بیماری‌های مختلفی هستند که می‌توانند کودکان را مبتلا کنند. این بیماری‌ها معمولا بر روی مغز و خون کودکان تاثیر می‌گذارند. یکی از این بیماری‌ها سندروم ری است. سندروم یا نشانگان ری یک بیماری نادر است که در بیشتر موارد کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند. این بیماری معمولا بعد از یک عفونت یا بیماری ویروسی اتفاق می‌افتد، مخصوصا اگر فرد برای درمان علائم از آسپرین استفاده کرده باشد. سندرم ری مغز، خون و کبد فرد را هدف قرار می‌دهد. اگر این بیماری به موقع تشخیص داده نشود می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
در صورتی که کودکی دارید که برای درمان عفونت‌های ویروسی در او از آسپرین استفاده کرده‌اید، نگران نباشید اما اگر علائمی مانند اسهال یا تنگی نفس در کودک خود مشاهده کردید فورا به پزشک مراجعه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر هم در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید تا درباره علائم، علل ایجاد، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری بیشتر با شما صحبت کنیم.
سندروم ری چیست؟
سندرم ری (Reye’s syndrome) یک بیماری نادر است که باعث تورم مغز و کبد می‌شود. این بیماری معمولا پس از ابتلا به یک بیماری ویروسی یا عفونت مانند آنفولانزا یا آبله مرغان در کودکان رخ می‌دهد، اما می‌تواند هر فردی از هر سنی را درگیر کند. سندرم ری در بین کودکانی که برای درمان علائم عفونت ویروسی یا بیماری‌های دیگر آسپرین یا داروهای حاوی سالیسیلات مصرف می‌کنند، شایع‌تر است. این وضعیت می‌تواند تا یک هفته پس از شروع یک بیماری ویروسی ایجاد شود.
اگر فردی به این بیماری مبتلا باشد، باید پس از مشاهده اولین علائم به پزشک مراجعه کند و به دنبال درمان اورژانسی باشد. در غیر این صورت ممکن است زندگی فرد با خطر جدی مواجه شود.
سندرم ری چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
سندروم ری در درجه اول نوعی بیماری است که در کودکان بیشتر دیده می‌شود، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد. این بیماری بیشتر در فصول پاییز و زمستان اتفاق می‌افتد و در افراد کمتر از ۱۸ سال رایج‌تر است. البته این روزها به دلیل افزایش آگاهی مردم، درصد ابتلا به این بیماری کاهش پیدا کرده است. با این حال بهتر است با علائم این بیماری آشنا باشید تا در صورت بروز بتوانید زودتر جلوی خطر را بگیرید. در ادامه به علائم سندرم ری اشاره می‌کنیم.
علائم سندروم ری
شدت و نوع علائم سندرم ری بر اساس میزان تاثیری که بر روی کودک می‌گذارد متفاوت است. اولین نشانه این بیماری یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، آنفولانزا یا آبله مرغان است. معمولا علائم سندرم ری پس از تجربه علائم عفونت ویروسی به مدت پنج تا هفت روز بروز می‌کنند. این علائم عبارت‌اند از:
· استفراغ کردن
· اسهال
· احساس خستگی یا بی حالی
· مضطرب بودن، سردرگمی و توهم
· تغییرات شخصیتی مانند بی قراری، تحریک پذیری یا بد خلقی
· تنفس سریع
· افزایش فشار در جمجمه (فشار داخل جمجمه)
این علائم باعث تغییراتی در نحوه عملکرد مغز کودک می‌شوند. همچنین این بیماری بر روی کبد هم تاثیر می‌گذارد. علائم شدیدتر سندروم ری عبارت‌اند از:
· تشنج
· رفتن به کما
· از دست دادن هوشیاری
· مشکل در لخته شدن خون (قطع نشدن خونریزی در صورت ایجاد زخم)
· تجمع آمونیاک در خون
اگر این علائم را بعد از یک بیماری عفونی یا ویروسی در اطرافیان خود به ویژه کودکان مشاهده کردید فورا به پزشک مراجعه کنید، زیرا این علائم می‌توانند زندگی فرد را تهدید کنند.
علائم سندرم ری چگونه بر روی بدن کودکان تاثیر می گذارد؟
تا حدود یک هفته بعد از اینکه کودک به بیماری‌های عفونی و ویروسی مانند آنفولانزا و آبله مرغان مبتلا می‌شود ممکن است علائم جدیدی را از خود نشان دهد. شما به هیچ وجه بدون مشورت پزشک نباید از آسپرین برای کاهش علائم استفاده کنید، زیرا آسپرین ریسک ابتلا به سندروم ری را افزایش می‌دهد.
سندرم ری به ساختار مغزی کودک فشار وارد می‌کند و باعث تغییرات خیلی سریع خلق و خوی او می‌شود. کودکی که شاد بود گوشه‌گیر می‌شود، تمایلی به فعالیت‌های مورد علاقه خود نشان نمی‌دهد و خیلی زود عصبانی می‌شود. این تغییرات می‌توانند به تشخیص و درمان هرچه سریع‌تر این بیماری کمک کنند.
علت سندروم ری
علت ابتلا به بیماری سندرم ری واقعا مشخص نیست. این بیماری معمولا بعد از ابتلای کودک به بیماری‌های عفونی و ویروسی مانند آنفولانزا ایجاد می‌شود. وقتی کودک برای کاهش علائم از آسپرین (سالیسیلات) استفاده می‌کند، احتمال ابتلا به این سندرم افزایش پیدا می‌کند. بیماری‌های ویروسی و عفونی که خطر ابتلا به سندرم ری را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
· آنفولانزا
· آبله مرغان
· عفونت‌های سیستم تنفسی
· سرماخوردگی
علائم بیماری سندرم ری در اثر تغییرات و تورم مغز و کبد خودشان را نشان می‌دهند. مطالعات نشان می‌دهند که آسیب به میتوکندری می‌تواند سندرم ری را در کبد فعال کند. میتوکندری بخشی از یک سلول است که انرژی (آدنوزین تری فسفات) را تامین می‌کند و به عنوان «نیروگاه سلول» شناخته می‌شود. میتوکندری آسیب دیده بر عملکرد کبد تاثیر می‌گذارد. دلیل آسیب میتوکندری هم ناشناخته است.
چگونگی ایجاد بیماری سندروم ری در بدن
روند دقیق (پاتوفیزیولوژی) چگونگی ایجاد و تاثیر سندرم ری بر بدن افراد و به ویژه کودکان ناشناخته است. مطالعات نشان می‌دهند که این بیماری زمانی پیشرفت می‌کند که سلول‌های آسیب دیده میتوکندری با یک بیماری یا عفونت ویروسی جفت می‌شوند. اگر آسپرین وارد بدن افراد بیمار شود، علائم سندرم ری افزایش پیدا می‌کنند. این علائم آسیب به میتوکندری را افزایش می‌دهند. میتوکندری‌های آسیب دیده باعث افزایش سطح آمونیاک در خون و به دنبال آن تورم مغز (ادم مغزی و فشار داخل جمجمه) می‌شوند. هنگامی که فشار به مغز شدید شود، کلیه‌ها شروع به تخریب بافت چربی می‌کنند و نورون‌ها (سلول‌های عصبی مسئول ارتباط با مغز) عملکرد خود را از دست می‌دهند.
همین عوامل باعث ایجاد علائم رفتاری در افراد مبتلا به سندرم ری می‌شوند. اگر این علائم را در کودکان مشاهده کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
نحوه تشخیص سندروم ری
اگر بعد از ابتلا به یک بیماری ویروسی علائم سندرم ری مانند استفراغ و تغییرات در رفتار کودک را مشاهده کردید حتما به پزشک مراجعه کنید. این تغییرات رفتاری شامل تحریک پذیری، گیج شدن یا سرگردانی هستند. وقتی پزشک از شما شرح حال می‌گیرد و این علائم را می‌بیند، به بیماری سندرم ری مشکوک می‌شود. تست‌های تشخیصی به پزشک کمک می‌کنند تا بهترین تشخیص را داشته باشد.
تشخیص سندرم ری دارای سطوح شدت مختلف است که با اعداد رومی نشان داده می‌شوند.I (یک) کمترین شدت و V (پنج) بیشترین شدت این بیماری را نشان می‌دهند.
تست ها و آزمایش های تشخیصی سندرم ری
پزشک معمولا آزمایش‌های مختلفی را برای کودک یا فرد مبتلا تجویز می‌کند تا از ابتلای او به سندرم ری مطمئن شود. این آزمایش‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
· آزمایش برای بررسی سطح آمونیاک در خون یا تجمع سموم در ادرار
· تست‌های تصویربرداری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن برای مشاهده ساختار مغز
· بیوپسی کبد (نمونه برداری از کبد)
· آزمایش مایع مغزی نخاعی
آیا امکان تشخیص اشتباه سندروم ری وجود دارد؟
سندرم ری با بسیاری از بیماری‌های دیگر علائم مشابهی دارد و به همین دلیل ممکن است پزشک در تشخیص آن اشتباه کند. به همین دلیل هم باید از تست‌های مختلف برای تشخیص این بیماری کمک گرفت. ممکن است بیماری‌های زیر با سندرم ری علائم مشابه دارند و گاهی اوقات با هم اشتباه گرفته می‌شوند:
· آنسفالیت
· مننژیت
· دیابت
· مصرف بیش از حد دارو
· مسمومیت
· سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
· بیماری روانی
روش درمان سندرم ری
درمان سندروم ری به کاهش تورم، معکوس کردن آسیب کبدی و آسیب متابولیک (کمبود اکسیژن در خون) و جلوگیری از عوارض ریوی کمک می‌کند. این درمان در نهایت منجر به حفاظت از مغز می‌شود. روش‌های درمانی معمولا شامل موارد زیر هستند:
· قرار دادن یک لوله در نای (توبه گذاری) برای افزایش سرعت تنفس (هیپرونتیلاسیون) یا استفاده از ونتیلاتور
· بالا نگه داشتن سر
· مصرف دارو برای کاهش سطح آمونیاک در خون (سم زدایی آمونیاک)
· مصرف دارو برای حفظ سطح قند خون (گلوکز)
· مصرف ویتامین K یا تزریق پلاسما برای بهبود لخته شدن خون
بیشتر اوقات نیاز است تا کودک بعد از تشخیص بیماری در بیمارستان بستری شود. این کار به این دلیل انجام می‌گیرد که علائم حیاطی کودک باید مرتبا چک شوند تا مشکلی برای او پیش نیاید.
عوارض جانبی درمان سندروم ری
اکثر کودک مبتلا به سندرم ری به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند. اگر کودک دچار تورم شدید مغزی شود ممکن است عوارض زیر را تجربه کند:
· از دست دادن حافظه
· مشکل در یادگیری
· از دست دادن بینایی و شنوایی
· مشکل در گفتار
· مشکل در حرکت و انجام کارهای روزمره مانند پوشیدن لباس
اگر چنین مشکلاتی برای کودک ایجاد شود، باید از او به صورت تخصصی مراقبت کرد تا با افزایش سن دچار مشکلات بیشتر نشود.
نحوه پیشگیری از ابتلا به سندرم ری
از آنجایی که بین آسپرین و سندرم ری ارتباط محسوسی وجود دارد، بهتر است با ندادن آسپرین به کودکان، به خصوص در افراد کمتر از ۱۶ سال از این بیماری پیشگیری کنید. اگر برای درمان بیماری به آسپرین نیاز باشد، باید پزشک این دارو را برای کودک تجویز کند. در غیر این صورت به هیچ وجه نباید به کودک آسپرین بدهید. گاهی اوقات آسپرین با اسامی دیگری مثل اسید استیل سالیسیلیک، استیل سالیسیلات، اسید سالیسیلیک و سالیسیلات در بازار در دسترس است؛ پس به نام داروها توجه داشته باشید.
همیشه قبل از دادن دارو به کودکان حتما بروشورهای داخل آن را بخوانید. هیچ وقت هم بدون مشورت پزشک به کودکان دارو ندهید.
نتیجه گیری
سندروم ری یک بیماری است که مغز، خون و کبد را درگیر می‌کند. این بیماری بیشتر کودکان را مبتلا می‌کند، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد. سندرم ری معمولا در نتیجه بیماری‌های ویروسی و عفونی رخ می‌دهد. در صورت مشاهده علائم این بیماری مانند استفراغ، گیج شدن، خواب آلودگی و… حتما به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
درمان سندروم ری چقدر طول می‌کشد؟
چند روز تا چند هفته طول می‌کشد تا کودک به بهبودی قابل توجهی دست پیدا کند.
آیا سندرم ری منجر به مرگ می‌شود؟
در برخی موارد که تشخیص و درمان طول بکشد ممکن است کودک دچار تشنج و در نهایت مرگ شود.
آیا سندرم ری در خانه قابل درمان است؟
خیر، به محض مشاهده علائم به ویژه بعد از بیماری‌های ویروسی و عفونی باید به پزشک مراجعه کنید.
برای درمان سندروم ری به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
بهتر است در این موارد به پزشک متخصص بیماری‌های عفونی یا متخصص مغز و اعصاب یا متخصص خون مراجعه کنید.