ممکن است تا به امروز فلج معده یا گاستروپارزی را تجربه کرده باشید. حتما تابه‌حال بارها احساس نفخ و سیری را تجربه کرده‌اید. این شرایط معمولا بعد از پرخوری اتفاق می‌افتند و در عرض یکی دو ساعت هم علائم آنها از بین می‌رود، اما اگر بعد از خوردن مقدار کمی غذا هم احساس سیری و نفخ به شما دست می‌دهد و به طور مکرر معده درد، نفخ یا سوزش سر دل دارید با اینکه همیشه احساس تهوع می‌کنید، ممکن است مسئله جدی باشد.
بیماری‌های گوارشی خیلی زیاد هستند و تشخیص درست آنها جزو توانایی‌های پزشک متخصص گوارش است. اگر شما هم این حالت‌ها را تجربه می‌کنید، ممکن است به فلج معده یا گاستروپارزی مبتلا شده باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری، علائم، روش‌های درمان و… در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید.
گاستروپارزی چه زمانی اتفاق می افتد؟
گاستروپارزی یا فلج شدن معده که به‌عنوان تاخیر در تخلیه معده نیز شناخته میشود، وضعیتی است که در آن معده نمی‌تواند غذا را به روده کوچک برساند. در نتیجه غذا برای مدت طولانی‌تری از حالت عادی در معده می‌ماند. همین موضوع باعث تهوع، استفراغ، نفخ و درد معده و سایر علائم این بیماری میشود. این حالت در اصل عصبی است و در نتیجه آسیب به اعصاب معده ایجاد میشود.
وقتی غذا می‌خورید، غذا وارد معده میشود. معده جایی است که آنزیم‌ها و اسیدها را بر روی غذاها می‌ریزد تا غذاها هضم شوند. در ادامه ماهیچه‌های معده منقبض می‌شوند تا غذا را به قطعات کوچک‌تر تجزیه کنند و آن را از طریق معده به روده کوچک هدایت کنند. باقی‌مانده غذاها در روده کوچک هضم می‌شوند و مواد مغذی آنها هم جذب بدن می‌شوند. در افراد مبتلا به گاستروپارزی، عضلات معده به‌کندی کار می‌کنند و نمی‌توانند غذا را به‌موقع به روده کوچک منتقل کنند.
پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با مشکلات گوارشی، مطلب انسداد روده را مطالعه کنید.
علائم فلج معده چیست؟
گاستروپارزی علائم مختلفی دارد که البته ممکن است همه آنها در فرد مبتلا ظاهر نشوند. در ادامه به این علائم اشاره می‌کنیم:
- استفراغ
- حالت تهوع
- نفخ شکم
- درد شکم
- احساس سیری بعد از خوردن مقدار کمی غذا
- استفراغ غذایی که هنوز هضم نشده، تنها چند ساعت بعد از خوردن
- رفلاکس اسید معده
- تغییرات در سطح قند خون
- کاهش اشتها
- کاهش وزن و سوء تغذیه
علت ابتلا به فلج معده(گاستروپارزی) چیست؟
دلایل مختلفی وجود دارند که ممکن است باعث ابتلا به گاستروپارزی شوند. در ادامه این دلایل را برای شما بیان می‌کنیم:
دیابت: حدود ۳۰ درصد از موارد ابتلا به گاستروپارزی به دیابت مرتبط است.
عفونت ویروسی: برخی از ویروس‌ها، از جمله نوروویروس و روتاویروس می‌توانند منجر به گاستروپارزی شوند.
داروها: داروهای مختلف، از جمله مسدود کننده‌های کانال کلسیم، مواد مخدر و پروژسترون می‌توانند حرکت غذا از طریق معده را کند کنند.
عمل جراحی: روش های جراحی ممکن است به عصب واگ آسیب برسانند و عملکرد ماهیچه‌های معده را مختل کنند.
اختلال حرکتی خودایمنی دستگاه گوارش (AGID): این اختلال یک وضعیت خودایمنی است که در آن اعصاب کنترل کننده عضلات معده آسیب می‌بینند و توانایی آنها در حرکت دادن غذا از طریق معده کاهش پیدا می‌کند.
اختلالات عصبی: بیماری پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) و سایر اختلالات عصبی با گاستروپارزی ارتباط دارند.
شرایط دیگر، از جمله آمیلوئیدوز و اسکلرودرمی نیز با گاستروپارزی مرتبط هستند.
گاستروپارزی در کودکان
گاستروپارزی در کودکان هم اتفاق می‌افتد. این بیماری در کودکان باعث میشود تا آنها همیشه احساس سیری داشته باشند. از دیگر علائم فلج معده در کودکان می‌توان به حالت تهوع شدید، دل‌درد و استفراغ اشاره کرد.
اگر کودک دیابت داشته باشد، احتمال ابتلای او به گاستروپارزی بیشتر میشود. درمان این بیماری در کودکان با دارو، تغییر در رژیم غذایی، جراحی و… امکان‌پذیر است.
تشخیص فلج شدن معده چگونه انجام میشود؟
روش‌های مختلفی برای تشخیص گاستروپارزی در افراد وجود دارد. پزشک در ابتدا سوابق پزشکی فرد را بررسی می‌کند، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و برای فرد آزمایش تشخیصی تجویز می‌کند. پزشک در مورد علائمی که دارید از شما سوال می‌کند. در ادامه آزمایش‌های اضافی تجویز می‌کند که شامل موارد زیر هستند:
آزمایش‌های تصویربرداری، از جمله آزمایش تخلیه معده از طریق پزشکی هسته‌ای
آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: آزمایشی که در آن یک لوله نازک مجهز به دوربین و نور به داخل دهان و به سمت مری، معده و قسمت فوقانی روده کوچک وارد می شود. پزشک از این طریق میتواند داخل دستگاه گوارش را بررسی کند.
سینتی گرافی تخلیه معده (GES): در این آزمایش، بیمار یک وعده غذایی کوچک حاوی مقدار کمی ماده رادیواکتیو می‌خورد. سپس یک رادیولوژیست از یک اسکنر مخصوص برای ردیابی عبور ماده رادیواکتیو از معده استفاده می‌کند. این پرکاربردترین آزمایش برای تشخیص گاستروپارزی است.
کپسول متحرک بی‌سیم (WMC): در این تست بیمار یک کپسول کوچک مجهز به وسایل الکترونیکی را می‌بلعد که به پزشکان اجازه می‌دهد عبور آن از معده و سایر قسمت‌های دستگاه گوارش را ردیابی کنند.
عوارض بیماری فلج معده چیست؟
هر بیماری حتی بعد از درمان هم میتواند عوارضی را ایجاد کند. از عوارض فلج معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)
- سوء تغذیه
- کم آبی بدن
- عدم تعادل الکترولیت
بزوآرها (Bezoars): انبوهی از مواد غذایی هضم نشده، مو و سایر مواد در معده که می توانند باعث انسداد در دستگاه گوارش شوند.
درمان فلج معده (قرص فلج معده)
روش‌های درمان فلج معده مواردی هستند که به بهبود فعالیت دستگاه گوارش کمک می‌کنند. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم:
- پیروی از یک رژیم غذایی شامل خوردن غذاهای نرم و خوب پخته که چربی و فیبر کمی دارند (چربی و فیبر خیلی سخت در معده تجزیه می‌شوند)
- خوردن ۵ الی ۶ وعده غذایی کوچک در روز
- نوشیدن مایعات زیاد
- پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های گازدار، الکل و تنباکو
- استفاده از رژیم غذایی مایع برای افرادی که نمی‌توانند مواد جامد را هضم کنند
- مصرف مولتی ویتامین‌های مایع برای جلوگیری از کمبود ویتامین
- قرار دادن لوله در مری برای افرادی که قادر به بلع نیستند
- کنترل قند خون (برای افراد مبتلا به دیابت)
- قرص پروکینتیک برای تحریک ماهیچه‌های معده
- داروهای ضد استفراغ و تهوع
- تعدیل کننده های عصبی برای تغییر میزان سروتونین، نوراپی نفرین و دوپامین برای تسکین حالت تهوع، استفراغ و درد معده
- ترک برخی از داروهای تحریک کننده معده
- عمل جراحی
- میوتومی آندوسکوپی دهانی معده: ایجاد یک برش کوچک در پیلور معده برای تخلیه راحت‌تر
- تحریک الکتریکی معده: کاشت یک وسیله مکانیکی در دیواره شکم برای تحریک ماهیچه‌ها
بیشتر بخوانید: یبوست چیست و چرا ایجاد میشود؟
درمان خانگی گارستروپارزی چیست؟
روش‌های خانگی مختلفی هم برای کنترل و کاهش علائم بیماری گاستروپارزی وجود دارد. این روش‌ها را در ادامه به شما معرفی می‌کنیم:
- تغییر در رژیم غذایی
- ورزش منظم
- انجام تمرینات یوگا
- مصرف آلوئه ورا برای جبران کم آبی بدن
- خوردن غذا در وعده‌های زیاد، اما کوچک
چگونه از ابتلا به فلج معده پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از بیماری فلج معده باید یک سری اقدامات مهم را انجام دهید. شما باید به رژیم غذایی خود توجه داشته باشید و با دستگاه گوارش خود درست رفتار کنید.
بهتر است وعده‌های غذایی را در تعداد بیشتر، اما مقدار کمتر مصرف کنید. غذاهایی بخورید که چربی و فیبر کمتری دارند، زیرا چربی و فیبر خیلی دیر در معده هضم می‌شوند. آب کافی بنوشید و بدن خود را هیدراته نگه دارید. در هنگام احساس دفع حتما به دستشویی بروید و دفع را به تاخیر نیندازید. اگر به دیابت مبتلا هستید، بیماری خود را کنترل کنید.
نتیجه گیری
بیماری فلج معده در نتیجه عوامل مختلف مانند دیابت، آسیب عصبی معده، پیروی‌کردن از یک رژیم غذایی غلط، کشیدن سیگار، مصرف الکل، جراحی و… ایجاد میشود. این بیماری میتواند بسیار آزاردهنده باشد، زیرا با علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ، دل‌درد و… همراه است. اگر شما هم به این علائم دچار هستید، حتما برای درمان به یک متخصص گوارش مراجعه کنید.
سوالات متداول
بیماری گاستروپارزی چیست؟
فلج معده یا گاستروپارزی یک بیماری است که باعث حرکت کند مواد غذایی از معده به روده و ماندن مواد غذایی در معده میشود
علائم فلج شدن معده چیست؟
دل درد، تهوع، استفراغ، نفخ، رفلاکس اسید معده و… از علائم این بیماری هستند.
گاستروپارزی چگونه درمان میشود؟
تغییر در رژیم غذایی، خوردن غذا در وعده های زیاد، اما کوچک، مصرف دارو و جراحی از روش‌های درمان این بیماری هستند.