مشکلات مربوط به کلیه و مجاری ادراری گاهی آن‌قدر آزاردهنده می‌شوند که شما نمی‌توانید تشخیص دهید که باید به کدام پزشک با چه تخصصی مراجعه کنید. در چنین شرایطی افراد معمولا متخصصان نفرولوژی را با متخصصان اورولوژی اشتباه می‌گیرند. هر کدام از این تخصص‌ها بر روی بیماری‌های خاصی تمرکز دارند. اگر شما هم مشکل کلیوی یا مجاری ادراری دارید و نمی‌دانید که باید با چه کسی مشورت کنید، باید تفاوت بین نفرولوژی و اورولوژی را درک کنید. در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید تا تفاوت بین نفرولوژی و اورولوژی را به طور دقیق برای شما بیان کنیم تا در مواقع لزوم بدانید که باید به کدام متخصص مراجعه کنید.
نفرولوژی چیست؟
در واقع نفرولوژی یک رشته پزشکی است که به تشخیص و درمان بیماری‌های کلیه می‌پردازد. نفرولوژی تنها محدود به کلیه است و سایر بخش‌های مجاری ادراری و… را شامل نمی‌شود.
نفرولوژیست‌ها در شاخه خود آموزش گسترده‌ای می‌بینند تا بتوانند بیماری‌های مربوط به کلیه را به‌درستی تشخیص دهند. آنها باید بعد از تشخیص بتوانند مشکلات بیمار را درمان کنند. نفرولوژیست‌ها با اختلالات دستگاه تناسلی مردانه هم کاری ندارند. نفرولوژیست‌ها برخی از اختلالات کلیه که به فشارخون یا بیماری‌های قلبی منجر می‌شوند را هم تشخیص می‌دهند.
به‌طورکلی، نفرولوژی علم تشخیص و درمان اختلالات و بیماری‌های مربوط به کلیه مانند نارسایی حاد و مزمن کلیه، پروتئین یا خون در ادرار، سنگ کلیه، سرطان کلیه، علائم نفروتیک و بیماری‌های مزمن کلیوی است.
اورولوژی چیست؟
طبق اعلام انجمن اورولوژی آمریکا، اورولوژی یکی از رشته‌های پزشکی است که بر روی تشخیص، درمان و مدیریت بیماری‌های مربوط به دستگاه ادراری مردانه و زنانه تمرکز دارد. دستگاه ادراری شامل بخش‌های زیر است:
- کلیه‌ها
- حالب
- مثانه
- مجرای ادرار
اورولوژیست‌ها هم مانند نفرولوژیست نفرولوژیست‌ها در حوزه تخصص خود آموزش‌های ویژه‌ای دریافت می‌کنند تا بتوانند بیماری‌های مربوط به کلیه و مجاری ادراری را به‌درستی تشخیص بدهند. اورولوژی علم جراحی کلیه هم هست. اورولوژیست‌ها می‌توانند در زمینه‌های خاصی مانند سرطان اورولوژی، ناباروری مردانه یا اورولوژی کودکان تخصص بگیرند.
شباهت‌های نفرولوژی و اورولوژی
همان‌طور که گفتیم، اورولوژی و نفرولوژی هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. گاهی اوقات، علم اورولوژی و نفرولوژی مکمل همدیگر هستند؛ یعنی اورولوژیست و نفرولوژیست ممکن است با هم یک عمل جراحی را انجام دهند، چون شاید در جراحی نیاز به علم هر دو باشد.
هر دو تخصص می‌توانند مشکلات کلیه را برطرف کنند، اما مشکلاتی از کلیه که باعث فشارخون و بیماری‌های قلبی می‌شود به نفرولوژیست مربوط است، درحالی‌که مشکلات کلیه و مجاری ادراری را اورولوژیست درمان می‌کند.
تفاوت بین نفرولوژی و اورولوژی
بسیاری از مردم نفرولوژی را با اورولوژی اشتباه می‌گیرند و در واقع فکر می‌کنند که این دو تخصص یکی هستند، اما این‌طور نیست. نفرولوژی و اورولوژی با هم تفاوت دارند.
نفرولوژی علم درمان بیماری‌های مربوط به کلیه است. فقط مشکلات کلیه به نفرولوژی مربوط می‌شود. اورولوژی اما علم درمان بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری است؛ یعنی تمام مشکلات کلیه که به مجاری ادراری هم مربوط می‌شود به علم اورولوژی برمی‌گردد.
متخصصان اورولوژی همچنین در بیماری‌هایی که بر دستگاه تناسلی مردان و زنان تاثیر می‌گذارند تخصص دارند. یکی دیگر از تفاوت‌های عمده بین نفرولوژی و اورولوژی این است که متخصصان اورولوژی جراحی هم انجام می‌دهند، درحالی‌که نفرولوژیست‌ها نمی‌توانند جراحی انجام دهند، مگر اینکه تخصص بگیرند.
چه زمانی باید به نفرولوژیست مراجعه کرد؟
اگر مشکلی دارید که روی عملکرد کلیه‌های شما تاثیر گذاشته، باید به نفرولوژیست مراجعه کنید. نفرولوژیست‌ها می‌توانند بیماری‌های زیر را درمان کنند:
- دیابت
- بیماری مزمن کلیوی
- عفونت‌های کلیه
- تنگی شریان کلیوی
- نارسایی کلیه
- نفریت بینابینی (التهاب لوله‌های کلیه)
- گلومرولونفریت (التهاب رگ‌های خونی کوچک در کلیه)
- بیماری کلیه پلی‌کیستیک
چه زمانی باید به اورولوژیست مراجعه کرد؟
همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، متخصصان اورولوژی با بیماری‌ها و اختلالات مربوط به کلیه و دستگاه تناسلی مردانه و زنانه سروکار دارند. این تخصص کلیه‌ها را در بر می‌گیرد، اما تخصص اورولوژیست‌ها فراتر از این اندام‌ها است. دامنه اورولوژی شامل بخش‌های تولید مثل مردانه نیز می‌شود. بیضه‌ها، کیسه بیضه، پروستات و آلت تناسلی همگی در حوزه تخصص اورولوژیست‌ها قرار می‌گیرند. اورولوژیست‌ها می‌توانند بیماری‌های زیر را درمان کنند:
- عفونت‌های مجاری ادراری
- بی‌اختیاری ادرار
- مشکل در ادرارکردن
- اختلال در نعوظ
- ناباروری مردانه
- سنگ کلیه
- سنگ مثانه
- تستوسترون پایین
- سرطان پروستات
- پروستات بزرگ
- سرطان کلیه
- سرطان آلت تناسلی
- سرطان بیضه
نفرولوژیست چه نوع آزمایش‌هایی انجام می‌دهد؟
نفرولوژیست‌ها می‌توانند آزمایش‌های مختلفی را برای تشخیص بیماری انجام دهند. این آزمایش‌ها به علائم بیمار بستگی دارند. برخی از این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
تست‌های عملکرد کلیه: تست‌های عملکرد کلیه برای بررسی کارکردن کلیه‌ها انجام می‌گیرند. این تست‌ها نشان می‌دهند که کلیه‌ها به‌درستی کار می‌کنند یا خیر. این تست‌ها شامل آزمایش‌های مختلف خون و ادرار مانند آزمایش کراتینین، آزمایش میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR)، آزمایش میزان فیلتراسیون گلومرولی تخمینی (eGFR) و آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) می‌شوند.
بیوپسی کلیه: نفرولوژیست‌ها بیوپسی کلیه را با برداشتن یک نمونه بافت کوچک از کلیه انجام می‌دهند. این آزمایش به تشخیص بیماری‌های کلیوی کمک می‌کند.
تست‌های تصویربرداری: تصویربرداری از کلیه می‌تواند شامل سی‌تی‌اسکن، سونوگرافی و اشعه ایکس باشد.
اورولوژیست چه نوع آزمایش‌هایی انجام می‌دهد؟
متخصص اورولوژی هم برای تشخیص بیماری‌های مربوط به کلیه و مجاری ادراری، آزمایش‌های مختلفی را انجام می‌دهد. انتخاب نوع آزمایش به علائم بیمار بستگی دارد. در ادامه این آزمایش‌ها را به شما معرفی می‌کنیم:
آزمایش فیزیکی: آزمایش فیزیکی رایج‌ترین نوع آزمایش اورولوژی است. در این آزمایش، پزشک سوالاتی را درباره وضعیت سلامت فعلی، سابقه پزشکی و داروهایی که بیمار مصرف می‌کند از او می‌پرسد.
آزمایش DRE یا دیجیتال رکتال: این آزمایش بر روی بیماران مرد برای بررسی هرگونه بزرگی یا بی‌نظمی در غده پروستات انجام می‌شود.
آزمایش خون: آزمایش خون برای تشخیص سرطان یا بیماری‌های خاص انجام می‌شود. این آزمایش‌ها شامل آزمایش خون آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA)، آزمایش خون تستوسترون و آزمایش خون کراتینین و نیتروژن اوره خون (BUN) است.
آزمایش ادرار: درصورتی‌که آزمایش خون مورد نیاز نباشد یا نتیجه دقیق ندهد یا اینکه اورولوژیست به اطلاعات بیشتری نیاز داشته باشد، برای بیمار آزمایش ادرار می‌نویسد. آزمایش‌های ادرار شامل کشت ادرار، آزمایش ادرار و آزمایش ادرار ۲۴ساعته است.
سمینوگرام: سمینوگرام یا تست مایع منی برای مردانی که با مشکلات باروری مواجه هستند تجویز می‌شود. اورولوژیست‌ها قدرت اسپرم مرد را با سمینوگرام بررسی می‌کنند.
تست‌های تصویربرداری: اورولوژیست‌ها تست‌های تصویربرداری مختلفی مانند سی‌تی‌اسکن، سونوگرافی و اشعه ایکس را برای تشخیص بی‌نظمی در عملکرد دستگاه تناسلی یا کلیه‌ها تجویز می‌کنند.
نتیجه‌گیری
اورولوژی و نفرولوژی دو علم مجزا هستند و با هم تفاوت دارند. نفرولوژی علم تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به کلیه و شرایط دیگر مانند فشارخون بالا است، درحالی‌که اورولوژی از این علم فراتر می‌رود و علاوه بر کلیه‌ها، بیماری‌های مربوط به دستگاه تناسلی مردان و زنان را نیز درمان می‌کند.
سوالات متداول
تفاوت بین نفرولوژی و اورولوژی چیست؟
نفرولوژی علم تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به کلیه است. نفرولوژیست شرایطی مانند فشارخون بالا و بیماری‌های قلبی که به دلیل مشکلات کلیه ایجاد می‌شوند را هم درمان می‌کند.
علم اورولوژی به تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به مجاری ادراری و کلیه‌ها می‌پردازد. در مجموع می‌توان گفت که اورولوژی گسترده‌تر از نفرولوژی است
بنابراین در تفاوت بین نفرولوژی و اورولوژی می‌توان گفت:
اورولوژیست‌ها بیماری‌های مربوط به کلیه و مجاری ادراری و دستگاه تناسلی را درمان می‌کنند، درحالی‌که نفرولوژیست‌ها بیماری‌های مربوط به کلیه را درمان می‌کنند. اورولوژیست‌ها می‌توانند جراحی هم انجام دهند، اما نفرولوژیست‌ها باید برای این کار تخصص بگیرند.