با اینکه تب و لرز به خودی خوب بسیار ناخوشایند و آزاردهنده محسوب می‌شود اما تب دنگی یک بیماری دردناک است که این روزها سروصدای زیادی به پا کرده است. این بیماری از طریق یک حشره به انسان منتقل می‌شود و گاهی آن‌قدر با درد همراه است که به آن تب استخوان‌شکن هم می‌گویند.
این بیماری تقریبا شبیه به آنفولانزا است، اما در موارد شدید می‌تواند علائم سختی داشته باشد. افرادی که برای بار دوم به این بیماری مبتلا می‌شوند معمولا علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند. این بیماری با رعایت یک سری نکات به‌راحتی قابل‌پیشگیری است. اگر شما هم درباره این بیماری شنیده‌اید و نگران هستید که خود و خانواده یا کودکتان به این بیماری مبتلا شوید، در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید تا شما را با علائم، راه‌های درمان و روش‌های پیشگیری آن آشنا کنیم.
تب دنگی چیست؟
در واقع تب دنگی یک بیماری است که از طریق نیش نوعی پشه انسان را مبتلا می‌کند. این ویروس بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری از جمله آمریکای مرکزی و جنوبی، آفریقا، بخش‌هایی از آسیا و جزایر اقیانوس آرام وجود دارد. می‌توان گفت تب خفیف دنگی باعث تب بالا و علائمی شبیه آنفولانزا می‌شود، اما نوع شدید آن که تب خونریزی دهنده دنگی نیز نامیده می‌شود، می‌تواند باعث خونریزی جدی شود و علائم خطرناک دیگری هم داشته باشد.
این بیماری از جنوب آمریکا و آفریقا شروع شد، اما در حال حاضر به قسمت‌های دیگر جهان هم در حال گسترش است. روش‌هایی برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد. در ادامه این مطلب درباره راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری هم با شما صحبت می‌کنیم.
تب دنگی چه علائمی دارد؟
اکثر افرادی که به ویروس دنگی مبتلا می‌شوند، معمولا نوع خفیف این بیماری را می‌گیرند. این نوع بیماری طی یک الی دو هفته بهبود پیدا می‌کند. علائم این بیماری در ابتدا خودشان را نشان نمی‌دهند، اما بعد از چهار الی ۱۰ روز پس از ورود ویروس به بدن خودشان را نشان می‌دهند. این علائم عبارت‌اند از:
· تب بالا (۴۰ درجه سانتیگراد و بالاتر)
· سردرد شدید
· درد پشت چشم
· دردهای عضلانی و مفاصل
· استفراغ
· کهیر
علائم تب دنگی شدید
افرادی که برای بار دوم به این بیماری مبتلا می‌شوند معمولا علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند. این علائم می‌توانند بسیار خطرناک باشند. علائم تب شدید دنگی شامل موارد زیر است:
· دل‌درد شدید
· استفراغ مداوم
· نفس‌نفس‌زدن
· خونریزی لثه یا بینی
· خستگی
· بی‌قراری
· وجود خون در استفراغ یا مدفوع
· احساس تشنگی شدید
· سرد و رنگ‌پریده شدن پوست
· احساس ضعف
· بدن‌درد شدید
علائم تب دنگی در کودکان
کودکان از گروه‌های حساس در برابر تب دنگی هستند و بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. البته علائم این بیماری در کودکان خفیف‌تر است. علائم این تب در نوزادان عبارت‌اند از:
· تب طولانی تر از پنج روز با درجه بالا
· کاهش دمای بدن
· بثورات پوستی
· استفراغ مکرر در طول روز
· خونریزی بینی و لثه
· احساس خواب آلودگی مداوم
· تحریک پذیری
· گریه زیاد
علائم این بیماری در کودکان هم شامل موارد زیر است:
· ناراحتی چشم‌ها یا حساسیت به نور
· سردرد
· تب شدید
· درد عضلات و مفاصل
· لکه لکه شدن پوست بدن
· حالت تهوع
· کاهش اشتها
· ضعف
· ناتوانی در انجام فعالیت‌های بدنی
علت ابتلا به تب دنگی چیست؟
تب دنگی توسط یکی از چهار نوع ویروس دنگی ایجاد می‌شود. وقتی پشه حامل یکی از این چهار نوع ویروس شما را نیش بزند، ویروس را وارد بدن شما می‌کند. این پشه آئدس نام دارد. این پشه فقط می‌تواند حامل یکی از چهار نوع ویروس دنگی باشد و همان را هم به شما انتقال بدهد.
وقتی که بیماری شما بهبود پیدا می‌کند، نسبت به آن نوع از ویروس که به آن مبتلا شده بودید مصون خواهید شد، اما نسبت به سه نوع دیگر ویروس دنگی خیر. اگر به یکی از این سه نوع مبتلا شوید علائم شما شدیدتر می‌شود.
پشه آئدس چیست؟
پشه آئدس پشه‌ای است که در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری زندگی می‌کند. این پشه ناقل شناخته شده چندین نوع ویروس از جمله ویروس تب زرد، ویروس دنگی، ویروس چیکونگونیا و ویروس زیکا است.
پشه آئدس سیاه رنگ است و نوارهای سفیدی روی بدن و پاهای خود دارد. این پشه‌ها خیلی بزرگ نیستند و بین ۴ الی ۷ میلیمتر طول دارند. این پشه در استان‌های جنوبی ایران مانند سیستان و بلوچستان، بوشهر، خوزستان، هرمزگان و قسمت‌های شمالی ایران مانند استان گیلان و استان گلستان دیده می‌شود، اما رو به گسترش است.
تب دنگی از چه راه هایی منتقل می شود؟
ویروس دنگی از طریق همین پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود. وقتی پشه فردی که به ویروس دنگی مبتلاست را نیش می‌زند، ویروس وارد پشه می‌شود. سپس پشه فرد سالم را نیش می‌زند و ویروس را وارد خون او می‌کند. به‌این‌ترتیب فرد به ویروس دنگی مبتلا می‌شود و بدن او عفونت می‌کند.
پشه آئدس می‌تواند به یکی از چهار نوع ویروس دنگی آلوده باشد، اما نمی‌تواند هر چهار نوع ویروس را هم‌زمان داشته باشد.
آیا این بیماری واگیردار است؟
همان‌طور که گفتیم، تب دنگی علائمی شبیه به آنفولانزا دارد، اما مانند این ویروس واگیردار نیست. دنگی مستقیما از یک فرد به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
راه انتقال این ویروس از طریق پشه‌های آئدس است، اما یک راه دیگر هم برای ابتلا به این بیماری وجود دارد و آن هم از مادر باردار به جنین است. اگر مادر باردار به نیش پشه آئدس آلوده شود و ویروس دنگی بگیرد، می‌تواند آن را به جنین منتقل کند؛ بنابراین مادران باردار باید خیلی مراقب خود باشند و به جاهایی که مکان شیوع این ویروس است نروند. این افراد باید تاحدامکان از نیش پشه آئدس در امان باشند تا خود و جنین را مبتلا نکنند.
روش های تشخیص تب دنگی
پزشکان برای تشخیص ویروس دنگی از آزمایش خون استفاده می‌کنند. وقتی آزمایش خون می‌دهید، متخصصان هم می‌توانند وجود ویروس دنگی را تشخیص دهند و هم می‌توانند نوع آن را مشخص کنند. به‌این‌ترتیب روش‌های درمانی بهتری را برای شما تجویز می‌کنند.
البته گاهی پزشک از روی علائم هم این بیماری را تشخیص می‌دهد، اما برای تشخیص دقیق‌تر و مشخص کردن نوع ویروس معمولا از آزمایش خون کمک می‌گیرند.
تب دنگی چگونه درمان می شود؟
می‌توان گفت که هیچ داروی خاصی برای درمان بیماری دنگی وجود ندارد. شما فقط می‌توانید شرایط را تا رسیدن به بهبودی کامل مدیریت کنید. با انجام کارهای زیر می‌توانید شرایط را مدیریت کنید و زودتر خوب شوید:
· آب و مایعات بیشتری بنوشید تا بدن را هیدراته نگه دارید
· تا جایی که می‌توانید استراحت کنید
· برای کاهش درد از مسکن‌هایی مانند استامینوفن استفاده کنید.
· مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن یا داروهایی مانند آسپرین مصرف نکنید، زیرا می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند
· اگر ویروس دنگی خیلی شدید باشد، باید در بیمارستان بستری شوید تا شرایط شما را کنترل کنند.
درمان خانگی تب دنگی
اگر به نوع خفیف ویروس دنگی مبتلا شده‌اید، می‌توانید در خانه بمانید و از درمان‌های خانگی استفاده کنید. برای تسکین درد مفاصل، دل‌درد و سردرد می‌توانید از مسکن‌ها کمک بگیرید. همچنین می‌توانید از کیسه آبگرم برای کاهش درد استفاده کنید.
برای پایین آوردن تب می‌توانید هر شش ساعت استامینوفن مصرف کنید. البته بهتر است این کار را با تجویز پزشک انجام دهید. مصرف مایعات را هم افزایش دهید. از دم‌نوش‌های مختلف مانند زنجبیل، آویشن، دارچین، پونه و… برای کاهش سردرد و از بین بردن التهاب استفاده کنید.
دوش آبگرم هم می‌تواند به درمان درد کمک کند. از داروهایی که خونریزی را افزایش می‌دهند به هیچ عنوان استفاده نکنید. خیلی فعالیت نداشته باشید و استراحت کنید تا زودتر خوب شوید.
راه های پیشگیری از تب دنگی
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، آن هم در مواردی که بیماری می‌تواند شدید باشد. در مجموع دو راه برای پیشگیری از ابتلا به تب دنگی وجود دارد. این روش‌ها را در ادامه به شما معرفی می‌کنیم:
· دوری از نیش پشه
· واکسیناسیون
توصیه می‌کنیم مطلب واکسن آنفولانزا برای کودکان را مطالعه کنید.
دوری از نیش پشه برای پیشگیری از تب دنگی
بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به ویروس دنگی این است که از خودتان در برابر نیش پشه آئدس محافظت کنید. به این منظور می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
· از حشره‌کش‌های ثبت شده در EPA که حاوی ۲۰ الی ۳۰ درصد DEET یا سایر مواد شناخته شده دفع حشره آئدس هستند استفاده کنید
· پوست خود را در فضاهای باز و به‌ویژه جاهایی که احتمال حضور پشه آئدس وجود دارد بپوشانید
· جاهایی که آب در آنها جمع می‌شود را پر کنید و اجازه ندهید آب در جایی راکد شود. آب‌های راکد بهترین مکان برای رشد و افزایش پشه‌های آئدس هستند
· راه‌های ورود پشه به خانه مانند پنجره‌ها و دریچه‌ها را با توری بپوشانید
· اگر شب را در منطقه‌ای می‌مانید که تب دانگ شایع است حتما از پشه بند استفاده کنید
· اگر باردار هستید بهتر است از سفر به مناطق پر خطر شیوع این تب خودداری کنید.
واکسیناسیون برای پیشگیری از تب دنگی
واکسن دنگی (Dengvaxia™) برای افرادی مناسب است که قبلا به این ویروس مبتلا شده‌اند. این واکسن در صورت ابتلا به نوع دیگر ویروس دنگی می‌تواند علائم آن را کاهش دهد.
اگر قبلا به ویروس دنگی مبتلا نشده‌اید، بهتر است واکسن را دریافت نکنید. افرادی که یکبار به ویروس مبتلا می‌شوند، بار دوم علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند. آز آنجایی که واکسن ویروس کشته شده یا ضعیف شده بیماری است، در صورت تزریق واکسن به این ویروس مبتلا می‌شوید. آن‌وقت اگر بار دیگر ویروس را بگیرید علائم شدید و خطرناکی را تجربه خواهید کرد. پزشکان معمولا قبل از تزریق واکسن برای شما آزمایش خون تجویز می‌کنند تا ببینند که آیا قبلا به ویروس دنگی مبتلا شده‌اید یا خیر.
عوارض تب دنگی چیست؟
تب خفیف دنگی عوارض خاصی ندارد و نهایتا بعد از دو هفته بهبود پیدا می‌کند. اگر به تب دنگی شدید مبتلا شوید، ممکن است عوارض آن گریبان‌گیر شما شود. در ادامه عوارض این بیماری را برای شما آورده‌ایم:
· خونریزی داخلی
· آسیب اندام‌ها
· پایین آمدن شدید فشار خون
· شوک
· مرگ
· انتقال ویروس به جدید از طریق مادر باردار مبتلا
· زایمان زودرس
· وزن کم جنین در هنگام تولد
· ناراحتی‌های مادرزادی جنین
آیا تب دنگی کشنده است؟
ویروس دنگی بیشتر به‌صورت خفیف اتفاق می‌افتد و به‌سرعت خوب می‌شود. در موارد خیلی نادر افراد ممکن است به ویروس دنگی شدید دچار شوند و عوارض خطرناک‌تری را تجربه کنند. این نوع شدید معمولا در مواردی اتفاق می‌افتد که فرد برای بار دوم به این ویروس مبتلا می‌شود.
شکل شدید این تب که تب خونریزی دهنده دنگی یا تب هموراژیک نیز نامیده می‌شود، می‌تواند باعث خونریزی جدی، افت ناگهانی فشار خون (شوک) و مرگ شود؛ پس اگر یکبار به ویروس دنگی مبتلا شدید، حتما واکسن بزنید تا از عوارض خطرناک ابتلای بعدی جلوگیری کنید.
نتیجه گیری
تب دنگی یک بیماری است که از پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود. چهار نوع ویروس هستند که می‌توانند منجر به بیماری دنگی شوند. پشه آئدس می‌تواند به یکی از این ویروس‌ها آلوده شود و آن را به انسان منتقل کند. درمان خاصی هم برای این بیماری وجود ندارد و تنها با استراحت و مصرف مسکن می‌توانید بهبود پیدا کنید.
سوالات متداول
آیا تب دنگی از انسان هم به انسان منتقل می‌شود؟
خیر، این بیماری از طریق انسان به انسان منتقل نمی‌شود، اما مادر باردار می‌تواند ویروس را به جدید خود منتقل کند.
آیا تب دنگی واکسن دارد؟
بله، واکسن دنگی (Dengvaxia™) در دسترس است، اما بهتر است افرادی که هنوز به این بیماری مبتلا نشده‌اند این واکس را دریافت نکنند.
راه‌های درمان تب دنگی چیست؟
درمان یا داروی خاصی برای این بیماری وجود ندارد. تنها با استفاده از مسکن، استراحت، نوشیدن مایعات و… می‌توانید احساس بهترین پیدا کنید.