علت سرگیجه چیست؟ از تشخیص تا درمان

ژانویه 18, 2023

سرگیجه یکی از شکایت‌های شایع بسیاری از افرادی است که به اورژانس و درمانگاه مراجعه می‌کنند. در این مطلب می‌خواهیم به بررسی علل سرگیجه و انواع قرص سرگیجه بپردازیم و با سایر راه‌های درمان سرگیجه آشنا شویم.

انواع سرگیجه و علت آن

بر اساس دلایل سرگیجه، انواع سرگیجه را به موارد زیر تقسیم می‌کنند:

• سرگیجه محیطی؛

سرگیجه محیطی رایج‌ترین نوع سرگیجه است. این نوع از سرگیجه درنتیجۀ یک مشکل در گوش داخلی یا عصب دهلیزی، که تعادل را کنترل می‌کند، رخ می‌دهد.

• سرگیجه مرکزی؛

سرگیجه مرکزی درنتیجۀ یک مشکل در مغز رخ می‌دهد که می‌تواند توسط شرایط مختلف ایجاد شود، ازجمله:

• سکته؛
• تومور مغزی؛
• میگرن؛
• آسیب تروماتیک مغز؛
• عفونت؛
• بیماری MS.

دلایل ایجاد سرگیجه

حال بهتر است ببینیم، دلایل سرگیجه چیست و چه مواردی باعث ایجاد سرگیجه می‌شوند. دلایل رایج سرگیجه عبارت‌اند از:

• سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV). این مورد شایع‌ترین علت سرگیجه است و یک حس سرگیجه شدید و مختصر ایجاد می‌کند که شخص احساس می‌کند در حال چرخش یا حرکت است. این اپیزودها با تغییر سریع در حرکت سر، مانند ضربه به سر، ایجاد می‌شوند.
• عفونت. عفونت ویروسی عصب دهلیزی، به‌نام نوریت دهلیزی یا لابیرنتیت، می‌تواند باعث سرگیجه شدید و دائمی شود.
• بیماری منیر. هنگامی که مایع بیش از حد در گوش داخلی جمع می‌شود، درنتیجه می‌تواند دوره‌های ناگهانی سرگیجه ایجاد شود که چند ساعت طول می‌کشد.
• میگرن. ازجمله دلایل سرگیجه می‌تواند میگرن باشد. سرگیجه ناشی از میگرن می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
• آسیب سر یا گردن. سرگیجه یک علامت رایج پس از آسیب تروماتیک به سر یا گردن است، به‌خصوص اگر آسیبی به سیستم دهلیزی وارد شود.
• داروها. برخی از داروها می‌توانند باعث سرگیجه به همراه علائم دیگری مانند کاهش شنوایی، و وزوز گوش یا صدای زنگ در گوش شوند.

سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش‌خیم می‌تواند آزاردهنده باشد؛ اما، به ندرت جدی است به‌جز زمانی که احتمال افتادن را افزایش می‌دهد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سرگیجه؛
• احساس اینکه شما یا اطرافتان در حال چرخش یا حرکت هستید؛
• از دست دادن تعادل یا نداشتن ثبات؛
• حالت تهوع؛
• تهوع و استفراغ.

استرس مستقیماً باعث سرگیجه نمی‌شود؛ اما، می‌تواند آن را بدتر کند. علاوه بر این، تحقیقات انجام‌شده در سال 201۶ نشان می‌دهد که، استرس شدید می‌تواند خطر سکتۀ مغزی را افزایش دهد که بالقوه می‌تواند باعث سرگیجه شود.

عفونت گوش میانی بزرگسالان و سرگیجه

عفونت گوش میانی در بزرگسالان برخلاف اطفال خیلی شایع نیست و در بعضی موارد می‌تواند علامتی از یک وضعیت بدخیم باشد. بااین‌حال عفونت گوش میانی بزرگسالان و سرگیجه می‌تواند مرتبط باشند. باید بدانیم که اغلب موارد سرگیجه در بزرگسالان به‌علت عفونت نیست؛ اما، اگر عفونت ایجاد شده باشد می‌تواند باعث ایجاد سرگیجه شود.

علائم سرگیجه چیست؟

یکی از شایع‌ترین علائم سرگیجه احساس حرکت محیط است که معمولاً با حرکت سر بدتر می‌شود. معمولاً سرگیجه توسط بیماران مانند یک احساس چرخش توصیف می‌شود که اتاق یا اشیا اطراف آن‌ها به نظر حرکت می‌کنند. سایر علائم سرگیجه عبارت‌اند از:

• افزایش تعریق؛
• حالت تهوع؛
• استفراغ؛
• سردرد؛
• صدای زنگ یا وزوز در گوش؛
• از دست دادن شنوایی؛
• حرکات غیرارادی چشم؛
• از دست دادن تعادل.

درمان سرگیجه چیست؟

گزینه‌های درمانی برای سرگیجه به‌علت زمینه‌ای که باعث سرگیجه شده است بستگی دارد. برای بهبود علائم، درمان توانبخشی دهلیزی و همچنین داروهایی مانند مکلیزین و بتاهیستین مؤثرند.

مانورهای تغییر موقعیت

مانور تغییر موقعیت کانال، که به‌عنوان مانور Epley نیز شناخته می‌شود، برای تسکین علائم BPPV استفاده می‌شود.

این مانورهای خاصِ سر می‌توانند به جا‌به‌جایی کریستال‌های کانال (ذرات کوچکی که می‌تواند باعث سرگیجه شود) از کانال‌های گوش داخلی کمک کنند.

هر جلسۀ درمان شامل نگه‌داشتن سر در چهار موقعیت به‌مدت 30 تا ۶۰ ثانیه و تکرار هر موقعیت چند بار در صورت نیاز است.

یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند شما را از طریق هر حرکت در طول جلسه راهنمایی کند. آن‌ها همچنین ممکن است راهنمایی‌های بیشتری درمورد نحوۀ انجام‎‌دادن این روش در خانه ارائه دهند.

قرص سرگیجه گوش میانی

همان‌ گونه که گفتیم درمان سرگیجه بسته به علت آن می‌تواند متفاوت باشد. یک قرص سرگیجه بتاهیستین است که در درمان بیماری منیر استفاده می‌شود.

یک قرص سرگیجه دیگر سیناریزین است که یک داروی آنتی‌هیستامین است و در بهبود علائم سرگیجه مؤثر است.

مکلیزین نیز یک آنتی‌هیستامین است که اغلب برای درمان آلرژی استفاده می‌شود؛ اما، در درمان بیماری حرکت یا سرگیجه مؤثر است. این دارو ممکن است منجربه سردرگمی یا حتی فراموشی در افراد مسن شود.

تمرین برای رفع سرگیجه

چندین تمرین برای کمک به کاهش علائم سرگیجه وجود دارد. این تمرینات معمولاً شامل راهپیمایی در محل یا حفظ موقعیت‌های خاص برای بهبود تعادل هستند. این تمرینات مشابه تمریناتی است که در درمان توانبخشی دهلیزی (VRT) استفاده می‌شود.

VRT شامل تمریناتی است که باتوجه‌به هر فرد و علائم آن طراحی شده است. پس از معاینۀ بالینی کامل، یکی از سه روش اصلی زیر استفاده می‌شود:

• عادت‌کردن که سرگیجه را بهبود می‌بخشد؛
• تثبیت نگاه که کنترل حرکات چشم را بهبود می‌بخشد؛
• تمرین تعادلی که ثبات را بهبود می‌بخشد.

بااین‌حال، اگر سرگیجه شدید دارید، بهتر است به جای انجام‌دادن این تمرینات به تنهایی، با یک فیزیوتراپ باتجربه برای راهنمایی بیشتر تماس بگیرید.

درمان سرگیجه با عمل جراحی

به‌جای مصرف داروهایی مانند بتاهیستین، جراحی ممکن است برای درمان برخی شرایط زمینه‌ای، که می‌توانند باعث سرگیجه شوند، مانند تومور مغزی یا آسیب سر، ضروری باشد. راه‌های مختلفی برای تسکین طبیعی ناراحتی ناشی از سرگیجه وجود دارد.

برای مثال، برخی مکمل‌ها می‌توانند به بهبود خواب در هنگام مقابله با سرگیجه کمک کنند، ازجمله این مکمل‌ها ملاتونین است که به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند.

تشخیص علت سرگیجه

یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند سرگیجه را با انجام‌دادن یک معاینه بالینی و جمع‌آوری اطلاعات درمورد علائم و سابقۀ پزشکی شما تشخیص دهد. آزمایش‌ها و مشاهدات بالینی خاص می‌توانند هنگام ارزیابی سرگیجه مفید باشند. این‌ موارد شامل تست ضربه سر یا مانور Dix-Hallpike می‌شود.

در برخی موارد ممکن است برای تشخیص سرگیجه به آزمایش‌های اضافی ازجمله تصویربرداری، معاینه شنوایی و تست‌های تعادل نیاز باشد.

علائم و نشانه‌های BPPV می‌توانند به تناوب ظاهر شوند و از بین بروند و علائم آن معمولاً کمتر از یک دقیقه طول می‌کشد.

در موارد بیماری منیر یک دورۀ سرگیجه می‌تواند بیش از 20 دقیقه طول بکشد.

سرگیجه ناشی از میگرن می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.

سرگیجه در بارداری

طبق یک مطالعه در سال 2020، سرگیجه شایع‌ترین علامت دهلیزی گزارش شده در سه ماهه اول بارداری است.

BPPV به‌ویژه در دوران بارداری شایع است. بر اساس تحقیقات سال 2017، که شرکت‌کنندگان را به دو دستۀ زنان و مردان طبقه‌بندی کردند، BPPV زنان را بیشتر از مردان با نسبت 2 به 1 تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. عواملی که می‌توانند باعث سرگیجه در دوران بارداری شوند عبارت‌اند از:

• نوسانات هورمونی؛
• استراحت طولانی‌مدت؛
• تغییرات در متابولیسم برخی مواد مغذی ازجمله ویتامین D و کلسیم.

بسیاری از افراد در دوران بارداری نیز دچار سرگیجه می‌شوند. این امر می‌تواند ناشی از عوامل متعددی ازجمله سطوح ناپایدار قند خون باشد.

در سه ماهه سوم، زمانی که مادر به پشت دراز می‌کشد کودک می‌تواند به برخی از سیاهرگ‌های اصلی شکم فشار بیاورد که این می‌تواند باعث سرگیجه شود.

سوالات متداول در مورد تشخیص تا درمان سرگیجه

[sc_fs_multi_faq headline-0=”h3″ question-0=”علت داشتن سرگیجه چیست؟” answer-0=”علت ایجاد سرگیجه بسته به شدت و نوع آن متفاوت است.” image-0=”” headline-1=”h3″ question-1=”سرگیجه در بارداری طبیعی است؟” answer-1=”بله، شایع‌ترین زمان بروز سرگیجه در سه ماهه اول بارداری است.” image-1=”” headline-2=”h3″ question-2=”درمان قطعی سرگیجه چیست؟” answer-2=”بسته به اینکه علت سرگیجه چیست، درمان آن متفاوت است اما بطورکلی برای درمان سرگیجه از اصلاح تغییرات حرکتی و انجام ورزش تا درمان دارویی و جراحی روش‌های متنوعی وجود دارد.” image-2=”” count=”3″ html=”true” css_class=””]