بیماری های التهابی روده، مجموعه‌ای از اختلالات خودایمنی هستند که منجر به التهاب و آسیب به دیوارهای روده بزرگ می‌شوند. دو بیماری اصلی «کولیت اولسراتیو» و «بولیت کرون» در دسته بیماری های التهابی روده قرار دارند. بسته به شدت بیماری، علائم آن ممکن است مزمن یا خفیف باشند.
برای درک بهتر علائم و درمان این دسته از بیماری‌ها، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید: زخم اثنی عشر چیست و چگونه درمان می‌شود؟
بیماری های التهابی روده چیست؟
بیماری‌های التهابی روده اصطلاحی است که برای توصیف گروهی از بیماری‌ها استفاده می‌شود که به التهاب و آسیب مزمن دیوارهای روده‌ها منجر می‌شوند.دو دسته اصلی کولیت اولسراتیو و بیماری کرون در این دسته جای می‌گیرند.
در کولیت اولسراتیو، التهاب بیشتر در لایه‌های داخلی روده بزرگ رخ می‌دهد، در حالی که در بیماری کرون، هر قسمتی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد، ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. از آنجایی که علائم این بیماری ممکن است با سندروم روده تحریک‌پذیر اشتباه گرفته شود، تشخیص صحیح و درمان موثر از اهمیت بالایی دارد.
علائم بیماری التهابی روده
علائم بیماری های التهابی روده بزرگ متنوع و بسته به شدت و مکان التهاب، متغیر هستند. بیماران مبتلا به این بیماری معمولاً با حالت‌های مختلفی از بیماری در بازه‌های زمانی مختلف دست و پنجه نرم می‌کنند؛ این بیماری گاها بسیار مزمن و شدید و بعضا خفیف و ملایم می‌شود. با این حال این بیماری معمولا علائم مشخصی دارد:
- اسهال طولانی مدت
- درد شکمی
- خستگی
- حالت تب
- وجود خون در مدفوع
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- حالت تهوع
- استفراغ
افراد مبتلا به این بیماری همچنین ممکن است با چرک یا موکوس در مدفوع، عرق شبانه، حرکات دردناک و دشوار روده و تکرر ادرار روبه‌رو شوند.
علاوه بر این علائم، بیماری‌های التهابی روده ممکن است برای سایر اعضای بدن نیز با عوارضی همراه باشند، از جمله:
- · التهاب مفاصل که با درد مفاصل همراه است.
- · زخم‌های دهانی که می‌توانند منجر به درد و التهاب در دهان شوند.
- · التهاب چشم که با درد و قرمزی چشم‌ها همراه است.
- · علائم عفونت روده و مثانه که با تب و درد در منطقه مربوطه همراه هستند.
- · علائم پارگی راست روده و مشکلات روده‌ای دیگر.
- · بیماری‌های پوستی که با آسیب‌ها و التهابات در پوست همراه هستند.
- · اختلالات قاعدگی نامنظم در زنان که ممکن است به دلیل تأثیر بیماری بر سیستم تناسلی باشد.
- · اختلالات رشد در کودکان که می‌تواند ناشی از کاهش جذب مواد غذایی و نقص تغذیه باشد.
علل ایجاد التهاب روده
عوامل زیادی هستند که می‌توانند منجر به بیماری های التهابی روده بزرگ شوند که هر کدام از آن‌ها نقش مهمی در شدت این بیماری ایفا می‌کنند. از این رو، شناختن و کنترل عوامل موثر در ایجاد بیماری‌های التهابی روده می‌تواند در پیشگیری و مدیریت این بیماری‌ها مؤثر باشد. به طور کلی عوامل موثر در ایجاد بیماری های التهابی روده به شرح زیر هستند:
1. سیستم ایمنی
یکی از عوامل اصلی ایجاد بیماری‌های التهابی روده، عملکرد نامناسب سیستم ایمنی است. سیستم ایمنی بدن ممکن است به طور نادرست به باکتری‌ها و ویروس‌ها واکنش نشان دهد و باعث التهاب در روده‌ها شود.
2. ژنتیک
بعضی از جهش‌های ژنتیکی ارثی، باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی روده می‌شوند.
3. باکتری و ویروس
تحقیقات نشان داده است که باکتری‌های خاصی مانند «اشریشیاکلی» و «آنتروویروس» ممکن است با بیماری‌های التهابی روده مرتبط باشند.
4. سبک زندگی
عواملی مانند سیگار کشیدن، استفاده از قرص‌های ضدبارداری، رژیم غذایی، تغذیه با شیرمادر، واکسیناسیون و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی روده شوند.
5. سن
اکثر موارد IBD قبل از ۳۰ سالگی تشخیص داده می‌شود، اما ممکن است در سنین بالاتر نیز رخ دهد.
6. نژاد یا قومیت
اگرچه سفید پوستان بیشتر در معرض خطر هستند، اما این بیماری‌ه در هر نژادی ممکن است رخ دهند.
7. داروها
بعضی داروها مانند داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی ممکن است باعث ایجاد یا تشدید بیماری های التهابی روده شوند.
بیشتر بدانید: همه چیز درباره کولیت روده
درمان التهاب روده
حقیقت ماجرا اینجاست که هنوز درمان مشخص و کاملی برای بیماری‌های التهابی روده وجود ندارد، اما با مصرف برخی از داروها و تغییر سبک زندگی می‌توان این بیماری‌ها را کنترل کرد و بهبود بخشید. هدف اصلی از درمان این بیماری‌ها، کاهش التهابی است که منجر به بروز نشانه‌ها و علائمی مانند درد شکم، اسهال و خونریزی می‌شود.
(در صورتی که درمان‌های رایج روی روند بهبود بیماری تاثیر مثبتی نداشته باشد، در نهایت ممکن است جراحی درمان پیشنهادی پزشک متخصص باشد.)
از جمله راه‌های تغییر در شیوه‌ی زندگی می‌توان به تغییرات در رژیم غذایی، کنترل استرس و انجام ورزش منظم اشاره کرد. همچنین، مصرف داروهای ضد التهابی نیز با توجه به تشخیص پزشک ممکن خواهد بود.
در مواردی که بیماری به مرحله‌ی شدیدتر رسیده باشد، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد تا بخش‌های تخریب شده از روده‌ها حذف و علائم کنترل شود.
بهترین داروی التهاب روده
مهار کننده‌ی فاکتور نکروز کننده‌ی تومور (TNF) آلفا یک دسته از داروهایی است که با خنثی کردن پروتئین‌هایی که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می‌شوند، اعمال اثر می‌کنند. این داروها برای کنترل التهاب موثر هستند. مهار کننده‌های TNF آلفا شامل داروهایی مانند اینفلیکسیماب (Remicade)، آدالیموماب (Humira)، گولیموماب (Simponi)، ناتالیزوماب (Tysabri)، ودولیزوماب (Entyvio) و آستکینوماب (Stelara) می‌شوند.
آنتی بیوتیک‌ها نیز در درمان بیماری‌های التهابی روده مورد استفاده قرار می‌گیرند، به خصوص در صورتی که علائم عفونتی وجود داشته باشد. این داروها معمولاً در کنار سایر درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از آنتی بیوتیک‌های استفاده شده در درمان بیماری‌های التهابی روده بزرگ شامل سیپروفلوکساسین (CIPRO) و مترونیدازول (Flagyl) می‌شود.
استفاده از این داروها توسط پزشکان تعیین می‌شود و باید با دستور و نظارت پزشک مصرف شوند تا عوارض جانبی و تداخل با داروهای دیگر به حداقل برسد و بهترین درمان ارائه شود.
التهاب روده در کودکان
بیماری‌های التهابی روده در کودکان، اغلب با علائمی متفاوت نسبت به بزرگسالان ظاهر می‌شوند و نیاز به توجه ویژه‌ای دارند. این بیماری‌ها می‌توانند روی کیفیت زندگی کودکان و خانواده‌هایشان تأثیرگذار باشند.
علائم بیماری‌های التهابی روده در کودکان شامل:
- اسهال
- کاهش وزن
- خونریزی در مدفوع
- درد شکمی
- استفراغ
- اسهال شبانه
- کاهش اشتها
- افزایش فشار خون
می‌شود. همچنین، بیماری‌های التهابی روده در کودکان می‌توانند عوارضی مانند رشد ناپایدار، تأخیر در رشد جسمی و عوارض روحی و اجتماعی نیز داشته باشند.
درمان خانگی التهاب روده
درمان خانگی برای کنترل علائم بیماری‌های التهابی روده می‌تواند با تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی درست انجام شود. برخی از راهکارهای مفید برای درمان خانگی التهاب روده عبارتند از:
· محدود کردن مصرف محصولات لبنی: کاهش مصرف محصولات لبنی می‌تواند بهبود علائمی مانند اسهال، درد شکم و نفخ را فراهم و به کنترل التهاب روده کمک کند.
· کوچک کردن وعده‌های غذایی: مصرف پنج یا شش وعده غذایی کوچک در طول روز به جای دو یا سه وعده غذای بزرگ، می‌تواند بهبود علائم و احساس بهتر شدن در کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیماری‌های التهابی روده ایجاد کند.
· مصرف مایعات به میزان کافی: برای حفظ رطوبت بدن و کنترل علائم، مصرف مایعات به میزان کافی اهمیت دارد. مصرف آب بیشتر و اجتناب از الکل، کافئین و نوشیدنی‌های گازدار می‌تواند بهبودی در علائم به ارمغان آورد.
· استفاده از مکمل‌های غذایی: برای جبران کمبود مواد مغذی که در اثر بیماری‌های التهابی روده ایجاد می‌شود، می‌توان از مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌های معدنی استفاده کرد.
سوالات متداول
بیماری های التهابی روده چیست؟
بیماری های التهابی روده بیماری‌هایی هستند که باعث التهاب مزمن دستگاه گوارش می‌شوند.
علائم بیماری های التهابی روده چیست؟
علائم شامل اسهال، تب، درد شکمی، خستگی، خون در مدفوع و کاهش اشتها می‌شوند.
عوامل موثر در ابتلا به بیماری های التهابی روده چیست؟
عوامل شامل سوء عملکرد سیستم ایمنی، ژنتیک، باکتری و ویروس، محیط زیست، سن و نژاد هستند.
بهترین روش درمان بیماری های التهابی روده چیست؟
درمان شامل تغییر در سبک زندگی، داروها و در صورت لزوم، مهار کننده‌های فاکتور نکروز کننده‌ی تومور (TNF) می‌شود.
چگونه می‌توان بهبود در بیماری های التهابی روده در کودکان داشت؟
با محدود کردن مصرف محصولات لبنی، کوچک کردن وعده‌های غذایی، مصرف مایعات به میزان کافی و استفاده از مکمل‌های مغذی.
چگونه می‌توان بهبود در بیماری های التهابی روده با درمان خانگی داشت؟
با محدود کردن مصرف محصولات لبنی، کوچک کردن وعده‌های غذایی، مصرف مایعات به میزان کافی و استفاده از مکمل‌های مغذی می‌توان بهبودی در بیماری‌های التهابی روده خانگی را تسریع کرد.
داروی مهار کننده‌ی فاکتور نکروز کننده‌ی تومور (TNF) چگونه عمل می‌کند؟
این دسته از داروها با خنثی سازی پروتئین تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن، عمل می‌کنند و به کنترل التهاب روده کمک می‌کنند.
چگونه می‌توان از طریق رژیم غذایی علائم بیماری های التهابی روده را کاهش داد؟
با محدود کردن مصرف محصولات لبنی، کوچک کردن وعده‌های غذایی، مصرف مایعات به میزان کافی و اجتناب از مصرف غذاهایی که علائم را تشدید می‌کنند، می‌توان بهبود در علائم بیماری های التهابی روده را ایجاد کرد.
آیا مصرف مکمل‌های مغذی مفید است؟
بله، مصرف مکمل‌های مغذی می‌تواند بهبود جذب مواد مغذی و کاهش کمبود مواد مغذی در بیماری های التهابی روده را فراهم آورد.