آیا تا به حال هنگام نشستن احساس درد یا ناراحتی در ناحیه مقعد داشته‌اید؟ آیا از خارش، سوزش یا خونریزی هنگام اجابت مزاج رنج می‌برید؟ اگر پاسخ شما به این سوالات مثبت است، ممکن است شما با بواسیر، یکی از شایع‌ترین مشکلات مقعدی، مواجه باشید. هموروئید یکی از مشکلات شایع در سیستم گوارشی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. این بیماری به دلیل تورم و التهاب رگ‌های خونی در ناحیه مقعد و راست‌روده ایجاد می‌شود.
در این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های پیشگیری و درمان بواسیر می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: پولیپ روده چیست؟
بواسیر چیست؟
هموروئید، وریدگی‌های (رگ‌های خونی ای که خون را از بخش‌های مختلف بدن به قلب بازمی‌گردانند) بزرگتر و ناهموار در دیواره داخلی مقعد یا پوست خارجی مقعد است. این وریدگی‌ها ممکن است به دلیل فشار زیاد در ناحیه مقعد ایجاد شده و باعث خونریزی، درد، تورم و سوزش شوند. این بیماری می‌تواند در داخل مقعد (بواسیر داخلی) یا در خارج از مقعد (بواسیر خارجی) قرار گیرند.
بیشتر بخوانید: بیماری‌های التهابی روده چیست؟
راه‌های درمان بواسیر چیست؟
روش‌های درمان بسته به شدت و نوع آن متفاوت است. برخی از این روش‌ها را در ادامه توضیح می‌دهیم.
درمان‌های خانگی: نشستن در آب گرم، کمپرس سرد و استفاده از کرم‌ها و پمادهای موضعی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
درمان با لیزر: یکی از روش‌های پیشرفته درمان این بیماری، استفاده از لیزر است. در این روش، هموروئید با استفاده از لیزر کوچک شده و در نهایت حذف می‌شود. مزایای استفاده از لیزر شامل درد کمتر، زمان بهبود سریع‌تر و کاهش خطر عفونت است. مطالعات نشان داده‌اند که درمان بواسیر با لیزر می‌تواند نتیجه خوبی به همراه داشته باشد .
روش‌های غیرجراحی: برخی روش‌های غیرجراحی مانند بستن هموروئید با نوار لاستیکی، اسکلروتراپی (تزریق ماده‌ای برای کوچک کردن بواسیر) و انعقاد مادون قرمز می‌تواند موثر باشد.
جراحی: در موارد شدید، جراحی ممکن است لازم باشد. هموروئیدکتومی (برداشتن بواسیر) و هموروئیدوپکسی (بازگرداندن بواسیر به داخل راست‌روده) از جمله روش‌های جراحی هستند.
بهترین دارو برای بواسیر چیست؟
برای اینکه بدانید چه دارویی باید مصرف کنید مشاوره با پزشک بسیار مهم است اما تا به امروز دوفالاک (Duphalac) یک داروی ملین موثر برای درمان یبوست مزمن و انسفالوپاتی کبدی معرفی شده است، که با افزایش محتوای آب در روده و کاهش جذب آمونیاک عمل می‌کند. این دارو به طور کلی ایمن است، اما ممکن است عوارض جانبی مانند نفخ، درد شکم و اسهال را به همراه داشته باشد. پیش از شروع مصرف دوفالاک، مشاوره با پزشک و اطلاع از تمام داروهای مصرفی بسیار مهم است.
علل ایجاد هموروئید
فشار زیاد در ناحیه مقعد: فشار زیاد بر روی رگ‌های خونی در ناحیه مقعد که می‌تواند ناشی از یبوست مزمن، اسهال شدید یا نشستن طولانی مدت باشد، می‌تواند منجر به این بیماری شود.
چاقی: اضافه وزن و چاقی می‌تواند فشار بیشتری روی رگ‌های مقعدی وارد کند و خطر این بیماری را افزایش دهد.
رژیم غذایی کم فیبر: کمبود فیبر در رژیم غذایی منجر به یبوست و در نتیجه فشار بیشتر در حین دفع مدفوع می‌شود.
وراثت: برخی افراد به صورت ژنتیکی مستعد این بیماری هستند.
علل ایجاد بواسیر در زنان
هموروئیدیکی از مشکلات شایع در زنان است که به دلایل مختلفی ممکن است بروز کند. در ادامه، به بررسی علل ایجاد بواسیر در زنان می‌پردازیم.
بارداری: بارداری یکی از علل اصلی هموروئیددر زنان است. در دوران بارداری، رحم به تدریج بزرگ می‌شود و فشار بیشتری بر رگ‌های خونی لگن و ناحیه مقعد وارد می‌کند. این فشار می‌تواند منجر به تورم و التهاب رگ‌های خونی و در نتیجه هموروئید شود. همچنین، تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند باعث کاهش کارکرد سیستم گوارشی و بروز یبوست شود که یکی دیگر از عوامل خطر این بیماری است.
زایمان طبیعی: زایمان طبیعی و فرآیند زایمان نیز می‌تواند عامل ایجاد بیماری باشد. فشار شدید در حین زایمان روی ناحیه مقعد و راست‌روده می‌تواند رگ‌های خونی را متورم کند و این بیماری ایجاد شود.
یبوست مزمن: یبوست مزمن یکی از شایع‌ترین علل هموروئید در زنان است. دفع سخت مدفوع و نیاز به زور زدن می‌تواند فشار زیادی بر رگ‌های مقعدی وارد کند و باعث تورم و التهاب آنها شود.
سبک زندگی نشسته: نداشتن فعالیت بدنی کافی می‌تواند منجر به کاهش جریان خون در ناحیه لگن و مقعد شود. این وضعیت می‌تواند باعث تورم رگ‌های خونی و در نتیجه بیماری شود. نشستن طولانی مدت به ویژه در توالت نیز می‌تواند خطر بواسیر را افزایش دهد.
تغییرات هورمونی: در دوران‌های مختلف زندگی مانند قاعدگی، بارداری و یائسگی می‌تواند بر سیستم گوارشی تأثیر بگذارد و باعث بروز یبوست و در نتیجه این بیماری شود.
استفاده مکرر از ملین‌ها: برای تسهیل در دفع مدفوع می‌تواند به مرور زمان عملکرد طبیعی روده را مختل کند و باعث یبوست و بواسیر شود.
علل ایجاد بواسیر در مردان
هموروئید یکی از مشکلات شایع در سیستم گوارشی است که مردان نیز به طور گسترده‌ای با آن مواجه می‌شوند. در ادامه به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان بواسیر در مردان می‌پردازیم.
یبوست مزمن: یکی از شایع‌ترین علل هموروئید در مردان، یبوست مزمن است. دفع سخت مدفوع و نیاز به زور زدن می‌تواند فشار زیادی بر رگ‌های خونی در ناحیه مقعد وارد کند و باعث تورم و التهاب آنها شود.
فعالیت‌های سنگین فیزیکی: بلند کردن وزنه‌های سنگین یا انجام فعالیت‌های فیزیکی سنگین می‌تواند فشار زیادی روی ناحیه مقعد وارد کند و به این بیماری منجر شود.
نشستن طولانی مدت: نشستن طولانی مدت، به خصوص در محیط کاری، می‌تواند فشار بیشتری بر روی رگ‌های مقعدی وارد و هموروئید را تشدید کند.
بیشتر بخوانید: سندروم روده تحریک‌پذیر چیست؟
درمان گیاهی هموروئید چگونه است؟
این بیماری یکی از مشکلات شایع سیستم گوارشی است که می‌تواند باعث درد و ناراحتی زیادی شود. بسیاری از افراد به دنبال روش‌های درمان طبیعی و گیاهی برای کاهش علائم بواسیر هستند. در ادامه، به معرفی چند درمان گیاهی موثر برای بواسیر می‌پردازیم.
آلوئه‌ورا: به دلیل خواص ضد التهابی و التیام‌بخش خود، می‌تواند به کاهش التهاب و درد هموروئید کمک کند. ژل آلوئه‌ورا را مستقیماً به ناحیه مورد نظر بمالید و بگذارید خشک شود. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
روغن نارگیل: دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است و می‌تواند به کاهش تورم و خارش بواسیر کمک کند. مقداری روغن نارگیل را به ناحیه بواسیر بمالید و این کار را چند بار در روز انجام دهید.
روغن درخت چای: دارای خواص ضد التهابی و ضد عفونی‌کننده است و می‌تواند به کاهش علائم هموروئید کمک کند. چند قطره روغن درخت چای را با یک قاشق چای‌خوری روغن حامل (مانند روغن نارگیل یا روغن زیتون) مخلوط کرده و به ناحیه بواسیر بمالید.
بابونه: دارای خواص ضد التهابی و آرام‌بخش است. می‌توانید از چای بابونه برای تسکین علائم بواسیر استفاده کنید. چای بابونه را تهیه کنید و پس از خنک شدن، پنبه‌ای را به آن آغشته و به ناحیه هموروئید بمالید.
سرکه سیب: به دلیل خواص ضد التهابی و ضد عفونی‌کننده، می‌تواند به کاهش تورم و خارش بواسیر کمک کند. پنبه‌ای را به سرکه سیب آغشته کنید و به ناحیه بواسیر بمالید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
پونه کوهی: دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است. عصاره پونه کوهی را با روغن حامل مخلوط کنید و به ناحیه بواسیر بمالید.
چگونه از بواسیر پیشگیری کنیم؟
رژیم غذایی پر فیبر: مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات می‌تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند.
آب کافی: نوشیدن آب کافی در طول روز به نرم نگه داشتن مدفوع و کاهش فشار هنگام دفع کمک می‌کند.
فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم می‌تواند به بهبود گردش خون و کاهش فشار در ناحیه مقعد کمک کند.
اجتناب از نشستن طولانی مدت: نشستن طولانی مدت می‌تواند فشار روی رگ‌های مقعدی را افزایش دهد. توصیه می‌شود که هر از چند گاهی از جای خود بلند شوید و حرکت کنید.
استفاده از توالت در زمان مناسب: اجتناب از تعویق در دفع مدفوع و استفاده از توالت به محض احساس نیاز می‌تواند از ایجاد فشار زیاد جلوگیری کند.
انواع بواسیر
بواسیر داخلی: بواسیر داخلی در داخل راست‌روده و در نواحی بالاتر از خط دندانه‌ای (anorectal line) قرار دارد. این نوع بواسیر معمولاً بدون درد است، اما می‌تواند باعث خونریزی شود. هموروئید داخلی به چهار درجه تقسیم می‌شود.
داخلی درجه ۱: کوچک و بدون بیرون‌زدگی.
بواسیر درجه ۲: بواسیر بزرگتر که در هنگام دفع مدفوع بیرون می‌زند ولی خود به خود به داخل بازمی‌گردد.
درجه ۳: بزرگتر که در هنگام دفع مدفوع بیرون می‌زند و باید به صورت دستی به داخل بازگردانده شود.
درجه ۴: بسیار بزرگ که دائماً بیرون است و نمی‌توان آن را به داخل بازگرداند.
بواسیر خارجی: بواسیر خارجی در خارج از ناحیه مقعد و زیر خط دندانه‌ای قرار دارد. این نوع بواسیر معمولاً باعث درد و خارش می‌شود و ممکن است به صورت برجستگی‌های قابل لمس مشاهده شود. بواسیر خارجی ممکن است با لخته‌های خونی همراه باشد که به آن بواسیر خونی می‌گویند.
بواسیر خونی: بواسیر خونی زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی در ناحیه بواسیر می‌ترکد و خونریزی کنند. این نوع بواسیر می‌تواند باعث درد شدید و تورم شود و نیاز به درمان فوری دارد.
نتیجه‌گیری
بواسیر یک بیماری شایع ولی قابل درمان است که با رعایت نکات پیشگیرانه می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. در صورت بروز علائم بواسیر، مراجعه به پزشک و دریافت درمان مناسب ضروری است. با تغییر سبک زندگی و رعایت توصیه‌های بهداشتی، می‌توان بهبود قابل توجهی در وضعیت بواسیر داشت و از عود مجدد آن جلوگیری کرد.
سوالات متداول
آیا بواسیر خود به خود از بین می‌رود؟
بله، هموروئید در برخی افراد ممکن است خود به خود از بین برود، اما این اتفاق به طور معمول رخ نمی‌دهد. برخی از بواسیر می‌توانند با تغییرات در رژیم غذایی، فعالیت بدنی منظم و کنترل عواملی مانند یبوست یا اسهال بهبود یابند. اما در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به درمان‌های دارویی یا حتی جراحی باشد.
چه مدت طول می‌کشد تا زائده پوستی بواسیر کوچک شود؟
مدت زمانی که لازم است تا زائده پوستی هموروئید کوچک شود، به عوامل مختلفی مانند اندازه و شدت بواسیر، نوع درمان اعمال شده و واکنش بدن به درمان وابسته است. در برخی افراد، بواسیر کوچک ممکن است در عرض چند روز با درمان‌های خانگی یا تغییرات در رژیم غذایی بهبود یابند.
آیا بواسیر سرطانی است؟
این بیماری سرطان نیست. در صورت وجود علائمی مانند خونریزی مستمر، تغییر در الگوی تخلیه مدفوع، درد شدید و پایدار در ناحیه مقعد، احساس تکامل نداشتن پس از درمان بواسیر یا هر نشانه دیگری که نگران کننده است، بهتر است به پزشک متخصص گوارش یا جراحی مراجعه کنید تا امکان انجام آزمون‌های تشخیصی مانند کولونوسکوپی فراهم شود و هر گونه مشکل جدی مانند سرطان مقعد یا رکتوم را بررسی کند.
آیا می‌توانم بواسیر را بدون درمان رها کنم و اگر چنین است، چه مدت طول می‌کشد؟
بله، برخی از افراد می‌توانند این بیماری را بدون درمان و با اعمال تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی خود کنترل کنند. این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد.
تغییرات در رژیم غذایی: مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات می‌تواند در کاهش یبوست و فشار روی مقعد کمک کند و بواسیر را تسکین دهد.
مصرف آب کافی: مصرف مقدار کافی آب به منظور حفظ رطوبت مدفوع و کاهش خشکی مقعد و خونریزی می‌تواند مفید باشد.
فعالیت بدنی منظم: ورزش‌های سبک و منظم مانند پیاده روی و ورزش‌های مقاومتی می‌توانند در بهبود عملکرد روده و کاهش فشار روی مقعد موثر باشند.
اجتناب از تنش: تلاش برای جلوگیری از تنش و فشار زیاد در زمان دفع مدفوع می‌تواند به کاهش خطر ایجاد یا تشدید بواسیر کمک کند.
آیا می‌توان با رژیم غذایی تغییراتی را بر روی بواسیر ایجاد کرد؟
بله، رژیم غذایی مناسب می‌تواند در کاهش علائم بواسیر موثر باشد. برخی از تغییرات در رژیم غذایی که ممکن است بهبود در بواسیر را ایجاد کنند شامل موارد زیر می‌شود.
مصرف فیبر بالا: افزایش مصرف مواد غذایی غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و مواد غذایی دارای فیبر می‌تواند به کاهش یبوست و فشار روی مقعد کمک کند.
اجتناب از مواد غذایی تحریک‌کننده: مواد غذایی سرشار از چربی، مقادیر زیادی قهوه و الکل و مصرف موادی مانند فلفل قرمز و گیاهان تند ممکن است به تحریک بیشتر مقعد و افزایش علائم این بیماری منجر شوند.
مصرف مواد غذایی ضد التهابی: مصرف مواد غذایی مانند ماهی چرب، روغن‌های ضروری، میوه‌ها و سبزیجات ضد التهابی مانند زردآلو، توت فرنگی، سبزیجات سبز و زیتون ممکن است به کاهش التهاب مقعد و تسکین علائم هموروئید کمک کند.