وقتی بینی و قسمت‌های مختلف دستگاه تنفسی دچار مشکل می‌شوند، تنفس را برای شما سخت می‌کنند. پولیپ بینی هم یکی از همین مشکلاتی است که در تنفس اختلال ایجاد می‌کند. پولیپ‌ها توده‌های نرم، بدون درد و غیر سرطانی در بینی هستند که معمولا در پوشش بینی یا سینوس‌ها (سینوزیت) ایجاد می‌شوند. این توده‌ها در افراد مبتلا به آسم، آلرژی، عفونت‌های مکرر یا التهاب بینی بیشتر دیده می‌شوند.
بهترین راه درمان پولیپ جراحی است، اما داروها هم می‌توانند در مراحل اولیه به درمان این مشکل کمک کنند. اگر شما هم پولیپ دارید، در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید تا درباره علائم، علل ایجاد، روش‌های درمان، پیشگیری، عوارض و… آن با شما صحبت کنیم.
پولیپ بینی چیست؟
پولیپ‌ها توده‌ها یا غده‌هایی هستند که درد ندارند و خوش‌خیم به حساب می‌آیند. این توده‌ها در مخاطی که مجرای بینی و سینوس را می‌پوشاند تشکیل می‌شوند. آنها معمولا در هر دو طرف بینی ایجاد می‌شوند. این توده‌ها ممکن است تحریک و متورم شوند و تنفس از طریق بینی را برای شما سخت کنند.
پولیپ‌ها وقتی کوچک هستند به قطره شباهت دارند، اما وقتی بزرگ می‌شوند معمولا به شکل انگورهای بدون پوست به رنگ صورتی، زرد یا خاکستری در می‌آیند.
تا ۴۰ درصد از افراد معمولی ممکن است به پولیپ در بینی دچار شوند. احتمال ایجاد پولیپ در همه افراد وجود دارد، اما مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند. بسیاری از افراد بین ۳۰ الی ۴۰ سالگی به این مشکل دچار می‌شوند، اما خطر ابتلا با افزایش سن بیشتر هم می‌شود.
علائم پولیپ بینی
برخی افراد حتی متوجه پولیپ هم نمی‌شوند، زیرا حس عصبی ندارند، اما اگر پولیپ بزرگ شود و به سوراخ بینی هم نزدیک باشد، می‌توانید آن را با انگشت حس کنید. پولیپ‌ها می‌توانند به اندازه‌ای بزرگ شوند که مجاری بینی شما را مسدود کنند و در نتیجه باعث اختلال در تنفس شوند. علائم وجود پولیپ در بینی عبارت‌اند از:
· احساس گرفتگی و مسدود شدن بینی
· آبریزش بینی
· ترشحات پشت حلق
· کاهش حس بویایی
· تنفس از طریق دهان
· احساس فشار در پیشانی یا صورت
· آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب)
· خر و پف کردن
· سر درد (در صورت وجود عفونت سینوسی در کنار پولیپ)
علل ایجاد پولیپ بینی
پولیپ‌های بینی در بافت مخاطی بینی رشد می‌کنند. مخاط یک لایه است که از داخل بینی و سینوس‌ها محافظت می‌کند و هوایی که تنفس می‌کنید را نیز مرطوب نگه می‌دارد. وقتی به عفونت یا آلرژی مبتلا می‌شوید، مخاط بینی متورم و قرمز می‌شود و ممکن است بیش از حد مایعات تولید کند. در نتیجه دچار آبریزش بینی می‌شوید. اگر بینی در طولانی مدت تحریک، متورم و قرمز شود، ممکن است یک پولیپ تشکیل دهد.
اگرچه برخی از افراد بدون هیچ مشکل قبلی دچار پولیپ می‌شوند، اما معمولا یک دلیل برای این موضوع وجود دارد. برخی از این دلایل یا محرک‌های بینی عبارت‌اند از:
· عفونت‌های مزمن سینوسی که معمولا هم عود می‌کنند
· آسم
· رینیت آلرژیک (تب یونجه)
· فیبروز سیستیک
· سندرم چرگ اشتراوس
· حساسیت به داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا آسپرین
· بیماری تنفسی که با آسپرین تشدید شده است
· انواع خاصی از واسکولیت
· ژنتیک
نحوه تشخیص پولیپ بینی
اگر در بینی خود احساس گرفتگی می‌کنید یا نمی‌توانید خیلی خوب نفس بکشید، باید به یک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. متخصص در ابتدا شما را معاینه می‌کند. در طول این معاینه پزشک با یک اسکوپ داخل بینی شما را بررسی می‌کند تا وجود هر گونه توده را تشخیص دهد.
پزشک همچنین درباره سوابق پزشکی و علائمی که دارید از شما سوال می‌کند. اگر پزشک نتواند با قطعیت درباره مشکل شما نظر بدهد، یک سری تست برایتان تجویز می‌کند که باید آنها را انجام دهید. این تست‌ها عبارت‌اند از:
· سی تی اسکن از دستگاه تنفسی، بینی و…
· تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا همان ام آر آی از سیستم تنفسی
· آزمایش آلرژی (ایجاد سوراخ‌های ریز روی پوست و تست مواد غذایی و آلرژن‌های مختلف در آن نواحی برای بررسی اینکه بدن شما به کدام ماده واکنش نشان می‌دهد)
· آندوسکوپی بینی (دیدن مجرای سینوسی با استفاده از دوربین)
برای تشخیص پولیپ بینی در کودکان هم از آزمایش‌های مختلف برای بررسی وجود بیماری‌های ژنتیکی مانند فیبروز سیستیک استفاده می‌کنند. این بیماری‌ها می‌توانند دلیلی برای وجود پولیپ باشند.
درمان پولیپ بینی
درمان پولیپ در بینی به شدت بیماری بستگی دارد. دارو و جراحی دو روش اصلی برای درمان این بیماری هستند. حتی بعد از جراحی هم ممکن است پولیپ دوباره رشد کند. جراح در این مورد حتما با شما صحبت خواهد کرد. در ادامه درباره این دو روش درمانی برای شما توضیح می‌دهیم.
دارو برای درمان پولیپ
دارو به طور معمول پولیپ را به طور کامل درمان نمی‌کند، بلکه علائم آن را کاهش می‌دهد. داروهای رایج برای درمان پولیپ در بینی عبارت‌اند از:
· اسپری بینی استروئیدی برای کوچک کردن پولیپ و کاهش علائم ناشی از آن مانند فلوتیکازون (فلوناز، ورامیست)، بودزوناید (رینوکورت) و مومتازون (ناسونکس)
· اگر اسپری‌های بینی مؤثر نباشند، شستشوی بینی مبتنی بر استروئید یا یک استروئید خوراکی یا تزریقی ممکن است یک گزینه باشد. با این حال، اینها به دلیل عوارض جانبی جدی، از جمله احتباس مایعات، افزایش فشار خون و افزایش فشار چشم، راه حل بلندمدتی نیستند.
· استروئیدهای خوراکی مانند پردنیزون
· داروهای بیولوژیک، مانند دوپیلوماب تزریقی (دوپیلوماب حاوی آنتی بادی‌های مونوکلونال است که سیستم ایمنی را تحریک می‌کند و می‌تواند پولیپ بینی را کوچک کند.)
· مصرف درست آنتی‌بیوتیک در صورت ابتلا به عفونت
جراحی برای درمان پولیپ
اگر دارو جواب ندهد یا اینکه پولیپ بزرگ باشد، ممکن است نیاز به جراحی سینوس داشته باشید. البته می‌توان از آندوسکوپی هم برای جراحی‌های سرپایی و کم تهاجمی‌تر استفاده کرد. در ادامه انواع روش‌های جراحی پولیپ‌های بینی را برای شما توضیح می‌دهیم:
· پولیپکتومی: در این روش جراح با کمک یک قیچی جراحی یا گیره جراحی پولیپ را می‌گیرد و آن را خارج می‌کند.
· سینوپلاستی با بالون: در این روشش جراح چیزی شبیه به بادکنک را وارد بینی می‌کند. سپس آن را باد می‌کند تا مجرای بینی باز شود. بعد از آن جراح می‌تواند پولیپ را به راحتی از بینی خارج کند.
· جراحی آندوسکوپی عملکردی سینوس (FESS): در این روش جراح از ابزارهای کوچک برای برداشتن پولیپ، بافت داخل بینی، استخوان شکسته، خرده استخوان و هر چیزی که باعث مسدود شدن مجرای بینی شده استفاده می‌کند.
همه این روش‌ها کم تهاجمی هستند؛ یعنی اینکه جراح همه این کارها را از طریق سوراخ‌های بینی انجام می‌دهد و هیچ برش یا بخیه ای ایجاد نمی‌کند. به این ترتیب دوره نقاهت عمل بسیار کوتاه خواهد بود.
درمان خانگی پولیپ بینی
درمان‌های خانگی معمولا برای کاهش علائم ناشی از پولیپ کاربرد دارند. مثلا در صورت وجود پولیپ می‌توانید از دستگاه بخور برای مرطوب نگه داشتن محیط داخلی بینی استفاده کنید.
همچنین می‌توانید از قطره اکالیپتوس برای ضد عفونی کردن هوای اطراف استفاده کنید. قطره را داخل دستگاه بخور بریزید.
اگر عفونت باعث ایجاد پولیپ شده شما می‌توانید از دمنوش آویشن و پونه برای کمک به کاهش عفونت استفاده کنید. در نهایت بهتر است برای درمان حتما به پزشک مراجعه کنید تا در کمترین زمان بتوانید پولیپ‌ها را از بین ببرید.
عوارض پولیپ بینی
معمولا یک بیماری دیگر منجر به ایجاد پولیپ در بینی می‌شود. عوارض پولیپ هم به علت ایجاد آن بستگی دارد. از عوارض پولیپ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· مسدود شدن بینی و سختی در تنفس
· پایین آمدن کیفیت خواب
· ایجاد کیست‌های مخاطی در نتیجه مسدود شدن راه تخلیه سینوس
· فشار به چشم و ایجاد برآمدگی در چشم یا مشکلات دوبینی
· از دست دادن بخشی از حس بویایی
· خونریزی در نتیجه جراحی پولیپ
· کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌های سینوسی ناشی از مصرف اسپری‌های استروئیدی بینی یا کورتیکواستروئیدهای خوراکی
· تحت تاثیر قرار گرفتن چشم و اطراف آن در صورت هر گونه آسیب تصادفی به استخوان در حین عمل جراحی
· نشت مایع مغزی نخاعی و عفونت در صورت آسیب دیدن پایه جمجمه در طول جراحی
· عفونت استخوان (استئومیلیت) و از دست دادن استخوان
· مننژیت (عفونت بافت‌های اطراف مغز و نخاع)
پیشگیری از پولیپ بینی
توصیه‌های زیر می‌توانند به کاهش احتمال ابتلا به پولیپ یا کاهش علائم آن کمک کنند. اگر شما هم سابقه پولیپ دارید حتما این توصیه‌ها را جدی بگیرید:
۱. مدیریت آلرژی و آسم
اگر آلرژی دارید یا به آسم مبتلا هستید حتما درمان خود را جدی بگیرید. علائم این بیماری‌ها را با دارو یا روش‌های تجویزی پزشک کنترل کنید. به این ترتیب التهاب و تحریک بینی را کاهش می‌دهید.
۲. اجتناب از محرک‌های بینی
دود سیگار، قلیان، دودهای شیمیایی و گردوخاک همگی بینی را تحریک می‌کنند. اگر سیگار می‌کشید، باید آن را ترک کنید. در غیر این صورت پولیپ دوباره عود می‌کند یا اینکه احتمال ابتلا به آن بالا می‌رود.
۳. شستن دست‌ها
یکی از راه‌های جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های سینوسی شستن مکرر دست‌ها است. شما خواسته یا ناخواسته در طول روز چندین بار دست خود را به دهان یا بینی خود می‌زنید. همین کار می‌تواند باعث انتقال آلودگی‌ها به سیستم تنفسی و تحریک بینی شود. این موضوع می‌تواند خطر ابتلا به پولیپ بینی را افزایش دهد.
۴. استفاده از دستگاه بخور
مرطوب نگه داشتن محیط داخل بینی و مجاری تنفسی می‌تواند به کاهش التهاب و تحریک کمک کند. با کمک دستگاه بخور می‌توانید هوای داخل خانه یا محل کار خود را مرطوب نگه دارید.
۵. شستشو دادن بینی
از شوینده‌های بینی برای شستشوی داخل مجرای بینی استفاده کنید. مخلوط آب با کمی نمک بهترین شوینده برای بینی است که می‌توانید برای کاهش تحریک از آن استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم پولیپ در بینی دارید و این علائم بیشتر از ۱۰ روز است که طول کشیده‌اند، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. علاوه بر این، اگر متوجه شدید که یک توده در یک طرف بینی شما در حال رشد است، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. در این قرار ملاقات باید از پزشک خود درباره کاهش علائم، روش‌های درمانی، انجام دادن فعالیت‌ها و… سوال بپرسید.
جمع بندی
پولیپ بینی یک توده یا تومور خوش‌خیم است که می‌تواند مجرای تنفسی شما را مسدود کند. پولیپ‌ها معمولا در نتیجه یک بیماری تنفسی، عفونت یا آلرژی ایجاد می‌شوند. درست است که این پولیپ‌ها غیر سرطانی هستند، اما می‌توانند زندگی شما را مختل کنند. برای درمان این پولیپ‌ها باید به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
سوالات متداول
آیا پولیپ خود به خود از بین می‌رود؟
در برخی موارد پولیپ به مرور زمان کوچک‌تر می‌شود، اما معمولا از بین نمی‌رود. افرادی که علائم شدید دارند حتما باید به پزشک مراجعه کنند.
آیا پولیپ بینی با چشم دیده می‌شود؟
گاهش اوقات اگر پولیپ‌ها بزرگ باشند و نزدیک به بیرون بینی قرار داشته باشند می‌توان آنها را با چشم دید. پزشک معمولا از دستگاه مخصوص برای دیدن پولیپ‌ها استفاده می‌کند.
آیا می‌توان پولیپ را در خانه برداشت؟
خیر، به هیچ عنوان نباید پولیپ‌ها را دستکاری کنید. این کار منجر به خونریزی و عفونت شدید خواهد شد.