روماتیسم ستون فقرات چیست ؟ از علائم تا درمان

فوریه 8, 2023

در این مطلب درمورد روماتیسم ستون فقرات، روماتیسم زانو، روماتیسم جوانی و روماتیسمHLA-B27 اطلاعات جامعی را به شما ارائه خواهیم کرد.

روماتیسم ستون فقرات چیست؟

قبل از اینکه ببینیم روماتیسم ستون فقرات چیست، بهتر است توضیحاتی درمورد بیماری‌های روماتیسمی ارائه دهیم. بیماری‌های روماتیسمی طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها هستند که اغلب توسط سیستم ایمنی ایجاد می‌شوند. در این بیماری‌ها به‌دلیل اختلالی که در سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود موادی علیه سلول‌های خاصی از بدن تولید می‌شود و باعث ایجاد آسیب‌ها و علائم به‌خصوصی می‌شود. این بیماری‌ها اغلب درمان قطعی ندارند و موارد در دسترس برای کنترل و کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری استفاده می‌شوند.

روماتیسم ستون فقرات بیماری به‌خصوصی نیست، بلکه در گروه متنوعی از بیماری‌های روماتیسمی ممکن است ستون فقرات نیز درگیر شود. در این حالت با ایجاد التهاب در مفاصل مابین مهره‌ها علائم مختلفی می‌تواند ایجاد شود که در ادامه به آن می‌پردازیم.

همان طور که گفتیم، در موارد زیادی از بیماری‌های روماتیسمی ممکن است ستون فقرات درگیر شود؛ اما، در چند بیماری درگیریِ اصلی و عمده در ستون فقرات است. برای مثال در بیماری آرتریت پسوریاتیک علاوه بر درگیری مفاصل محیطی ممکن است ستون فقرات نیز درگیر شود؛ اما، در روماتیسم HLA-B27 درگیری اصلی در ستون مهره است و به شکل فرعی مفاصل دیگر مانند زانوها نیز ممکن است درگیر شوند.

روماتیسم HLA-B27 چیست؟

همان طور که گفتیم، در بیماری‌هایی که روماتیسم  HLA-B27هستند درگیری عمده در ستون مهره و مفاصل محوری است. اصلی‌ترین موارد بیماری روماتیسم  HLA-B27اسپوندیلیت انکیلوزان، JRA یا آرتریت روماتوئید جوانان که به روماتیسم جوانی معروف است و همچنین آرتریت ناشی از بیماری‌های التهابی روده هستند.

در این بیماری‌ها درگیری عمده در ستون فقرات است؛ اما، همان طور که گفته شد ممکن است مفاصل محیطی نیز درگیر باشند و حتی ممکن است شدت درگیری این مفاصل محیطی بیشتر از مفاصل محوری باشد.

چه تفاوتی میان روماتیسم زانو و روماتیسم ستون فقرات وجود دارد؟

همان طور که گفتیم، بیماری‌های روماتیسمی گروهی از بیماری‌های سیستمیک هستند که ممکن است مفاصل مختلف و همچنین ارگان‌های مختلف بدن مانند قلب را درگیر کنند. افرادی که در بیماری آن‌ها زانو درگیر است و درد زانو و علائم مفصلی زانو دارند ممکن است به اشتباه از واژۀ روماتیسم زانو استفاده کنند. باید گفت در انواع مختلفی از بیماری‌های روماتیسمی ممکن است زانوها نیز درگیر باشند، برای مثال در گروهی از افراد مبتلابه اسپوندیلیت انکیلوزان زانوها نیز درگیرند یا در آرتریت روماتوئید اغلب زانو درگیر است.

بنابراین واژۀ روماتیسم زانو نام یک بیماری نیست و استفاده از روماتیسم زانو و روماتیسم ستون فقرات اشتباه است و باید از نام اصلی آن بیماری، که زانو یا ستون فقرات را درگیر کرده است، استفاده کنیم.

چه عواملی در ابتلا به بیماری‌های روماتیسمی نقش دارند؟

بر اساس مطالعات انجام‌شده می‌توان گفت که، مهم‌ترین فاکتور در ابتلا به بیماری‌های روماتیسمی استعداد ژنتیکی و وجود ژن‌های این بیماری است. بااین‌حال عوامل مختلف دیگری برای این بیماری‌ها شناخته شده‌اند، ازجمله بعضی از بیماری‌های ویروسی و میکروبی. برای مثال ابتلا به ویروس EBV در دوران کودکی می‌تواند خطر ابتلا به یک سری از بیماری‌های روماتیسمی را افزایش دهد.

همچنین مصرف سیگار و دخانیات نیز می‌تواند یک عامل بالقوه در شروع بیماری و تشدید علائم باشد.

علائم روماتیسم ستون فقرات

هرکدام از بیماری‌های روماتیسمی علائم مخصوص خود را دارند. برای مثال در بیماری‌های التهابی روده، که روده‌ها درگیرند، ممکن است به شکل جانبی ستون فقرات هم درگیر شوند؛ بنابراین، فرد مبتلا علاوه بر علائم گوارشی، علائم مفصلی مرتبط با ستون مهره‌ها را خواهد داشت. درکل در افراد مبتلابه بیماری‌های روماتیسمی یک سری علائم عمومی سیستمیک وجود خواهد داشت ازجمله:

• تب توجیه‌نشده؛
• بی‌حالی؛
• کاهش وزن؛
• تعریق؛
• بی‌اشتهایی؛
• افسردگی.

علاوه بر این موارد، باتوجه‌به مفاصل و ارگان‌های درگیر علائم مختص به هر بیماری وجود خواهد داشت. برای مثال در روماتیسم جوانان اگر زانو و برای مثال مچ دست درگیر باشد، بیمار از خشکی، تورم، قرمزی، درد و کاهش دامنه حرکتی مفصل درگیر شکایت خواهد داشت.

علائم بیماری‌های روماتیسمی در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد، برای مثال ممکن است بعضی اشخاص از تورم بیشتر از درد شاکی باشند.

تشخیص روماتیسم ستون فقرات و روماتیسم جوانی چگونه است؟

درکل تشخیص بیماری‌های روماتیسمی بر اساس علائم بالینی و نتایج آزمایشاتی است که برای تشخیص درخواست می‌شوند. برای تشخیص هرکدام از این بیماری‌ها معیارهای خاصی وجود دارد و درصورتی‌که شخص مبتلا این معیارها را داشته باشد، تشخیص قطعی می‌شود. این معیار‌ها برای هر بیماری متفاوت است. باید توجه داشت که، معاینه بالینی و معیارهایی که در معاینه به دست می‌آید اهمیت بسیار بیشتری از نتایج آزمایشگاهی و تصویربرداری دارند. برای مثال در روماتیسم HLA-B27، که اغلب ستون مهره درگیر است،  HLA-B27یک فاکتور ژنتیکی است که در خون سنجیده می‌شود و اگر مثبت شود ظن بالینی برای تشخیص آن بیماری را تقویت می‌کند؛ اما، این در حالی است که گروهی از افراد مبتلا در آزمایششان این فاکتور یافت نمی‌شود و از این نظر منفی هستند. همچنین در گروه زیادی از افرادی که نتایج آزمایش مثبت دارند ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد.

برای مثال RF یک فاکتور است که اغلب برای تشخیص آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود؛ اما، در بیماری‌های روماتیسمی دیگری مانند لوپوس هم ممکن است مثبت شود. همچنین این فاکتور در آزمایش افراد زیادی مثبت است بدون اینکه به بیماری مبتلا باشند.

بنابراین قضاوت درمورد نتایج آزمایش افراد مبتلا تنها باید در کنار معاینه و علائم بالینی باشد.

درمان روماتیسم ستون فقرات و روماتیسم جوانی چیست؟

بیماری‌های روماتیسمی همان طور که گفتیم درمان قطعی ندارند و داروها و روش‌های موجود تنها به کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک می‌کنند. داروهای مختلف زیادی برای درمان بیماری‌های روماتیسمی تولید شده است و روزبه‌روز سعی می‌شود با ساخت داروها و روش‌های درمانی مختلف پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای در درمان این بیماران و بهبود سبک زندگی‌شان ایجاد شود.

داروهایی که در درمان روماتیسم ستون فقرات بیشتر استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs). مانند ناپروکسن، ایبوپروفن و سلبرکس (سلکوکسیب). داروهایی هستند که پزشکان معمولاً برای درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان استفاده می‌کنند. این داروها می‌توانند التهاب، درد و سفتی را تسکین دهند؛ اما، ممکن است باعث خون‌ریزی دستگاه گوارش نیز شوند.
• اگر NSAIDها مفید نباشند، پزشک ممکن است شروع یک مسدودکننده فاکتور نکروز تومور (TNF) یا مهارکننده اینترلوکین 17 (IL-17) را پیشنهاد کند. این داروها زیر پوست یا از طریق وریدی تزریق می‌شوند. این نوع داروها می‌توانند سل درمان‌نشده را دوباره فعال کنند و شما را مستعد ابتلا به عفونت کنند. لذا لازم است بیمار قبل و در حین دریافت دارو به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد. نمونه‌هایی از مسدودکننده‌های TNF عبارت‌اند از:
  • آدالیمومب؛
  • سرتولیزومب؛
  • اتانرسپت (انبرل)؛
  • گلیموماب؛
  • اینفلکسیماب.

همچنین داروهای دیگری وجود دارند که به‌عنوان DMARDs شناخته می‌شوند و در درمان و کنترل بیماری‌های روماتیسمی دیگر استفاده می‌شوند. این داروها سابقاً در درمان روماتیسم ستون فقرات استفاده می‌شدند؛ اما، امروزه در درمان این بیماری جایی ندارند؛ بااین‌حال، درمان اصلی بیماری‌های روماتیسمی دیگری مانند آرتریت روماتوئید هستند. ازجمله پرمصرف‌ترین این داروها می‌توان به متوتروکسات و سولفاسالازین اشاره کرد.

درمان‌های غیردارویی

فیزیوتراپی بخش مهمی از درمان است و می‌تواند مزایای متعددی از تسکین درد گرفته تا بهبود قدرت و انعطاف‌‌پذیری را به همراه داشته باشد. یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات خاصی را برای نیازهای شما طراحی کند. برای کمک به حفظ وضعیت بدنی خوب ممکن است به شما موارد زیر آموزش داده شود:

• حرکات دامنۀ حرکتی و کششی؛
• تمرینات تقویتی برای عضلات شکم و پشت؛
• وضعیت خواب و راه‌رفتن مناسب.

سید یاسر موسوی نژاد

سوالات متداول در مورد روماتیسم ستون فقرات

[sc_fs_multi_faq headline-0=”h3″ question-0=”روماتیسم ستون فقرات چیست؟ ” answer-0=”روماتیسم ستون فقرات یک بیماری به‌خصوص نیست، بلکه در گروه متنوعی از بیماری‌های روماتیسمی ممکن است ستون فقرات نیز درگیر شود. در این حالت با ایجاد التهاب در مفاصل مابین مهره‌ها علائم مختلفی می‌تواند ایجاد شود.” image-0=”” headline-1=”h3″ question-1=”روماتیسم جوانی چیست؟ ” answer-1=”بعضی از بیماری‌های روماتیسمی در سنین نوجوانی و جوانی یا حتی کودکی شروع می‌شوند و به‌عنوان روماتیسم جوانی در نظر گرفته می‌شوند.” image-1=”” headline-2=”h3″ question-2=”درمان روماتیسم ستون فقرات چیست؟ ” answer-2=”داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، مهارکننده‌های TNF آلفا، مهارکننده‌های اینترلوکین 17 و فیزیوتراپی در درمان روماتیسم ستون فقرات به کار گرفته می‌شوند.” image-2=”” count=”3″ html=”true” css_class=””]