آلرژی چیست؟
آلرژی یا حساسیت زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما به یک «آلرژن» واکنش نشان می‌دهد. آلرژن یک ماده خارجیِ معمولاً بی‌ضرر مثل گرد و غبار، آلاینده‌ها، مو و گرده حیوانات خانگی یا حتی غذا است. سیستم ایمنی بدن این آلرژن‌ها را مانند یک میکروب یا ویروس در نظر می‌گیرد، علیه آن‌ها واکنس نشان می‌دهد و سعی می‌کند با آن‌ها مبارزه کند. به دنبال این مبارزه علائم بالینی مانند عطسه، خارش، کهیر، تنگی نفس و غیره رخ می‌دهد. این علائم بالینی می‌توانند از علائم خفیف مانند عطسه یا خارش تا شوک آنافیلاکسی که یک واکنش شدید و تهدید کننده زندگی است متغیر باشند.
چگونه می‌توانم بفهمم که آلرژی دارم؟
آیا وقتی گل‌های بهاری شروع به شکوفه دادن می‌کنند دچار گرفتگی بینی و خارش چشم می‌شوید؟ از نوازش سگ دوستتان کهیر می‌زنید؟ یا هنگام خوردن ماهی دچار سرگیجه یا حالت تهوع می‌شوید؟
عطسه، خس خس سینه، خارش، تورم، مشکل در بلع، انقباض‌های معده، استفراغ و موارد دیگر همگی می‌توانند از علائم آلرژی باشند. ممکن است متوجه شوید که این علائم را در زمان‌های خاصی از سال، در محیط‌های خاص یا زمانی که غذاهای خاصی می‌خورید، تجربه می‌کنید. یک پزشک متخصص آلرژی می‌تواند کمک کند محرک‌های آلرژیک خاص را شناسایی کنید و برنامه‌ای مناسب برای مدیریت علائم آن داشته باشید. یکی از این راهکارهای مدیریتی استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها است.
آلرژی چقدر شایع است؟
آلرژی در کودکان و بزرگسالان بسیار شایع است. بر اساس اطلاعات مرکز کنترل و پیگشیری بیماری‌های آمریکا (CDC)، در کشوری مثل آمریکا سالانه بیش از ۵۰ میلیون انسان از انواع آلرژی‌ها رنج می‌برند و آلرژی ششمین و یکی از شایع‌ترین علل بیماری‌های مزمن در ایالات متحده است. در کشور ما نیز ۲۰ تا ۳۰ درصد از جمعیت دچار آلرژی هستند. می‌توان گفت ۲۰ درصد از افراد جامعه دست کم به یکی از آلرژن‌های موجود در هوا واکنش آلرژیک نشان می‌دهند.
چه چیزی باعث آلرژی می‌شود؟
سخت است که بگوییم چرا سیستم ایمنی برخی افراد به موادی که معمولاً بی‌ضرر هستند (آلرژن‌ها) واکنش نشان می‌دهد، اما ژنتیک احتمالاً برای برخی افراد نقش مهمی دارد. والدین مبتلا به آلرژی بیشتر احتمال دارد که بچه‌های آلرژیک داشته باشند، اما حساسیت به همان آلرژن‌های خاص به بچه‌ها از طریق والدین منتقل نمی‌شود. اگر مادر شما به بادام زمینی آلرژی دارد، لزوماً به این معنا نیست که شما نیز به بادام زمینی آلرژی خواهید داشت، اما به این معنی است که احتمال ابتلا به نوعی آلرژی در شما بیشتر است.
چگونه آلرژی خود را درمان کنم؟
پزشکان متخصص آلرژی برای تشخیص و درمان آلرژی‌ها سال‌ها آموزش دیده‌اند تا واکنش‌های آلرژیک زندگی افراد را مختل نکند. آن‌ها آزمایشاتی را برای شناسایی آلرژن‌های محرک سیستم ایمنی انجام می‌دهند و روی برنامه‌ای کار می‌کنند تا به شما در جلوگیری از تماس با آلرژن‌ها و مدیریت علائم‌تان کمک کنند. پزشکان در این مسیر ممکن است از دارو درمانی یا ایمونوتراپی استفاده کنند.
اگر در معرض خطر بروز واکنش‌های آلرژیک خیلی شدید هستید، به خصوص اگر آلرژی غذایی دارید، متخصص آلرژی ممکن است برای شما اپی‌نفرین با تزریق‌کننده خودکار تجویز کند. پیشنهاد می‌کنیم حتماً همیشه پن اپی‌نفرین خود را با خود حمل کنید و همیشه دو دوز همراه داشته باشید تا اگر واکنش شدیدی را تجربه کردید بلافاصله از آن استفاده کنید.
چه نوع آلرژی‌هایی رایج‌تر هستند؟
انواع مختلفی از آلرژی وجود دارد. برخی از افراد به گرد و غبار، مو و گرده حیوانات خانگی، گرده گل یا کپک حساسیت دارند. برخی دیگر به لاتکس، یا داروهای خاص یا نیش حشرات واکنش نشان می‌دهند.
آلرژی‌های غذایی نیز شایع هستند. هر ماده غذایی می‌تواند باعث واکنش آلرژیک شود، اما هشت مورد از شایع‌ترین آلرژن‌های غذایی عبارتند از : تخم مرغ، شیر، بادام زمینی، مغزها، ماهی، صدف، گندم و سویا.
در صورت بروز واکنش آلرژیک چه باید بکنم؟
بهتر است تا حد امکان از تماس با محرک‌های آلرژیک خود اجتناب کنید. ممکن است اجتناب کامل از برخی آلرژن‌ها دشوار باشد، یا ممکن است به طور تصادفی در معرض تماس قرار بگیرید، بنابراین بهتر است برای بروز این واکنش‌ها آماده و برنامه‌ریزی داشته باشید.
متخصص آلرژی احتمالا داروهایی را توصیه می‌کند که می‌توانند به کاهش علائم آلرژی مانند عطسه یا خارش کمک کنند.
اگر علائم شدیدی مانند تنگی نفس، سرفه‌های مکرر، نبض ضعیف، کهیر، گرفتگی گلو، مشکل در تنفس یا بلع، یا ترکیبی از علائم در نواحی متفاوت بدن مانند کهیر، جوش‌های قرمز، تورم پوست همراه با استفراغ، اسهال یا درد شکمی را تجربه کردید، فوراً از تزریق‌کننده خودکار اپی‌نفرین خود استفاده کنید. در برخی بیماران، واکنش شدید ممکن است دوباره رخ دهد، بنابراین در صورت لزوم از دوز دوم اپی‌نفرین استفاده کنید. هر چه سریع‌تر با اورژانس پزشکی تماس بگیرید (یا از شخص دیگری بخواهید) و به آن‌ها بگویید که اپی‌نفرین را خودتان استفاده کردید.
توصیه می‌شود اگر مطمئن نیستید که واکنش شما به اندازه کافی شدید است که نیاز به اپی‌نفرین داشته باشد یا خیر، از آن استفاده کنید. خطرات استفاده از اپی نفرین بسیار کمتر از خطرات یک واکنش آلرژیک شدید است.
آیا درمان قطعی برای آلرژی من وجود دارد؟
- خود آلرژی درمان قطعی ندارد. اما می‌توان علائم آلرژی را درمان و کنترل کرد.
- درمان‌های علائم آلرژی عبارتند از:
- سعی کنید تا حد امکان از چیزی که به آن حساسیت دارید دور کنید
- از داروهایی برای واکنش‌های آلرژیک با شدت کم مانند آنتی‌هیستامین‌ها استفاده کنید
- از داروهای اورژانسی به نام تزریق‌کننده خودکار اپی‌نفرین، برای واکنش‌های آلرژیک خیلی شدید کمک بگیرید
- با توصیه پزشک می‌توانید در درمان حساسیت‌زدایی (ایمونوتراپی) برای واکنش‌های آلرژیک شدید قرار بگیرید (این یعنی قراردادن با احتیاط شما طی یک دوره زمانی در معرض چیزی که به آن حساسیت دارید به این شکل بدن به تدریج به آلرژن مربوه عادت می‌کند و واکنش چندان بدی نشان نمی‌دهد. توجه داشته باشید که این کار فقط باید توسط یک پزشک متخصص انجام شود
- پزشک متخصص شما یک برنامه مدیریت آلرژی به شما ارائه می‌دهد که نحوه مدیریت آلرژی را توضیح می‌دهد.
داروهای آنتی‌هیستامین برای چه مواردی استفاده می‌شوند؟
آنتی‌هیستامین‌ها داروهایی هستند که مواد شیمیایی موجود در بدن به نام هیستامین را مسدود می‌کنند. هیستامین‌ها ماده شیمیایی هستند که پس از قرار‌گرفتن شما در معرض چیزی که به آن حساسیت دارید (آلرژن) در بدنتان آزاد می‌شود و به دنبال آن علائم یک واکنش آلرژیک در شما بروز می‌کند، مانند:
- خارش
- کهیر
- آبریزش بینی
- خارش چشم
- عطسه کردن
- بی‌خوابی
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس خستگی
- چندین گیرنده هیستامین در بدن وجود دارد مثلH1. هیستامین به آن‌ها متصل شده و باعث بروز علائم می‌شود. آنتی‌هیستامین‌های نسل اول و هم نسل دوم مانع اتصال هیستامین به گیرنده‌های H1 می‌شوند.
تفاوت بین آنتی‌هیستامین‌های نسل اول و نسل دوم چیست؟
آنتی‌هیستامین‌ها دسته ای از داروها هستند که به درمان علائم آلرژی‌های مختلف کمک می‌کنند. تفاوت اصلی بین آنتی‌هیستامین‌های نسل اول و نسل دوم این است که دومی باعث خواب آلودگی نمی‌شود و به دلیل تداخل بهتر با سایر داروها ایمن‌تر محسوب می‌شود.
آنتی‌هیستامین‌های نسل اول
آنتی‌هیستامین‌های نسل اول در سال ۱۹۴۲ برای استفاده عمومی در دسترس قرار گرفتند و هنوز هم استفاده می‌شوند. این آنتی‌هیستامین‌ها با تأثیر بر گیرنده‌های هیستامین در مغز و نخاع عمل می‌کنند. با این حال، یکی از ویژگی های اختصاصی آن‌ها این است که از سد خونی مغزی عبور می‌کنند و می‌توانند باعث خواب‌آلودگی شوند.
- برخی از نمونه‌های آنتی‌هیستامین‌های نسل اول عبارتند از:
- برومفنیرامین
- دیمن هیدرینات
- دیفن هیدرامین
- داکسیلامین
- این آنتی‌هیستامین‌ها در حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه شروع به اثر می‌کنند و اثرشان برای ۴ تا ۶ ساعت باقی می‌مانند.برخی از عوارض جانبی آنتی‌هیستامین‌های نسل اول، علاوه بر خواب‌آلودگی، عبارتند از:
- خشکی دهان و چشم
- تاری دید
- سردرد
- سرگیجه
- کاهش فشار خون
- ضخیم شدن مخاطات
- افزایش ضربان قلب
- یبوست
- مشکل در دفع ادرار
- آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم
آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم برای اولین بار در دهه ۱۹۸۰ ساخته شدند. آن‌ها نسبت به آنتی‌هیستامین‌های نسل اول باعث خواب آلودگی کمتری می‌شوند و همچنین با داروهای کمتری تداخل دارند.
برخی از نمونه‌های آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم عبارتند از:
- دسلوراتادین (بهنیتیس)
- ستیریزین
- فکسوفنادین
- لوراتادین
می‌توانید آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم را به صورت خوراکی، بینی یا از طریق قطره چشم مصرف کنید. آن‌ها معمولا تا ۲۴ ساعت دوام می آورند. آن‌ها می‌توانند التهاب ناشی از آلرژی را کاهش دهند و هم به این دلیل که عوارض جانبی کمتری دارند و هم می‌توانند در درمان علائم آلرژی موثرتر باشند، بسیار محبوب هستند.
برخی از عوارض جانبی آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم عبارتند از:
- سردرد
- سرفه
- خستگی
- گلو‌درد
- دل‌درد
کدام نوع از داروهای آنتی‌هیستامین را باید مصرف کنم؟
انواع مختلفی از آنتی هیستامین ها وجود دارند که بیشتر آن‌ها را می‌توان با نسخه یا بدون نسخه خریداری کرد. با توجه به تنوع زیاد این داروها و روش‌های مختلفی که آن‌ها علائم آلرژی را درمان می‌کنند، بهتر است حتما قبل از مصرف با پزشک یا داروساز مشورت کنید. با این حال، برای آلرژی‌های کمتر شدید، احتمالاً می‌توانید آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه مصرف کنید.
همه اطلاعات دارو را با دقت بخوانید و دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی دارو را مد نظر قرار دهید. هیچ وقت چند داروی بدون نسخه را بدون مشورت با داروساز یا پزشک خود با هم ترکیب و مصرف نکنید.
اگر علائم شدیدی دارید، باید تجویز آنتی‌هیستامین توسط پزشک انجام شود. در این شرایط شما و پزشکتان باید از نزدیک با هم همکاری کنید. کودکان، زنان باردار و افراد مسن حساسیت بیشتری به آنتی‌هیستامین‌ها دارند.
به دستورالعمل‌های مربوط به دوز روی بسته دارو دقت کنید. این بسیار مهم است که بیشتر از یک آنتی‌هیستامین را در یک نوبت مصرف نکنید، مگر اینکه دستور پزشکتان باشد. شاید لازم باشد بیش از یک نوع آنتی‌هیستامین مصرف کنید تا بفهمید کدام یک برای شما مفید است، اما همیشه باید داروهای جدید را در زمان‌های مختلف امتحان کنید.
همچنین باید به داروهایی که ممکن است آنتی‌هیستامین‌ها با آن‌ها تداخل داشته باشند توجه ویژه‌ای داشته باشید. در صورتی که چندین دارو مصرف می کنید، احتمالاً باید آنتی‌هیستامین‌های نسل دوم مصرف کنید. اگر آنتی‌هیستامین‌ها برای شما موثر نیستند، باید با پزشک خود در مورد یک جایگزین دیگر صحبت کنید.
اگر هر یک از مشکلات زیر را دارید، نباید هیچ نوع آنتی‌هیستامینی از نسل اول را مصرف کنید:
- گلوکوم
- مشکل در دفع ادرار
- آسم
- آمفیزم ریوی
- برونشیت مزمن
- بیماری تیرویید
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
آنتی‌هیستامین‌های خود را باید در جای خشک و خنک و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. توصیه نمی‌شود که این داروها را در حمام نگهداری کنید، زیرا حمام گرم و مرطوب است. در این محیط‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند اثر خود را از دست بدهند.