کولیت روده که به عنوان التهاب روده بزرگ نیز شناخته می‌شود، یکی از بیماری‌های مزمن و پیچیده‌ای است که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد.
این بیماری که با علائمی چون درد شکمی، اسهال خونی و فوریت دفع مشخص می‌شود، می‌تواند از ملایم تا شدید متغیر باشد. علل دقیق کولیت روده هنوز به طور کامل شناخته شده نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، ایمنی و محیطی در بروز آن نقش دارند.
در این مقاله، ما به بررسی جامع کولیت روده، از جمله علل احتمالی، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی موجود می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
کولیت روده به چه معناست؟
کولیت، یک بیماری التهابی روده است که باعث ایجاد التهاب و زخم در دیواره داخلی روده بزرگ می‌شود. این بیماری معمولاً بر بخش‌های پایینی کولون و رکتوم تأثیر می‌گذارد و می‌تواند علائمی مانند:
- تغییر در اجابت مزاج
- نفخ شکمی
- اسهال
- درد شکمی
- یبوست
را ایجاد کند.
هرچه درگیری در بخش‌های کولون بیشتر باشد، شدت علائم هم بیشتر خواهد بود. این بیماری می‌تواند در هر سنی اتفاق بیافتد، اما بیشتر در افراد زیر ۳۰ سال رخ می‌دهد. در صورتی که کولیت به سرعت شناسایی و درمان نشود، می‌تواند مزمن شود و زندگی شما را مختل کند.
اگرچه بسیاری از افراد فکر می‌کنند که علائمی مانند اسهال و درد شکمی نشانه‌های کولیت عصبی هستند، این نکته درست نیست؛ بسته به تشخیص پزشک، در اکثر مواقع این علائم نشان‌دهنده کولیت روده هستند.
*در صورتی در روند بیماری با خونریزی معده مواجه شدید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید. اگر بیماری شدت پیدا کرده باشد، ممکن است پزشک تشخیص دهد به جراحی نیاز دارید.*
بیشتر بخوانید: سندروم روده تحریک پذیر چیست؟
کولیت روده چند نوع است؟
کولیت، به عنوان مجموعه‌ای از اختلالات التهابی در روده تعریف می‌شود. این بیماری می‌تواند به انواع مختلفی تقسیم شود. هر کدام از انواع کولیت روده با علائم و مشکلات خاص خود همراه هستند.
یکی از انواع کولیت روده، کولیت التهابی است که دو زیرگونه اصلی کولیت التهابی غیر اختصاصی و کولیت التهابی اختصاصی دارد. در هر دو نوع این بیماری، التهاب در تمام یا بخشی از روده‌ها رخ می‌دهد؛ اما در کولیت التهابی اختصاصی، فقط روده بزرگ تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
کولیت التهابی غیر اختصاصی به عنوان یکی دیگر از انواع کولیت روده مطرح است که اغلب به صورت مزمن و با علائمی از جمله اسهال خونی، درد شکمی و انقباضات شکمی همراه است.
کولیت التهابی اختصاصی، به دو زیرنوع کولیت التهابی اختصاصی آلت رکتوم و کولیت التهابی اختصاصی آلت کولون تقسیم می‌شود. در کولیت التهابی اختصاصی آلت رکتوم، فقط رکتوم تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ در حالی که در کولیت التهابی اختصاصی آلت کولون، کولون به طور کامل یا بخشی از آن تحت تأثیر است.
علاوه بر این انواع، کولیت‌های دیگری از جمله کولیت میکروسکوپی که به صورتی میکروسکوپی آلت هضمی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و کولیت ایسکمیک که ناشی از کاهش خونرسانی به روده است نیز وجود دارند.
هر کدام از این انواع کولیت روده نیاز به تشخیص و درمان مخصوص به خود دارند، بنابراین تشخیص دقیق و مراقبت‌های پزشکی مناسب از اهمیت بالایی برخوردارند.
کولیت روده چرا ایجاد می شود؟
این بیماری، یک بیماری التهابی است که موجب ایجاد التهاب و زخم در دیواره داخلی روده بزرگ می‌شود.
- به طور کلی عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد کولیت دارند؛ زیرا تحقیقات نشان داده است که این بیماری در برخی خانواده‌ها بیشتر از بقیه رخ می‌دهد.
- پاسخ سیستم ایمنی بدن نیز می‌تواند نقش مهمی در بروز این بیماری ایفا کند، زیرا سیستم ایمنی ممکن است به اشتباه به عنوان واکنش به عوامل خارجی، به پوشش روده ها حمله و التهاب را ایجاد کند.
با توجه به پیچیدگی این بیماری و تأثیرات آن بر کیفیت زندگی، پیشگیری، تشخیص زودرس و مراقبت مناسب از بسیاری از اهمیت بالایی برخوردارند.
بیشتر بخوانید: زخم اثنی عشر چیست و چگونه درمان می‌شود؟
چگونه کولیت روده را درمان کنیم؟
کولیت روده یک بیماری پیچیده است که به رویکردهای درمانی مختلف نیاز دارد. به طور کلی، درمان کولیت بستگی به نوع و شدت بیماری دارد. پزشک متخصص با توجه به مشخصات و وضعیت هر فرد، راهکارهای درمانی متناسبی ارائه می‌دهد.
از جمله رویکردهای درمانی که مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به مواردی مانند:
- داروهای ضد التهابی برای کنترل التهاب و کاهش علائم
- داروهای مهارکننده سیستم ایمنی برای کاهش واکنش التهابی
- آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی
اشاره کرد. همچنین، مکمل‌های غذایی مانند سلنیوم، کروم و روی نیز ممکن است در تغذیه و مراقبت‌های تکمیلی استفاده شوند.
درمان‌های تغذیه‌ای نیز اهمیت زیادی دارند. رژیم غذایی با فیبر بالا، مصرف مایعات فراوان و جلوگیری از مصرف مواد غذایی تحریک‌کننده می‌تواند به بهبود علائم کمک کند. همچنین، ممکن است برخی از بیماران نیاز به رژیم‌های خاص و مکمل‌های غذایی داشته باشند تا کمبودهای تغذیه‌ای آنها رفع شود.
در موارد شدیدتر به ویژه در صورت وجود عوارض جدی یا عدم پاسخ به درمان‌های دارویی، دکتر ممکن است درمان جراحی را توصیه کند. به طور کلی، درمان این بیماری نیازمند یک رویکرد چندگانه و ترکیبی است که شامل داروها، تغذیه، مراقبت‌های پزشکی و در صورت لزوم، جراحی می‌شود.
کولیت روده در کودکان
کولیت اولسراتیو در کودکان می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد، از جمله:
- اسهال
- درد شکمی
- مدفوع خونی
- تب
- خستگی شدید
- کاهش وزن
- کاهش اشتها
- نیاز فوری به دفع
این بیماری ممکن است علائم دوره‌ای یا مداوم داشته باشد و متاسفانه در کودکان معمولاً شدیدتر از بزرگسالان اتفاق می‌افتد و ممکن است کل روده را درگیر کند.
علت دقیق کولیت اولسراتیو نامشخص است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی تاثیرگذار هستند. سابقهٔ خانوادگی بیماری التهابی روده و نقش باکتری‌ها و ویروس‌ها نیز در بروز بیماری نقش مهمی دارند.
تشخیص کولیت اولسراتیو در کودکان از طریق آزمایشاتی مانند آزمایش مدفوع و خون، سپس با مشاوره اختصاصی از متخصص گوارش اطفال صورت می‌پذیرد. این پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری مانند آندوسکوپی یا کولونوسکوپی انجام دهد و نمونه‌های بافت را برای بررسی زیر میکروسکوپی ارسال کند.
درمان کولیت اولسراتیو در کودکان از طریق داروهایی است که علائم را کنترل و از شدت گرفتن بیماری پیشگیری می‌کنند. متخصص گوارش اطفال مسئول مراقبت و درمان فرزند شما خواهد بود. همچنین ممکن است نیاز به مراقبت‌های تغذیه‌ای و مصرف مکمل‌های غذایی داشته باشد.
جراحی برای برداشتن قسمتی از روده، در موارد شدید و مزمن توصیه می‌شود. با این حال معمولاً به‌عنوان آخرین راه‌حل در نظر گرفته می‌شود زیرا ممکن است با عوارضی مثل بی‌اختیاری ادرار و عفونت همراه باشد.
بهترین درمان برای کولیت روده چیست؟
جراحی برای کولیت اولسراتیو معمولاً در مواردی که بخش‌هایی از روده به حدی آسیب دیده‌اند که داروها نمی‌توانند تاثیرگذار باشند، توصیه می‌شود. این روش به عنوان گزینه‌ای اقتصادی و مؤثر برای بازگرداندن سلامتی شخص مورد نظر مطرح می‌شود. در حال حاضر، بسیاری از جراحی‌ها به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شوند که با بهبودی سریع‌تر و کمترین میزان عوارض همراه است.
بهتری دارو برای کولیت روده چیست؟
بهترین دارو برای درمان کولیت با توجه به شدت بیماری، پاسخ به داروهای دیگر و وضعیت سلامتی فرد متفاوت خواهد بود. بنابراین به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک دارو مصرف نکنید. در ادامه به معرفی بهتری داروهای توصیه شده برای کولیت روده خواهیم پرداخت.
۱. آمینوسالیسیلات‌ها
آمینوسالیسیلات‌ها برای کاهش التهاب در پوشش روده و فروکش کردن بیماری موثرند. این داروها می‌توانند به صورت خوراکی یا مقعدی مصرف شوند.
۲. کورتیکواستروئیدها (استروئیدها)
کورتیکواستروئیدها معمولاً برای درمان بیماری متوسط تا شدید کولیت اولسراتیو استفاده می‌شوند. این داروها واکنش التهابی بدن را متوقف می‌کنند.
۳. سرکوب کننده‌های ایمنی
این داروها برای سرکوب واکنش ایمنی بدن که التهاب را کاهش می‌دهد استفاده می‌شوند. معمولاً برای افرادی که به آمینوسالیسیلات‌ها پاسخ نمی‌دهند یا در قطع مصرف استروئیدها بدون بازگشت التهاب مشکل دارند توصیه می‌شود.
۴. داروهای بیولوژیک
داروهای بیولوژیک آنتی بادی‌هایی هستند که به طور خاصی ساخته شده‌اند تا التهاب را کاهش دهند.
۵. مهارکننده‌های ژانوس کیناز (مهارکننده‌های JAK، توفاسیتینیب)
این مهارکننده‌ها برای کاهش التهاب و حفظ فروکش بیماری استفاده می‌شوند و به صورت قرص در دسترس هستند.
۶. تالیدومید
گاه برای درمان کولیت اولسراتیو استفاده می‌شود، اما در صورت قصد بارداری توصیه نمی‌شود.
هر دارویی برای کولیت اولسراتیو مزایا و عوارض جانبی خاص خود را دارد. به طور کلی، برخی از عوارض جانبی ممکن است شامل:
- تحریک معده
- اختلالات خواب
- افزایش وزن یا کاهش آن
- عوارض پوستی مانند پوست خشک و خارش
باشد.
همچنین، مصرف بلند مدت استروئیدها می‌تواند به مشکلاتی مانند ضعف عضلانی، اختلالات خواب و بیماری‌های استخوانی منجر شود.
مهم‌ترین نکته این است که استفاده از هر دارویی برای هر فردی متفاوت است، بنابراین مشورت با پزشک خود و پیگیری دقیق از طریق پزشکی متخصص ضروری است.
فرق کولیت روده با پولیپ روده
کولیت روده و پولیپ روده دو مشکل متفاوت در سیستم گوارش هستند. در ادامه، اختلافات بین این دو بیماری را بررسی خواهیم کرد.
کولیت روده
یک بیماری التهابی است که ناشی از واکنش زیاد سیستم ایمنی بدن به باکتری‌ها یا ویروس‌ها، خطای ژنتیکی یا عوامل محیطی مانند تغذیه نادرست یا استرس است. این بیماری می‌تواند در هر بخشی از روده اتفاق بیفتد و شامل انواع مختلفی از کولیت مانند کولیت التهابی، کولیت اولسراتیو و کولیت میکروسکوپی باشد.
علائم شایع شامل اسهال خونی، درد شکمی، تب، خستگی و کاهش وزن می‌شود. درمان کولیت روده ممکن است شامل داروهای ضدالتهاب، استروئیدها، داروهای سرکوب‌کننده ایمنی، داروهای بیولوژیکی، تغییرات در رژیم غذایی و در موارد شدیدتر جراحی باشد.
پولیپ روده
کروماتوریزم‌های پیش سرطانی هستند که در دیوار روده تشکیل می‌شوند و ممکن است سطح روده را پوشش دهند یا از روی دیواره آن بیرون آمده باشند. اغلب پولیپ‌ها بی‌خطر هستند، اما برخی از آنها می‌توانند تبدیل به سرطان شود. برخی از پولیپ‌هاساده و بدون علائم هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائمی مانند خونریزی رکتال، تغییرات در الگوی مدفوع، درد شکمی و تب ایجاد کنند.
درمان پولیپ‌ها معمولاً شامل خارج کردن آنها از روده به وسیله کولونوسکوپی است، اما در برخی موارد پیشنهاد می‌شود که پولیپ‌های بزرگ‌تر یا پرخطر با استفاده از جراحی تخمینی یا با استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی جدیدتر درمان شوند.
بهتر است بدانید که هر دو بیماری نیاز به تشخیص توسط پزشک دارند، که ممکن است شامل آزمایش‌های تصویربرداری مانند کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی و آزمایش‌های خونی و مدفوع باشد.
هر دو کولیت و پولیپ‌های روده از اهمیت بالایی برخوردارند و نیازمند تشخیص و درمان مناسب هستند تا از عواقب جدی مانند عفونت، خونریزی شدید یا سرطان روده جلوگیری کنند.
فرق کولیت روده با سرطان روده
فرق بین کولیت روده و سرطان روده به عنوان دو مشکل متفاوت در سیستم گوارش، بسیار مهم است.
کولیت روده یک بیماری التهابی است که معمولاً به صورت مزمن و با التهاب و تحریک روده‌ها همراه است. علت این بیماری معمولاً به نوعی اختلال در سیستم ایمنی بدن برمی‌گردد که منجر به التهاب روده می‌شود. در حالی که سرطان روده یک بیماری خطرناک است که از سلول‌های روده شروع می‌شود و می‌تواند به دیگر مناطق دستگاه گوارش، اعم از روده بزرگ و کوچک، گسترش یابد. علائم معمول شامل خونریزی رکتال، تغییرات در الگوی مدفوع، درد شکمی و تب است. درمان سرطان روده معمولاً شامل جراحی برای برداشتن قسمت مبتلا، درمان شیمیایی و پرتو درمانی است.
شباهت‌های کولیت روده و سرطان
· هر دو بیماری نیازمند تشخیص دقیق توسط پزشک هستند، که ممکن است شامل آزمایش‌های تصویربرداری مانند کولونوسکوپی و آزمایش‌های خونی و مدفوع باشد.
· عواملی مانند سابقه خانوادگی، سن، عادات غذایی ناسالم، و فاکتورهای محیطی می‌توانند بر ابتلا به هر دو بیماری تأثیر بگذارند.
· هر دو بیماری نیازمند پیگیری دقیق توسط پزشک هستند، به ویژه در صورت تغییر علائم یا نیاز به درمان جدید.
با اینکه کولیت و سرطان روده دو بیماری متفاوت هستند، اما شناختن تفاوت‌ها و نکات مشترک بین آنها می‌تواند در تشخیص و درمان این مشکلات مهم کمک کند و از عواقب جدی‌تری جلوگیری نماید.
فرق کولیت و روده تحریک‌پذیر
فرق بین کولیت روده و سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) مهم است. در حالی که هر دو اختلال در سیستم گوارش هستند، علت آنها متفاوت است و روش‌های درمانی نیز متفاوتند.
سندروم روده تحریک پذیر یا IBS یک مجموعه از علائم گوارشی مانند درد شکمی، تغییرات در الگوی مدفوع و نفخ بدون وجود التهاب یا آسیب فیزیکی است. علت این بیماری دقیقاً مشخص نیست، اما تغییرات در نحوه اتصال مغز و سیستم گوارشی نقش دارد. درمان این بیماری شامل داروهای مختلفی مانند ضدافسردگی‌ها، ضد اسپاسم و تغییرات در رژیم غذایی است.
در نتیجه، هر دو کولیت و IBS اختلالات متفاوتی هستند که نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارند.
کولیت روده در بارداری
زنان باردار مبتلا به این بیماری معمولاً بدون مشکل نوزاد خود را به دنیا می‌آورند؛ اما در برخی موارد، خطراتی ممکن است وجود داشته باشد. در سه ماه اول بارداری، ممکن است خطراتی مانند زایمان زودرس یا سقط جنین افزایش یابد. علاوه بر این، کمبود مواد غذایی در بدن مادران مبتلا به کولیت می‌تواند خطراتی برای مادر و نوزاد به همراه داشته باشد. بنابراین، مهم است که این زنان تحت نظر متخصصان زنان و زایمان قرار گیرند و در گروه بارداری‌های پرخطر قرار دارند.
غذاهای مناسب و نامناسب برای کولیت روده
برای بیماران مبتلا به کولیت روده، انتخاب مواد غذایی مناسب می‌تواند تأثیر به‌سزایی در بهبود وضعیت آنها داشته باشد. برخی از مواد غذایی که به عنوان گزینه‌های مفید برای آنها تلقی می‌شوند، عبارتند از:
- · میوه‌ها با فیبر کم: موز، طالبی، خربزه و میوه‌های پخته، که برای بیماران با زخم در روده یا پس از جراحی مفید هستند.
- · پروتئین‌های کم چرب: ماهی، گوشت سفید مرغ، سویا، تخم مرغ و توفو نرم که منابع خوبی از پروتئین برای بیماران هستند.
- · غلات تصفیه شده: خمیر ترش، سیب‌زمینی، نان‌های بدون گلوتن، پاستا بدون سبوس، برنج سفید و بلغور جو دو سر.
- · سبزیجات پخته: مارچوبه، خیار، سیب‌زمینی و کدو حلوایی که بدون دانه و پوست هستند.
- · مکمل‌های خوراکی یا شیک‌های پروتئینی خانگی.
همچنین، مصرف مواد غذایی مضر برای این بیماران اجتنابی است، از جمله:
- · فیبرهای غیرمحلول: میوه‌ها و سبزیجات دانه‌دار، آجیل‌ها و غلات کامل
- · لاکتوز موجود در لبنیات
- · قندهای جذب نشدنی مانند سوربیتول و مانیتول
- · غذاهای شیرین و چرب، مانند شیرینی‌ها و چیپس‌ها
- · نوشیدنی‌های الکلی و حاوی کافئین
- · غذاهای تند و ادویه‌ای
با توجه به این نکات، تغذیه مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت بیماران کولیت روده کمک و از تشدید علائم آنها جلوگیری کند.
سوالات متداول
۱. آیا کولیت روده باعث لاغری می‌شود؟
بله، در برخی موارد کولیت می‌تواند منجر به لاغری شود، به ویژه اگر بیمار باعث کاهش اشتها یا مشکلات هضمی داشته باشد.
۲. آیا کولیت روده باعث سرطان می‌شود؟
کولیت روده به طور مستقیم با سرطان روده مرتبط است. افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو یا کولیت ناشی از کرون نیاز به مراقبت دقیق و اسکرینینگ سرطان دارند.
۳. آیا کولیت روده باعث ایجاد جوش صورت می‌شود؟
بله، در برخی افراد مبتلا به کولیت روده می‌تواند عوارض پوستی از جمله جوش‌ها در صورت ایجاد شود.
۴. علائم کولیت روده عصبی چیست؟
علائم کولیت روده عصبی شامل درد و ناراحتی شکمی، تغییرات در الگوی دفع مدفوع، اسهال یا یبوست و بروز علائم استرس و اضطراب هستند.
۵. آیا کولیت روده درمان قطعی دارد؟
درمان کامل برای کولیت روده وابسته به نوع و شدت بیماری است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان مداوم داشته باشید.
۶. درمان کولیت روده با لیزر چگونه است؟
استفاده از لیزر برای درمان کولیت روده در موارد ضروری بنا به تشخیص متخصص مورد استفاده قرار می‌گیرد و درمان‌های دیگری مانند داروها، رژیم غذایی و در صورت لزوم جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۷. آیا کولیت روده با ورزش درمان می‌شود؟
ورزش منظم می‌تواند به بهبود عمومی و کاهش علایم کولیت روده کمک کند، اما به تنهایی به عنوان یک روش درمانی کافی نیست.
۸. آیا کولیت روده خطرناک است؟
کولیت روده می‌تواند مشکلات جدیی از جمله خطر سرطان روده را ایجاد کند؛ اما با مراقبت مناسب و درمان معمولاً می‌توان کنترل آن را بهبود بخشید.
۹. برای کولیت روده چه بخوریم؟
مواد غذاییی مانند میوه‌ها و سبزیجات با فیبر کم، پروتئین‌های کم چرب، غلات تصفیه شده و سبزیجات پخته می‌تواند برای بیماران کولیت روده مفید باشد. از مصرف مواد غذایی مضر مانند فیبرهای غیرمحلول، لاکتوز و غذاهای چرب و شیرین باید خودداری شود.