ سال، افرادی که سیگار می‌کشند یا در ۱۵ سال گذشته سیگار را ترک کرده‌اند و افرادی که سابقه مصرف ۲۰ بسته سیگار در سال را دارند باید غربالگری انجام دهند.
عوارض و خطرات سرطان ریه
سرطان در ریه عوارضی دارد که در صورت پیگیری نکردن درمان می‌توانند رخ دهند. این عوارض شامل موارد زیر هستند:
· تنگی نفس
· سرفه‌های خونی
· درد
· تجمع مایع در قفسه سینه
· متاستاز (پیشرفت و گسترش سرطان به سایر قسمت‌های بدن)
نتیجه گیری
سرطان ریه یکی از انواع سرطان‌های شایع به ویژه در بین افراد سیگاری است. در این بیماری بافت ریه به دلیل وجود سلول‌های سرطانی که به طور غیر قابل کنترل رشد می‌کنند آسیب می‌بیند. این آسیب می‌تواند باعث سرفه، درد قفسه سینه، تنگی نفس، کاهش وزن و… شود. اگر علائم این بیماری را دارید، در اسرع وقت به پزشک متخصص ریه مراجعه کنید.
سوالات متداول
سرطان ریه تا چه مدت می‌تواند پنهان بماند؟
این نوع سرطان می‌تواند چند سال در بدن رشد کند، بدون اینکه فرد متوجه آن شود. این بیماری در مراحل اولیه هیچ علائمی ندارد.
آیا سرطان متاستاز قابل درمان است؟
وقتی سرطان ریه به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا می‌کند به آن سرطان متاستاتیک می‌گویند. این نوع سرطان قابل درمان نیست.
آیا کودکان هم به سرطان در ریه مبتلا می‌شوند؟
بله، اما این اتفاق نادر است. کودکانی که خیلی در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.