بیماری‌های گوارشی معمولا بسیار آزاردهنده هستند، اما دراین‌بین یبوست در بین مردم خیلی شایع است و عوارض زیادی دارد. شاید شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان هم به این بیماری مزمن مبتلا باشید.
وقتی نتوانید به‌راحتی اجابت مزاج یا دفع مدفوع داشته باشید، احتمالا دچار یبوست شده‌اید. این حالت بسیار ناراحت‌کننده است و می‌تواند روی دل، روده‌ها و حتی اعصاب هم تاثیر بگذارد. اگر می‌خواهید با این بیماری، دلایل ایجاد و روش‌های موثر درمانی آن آشنا شوید، تا انتها با ما در بهستان دارو همراه باشید.
به چه چیزی یبوست گفته می شود؟
این بیماری به معنای اجابت مزاج سفت و خشک است. وقتی در طول هفته کمتر از سه بار مدفوع کنید، یعنی به این ببیماری حاد یا مزمن دچار شده‌اید.این بیماری به معنای اجابت مزاج سفت و خشک است. وقتی در طول هفته کمتر از سه بار مدفوع کنید، یعنی به این ببیماری حاد یا مزمن دچار شده‌اید. البته تعداد دفعات دفع مدفوع در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است فردی در طول روز چند بار اجابت مزاج داشته باشد، اما فرد دیگر در طول هفته دو یا سه بار مدفوع کند.
این موضوع به الگوی دفع فرد برمی‌گردد. تا زمانی که در هنگام دفع اذیت نشوید و از الگوی طبیعی خود فاصله نگیرید، اینه بیماری اتفاق نیفتاده است، اما زمانی که بخواهید با فشار زیاد مدفوع کنید یا اینکه مدفوع به شکل تکه‌تکه باشد و همراه با درد و خونریزی خارج شود، در این حالت مبتلا شده‌اید.
چه عواملی باعث ایجاد یبوست می شوند؟
به‌طورکلی، یبوست زمانی رخ می‌دهد که مدفوع به‌آرامی در روده بزرگ حرکت کند. اگر مدفوع به‌آرامی در روده حرکت کند، آب آن جذب بدن می‌شود و خودش سفت و خشک باقی می‌ماند. به همین دلیل هم دفع آن سخت می‌شود. عوامل زیادی می‌توانند منجر به‌یبوست حاد و مزمن شوند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
سبک زندگی: وقتی مایعات کافی ننوشید، فیبر کافی دریافت نکنید، ورزش نکنید و زمانی که حس دفع مدفوع دارید این کار را انجام ندهید، به این بیماری دچار می‌شوید.
مصرف داروها: برخی از داروها باعث ایجاد اختلال می‌شوند. مسکن‌های مخدر، داروهای ضددرد، ضد فشارخون، تشنج و افسردگی، داروهای درمان‌کننده اختلالات عصبی، آلرژی و… می‌توانند یبوست ایجاد کنند.
مشکلات عضلات کف لگن: اگر در قسمت عضلات لگن مشکلی داشته باشید، نمی‌توانید این عضلات را برای دفع مدفوع شل کنید. به همین دلیل دچار یبوست مزمن می‌شوید.
انسداد در روده بزرگ یا رکتوم: آسیب یا تغییر در بافت‌های روده بزرگ یا رکتوم می‌تواند راه‌های عبور مدفوع را مسدود کند. همچنین، تومورهای روده بزرگ، رکتوم یا بافت‌های مجاور می‌توانند این بیماری را ایجاد کند.
عوامل دیگر: تعدادی از شرایط می‌توانند بر عملکرد عضلات، اعصاب یا هورمون‌های دخیل در دفع مدفوع تأثیر بگذارند. یبوست مزمن ممکن است با عوامل مختلفی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، دیابت، ام اس، اختلال عملکرد یا آسیب عصبی، پرکاری تیروئید، پارکینسون و بارداری در ارتباط باشد.
یبوست باعث ایجاد چه بیماری هایی می شود؟
اگر اجابت مزاج نرم و منظم نداشته باشید؛ ممکن است عارضه‌های دیگری را نیز تجربه کنید. برخی از این عوارض که در نتیجه یبوست همیشگی ایجاد می‌شوند عبارت‌اند از:
- ایجاد وریدهای متورم و ملتهب در رکتوم (التهاب روده بزرگ) یا همان هموروئید (بواسیر)
- پارگی مقعد در اثر دفع مدفوع سفت (شقاق)
- عفونت در کیسه‌های دفع مدفوع به دلیل ماندن مدفوع و عفونی‌شدن
- انباشته‌شدن مدفوع بیش از حد در رکتوم و مقعد (نهفتگی مدفوع)
- آسیب به عضلات کف لگن در اثر فشار برای حرکت روده‌ها.
- بی‌اختیاری ادرار
راهکارهای پیشگیری از یبوست چیست؟
این بیماری خیلی شایع است که خیلی راحت هم می‌توان از آن پیشگیری کرد. برای جلوگیری از آن روش‌های زیر را امتحان کنید:
- غذاهای پر فیبر مانند سبزی‌ها، میوه‌ها و غذاهای سبوس‌دار مصرف کنید.
- مصرف لبنیات، گوشت و غذاهای فراوری شده را به حداقل برسانید.
- مایعات فراوان و بدون قند بنوشید.
- به طور منظم ورزش کنید و فعالیت داشته باشید.
- همیشه در هنگام احساس دفع مدفوع این کار را انجام دهید.
- یک برنامه منظم برای دفع مدفوع، به‌خصوص بعد از غذا داشته باشید.
- از لبنیات پروبیوتیک استفاده کنید.
- الکل و کافئین مصرف نکنید، زیرا منجر به کم‌آبی بدن می‌شوند.
- از نان‌های سبوس‌دار مانند نان سنگک استفاده کنید و نان سفید مانند نان لواش نخورید.
چه غذاهایی یبوست ایجاد می کنند؟
برخی از مواد غذایی و خوراکی‌ها می‌توانند باعث ایجاد این مشکل شوند یا شرایط شما را بدتر کنند. وقتی شرایط شما بدتر شود، یبوست و خونریزی رخ می‌دهد که اصلا خوب نیست. در ادامه این خوردنی‌ها را به شما معرفی می‌کنیم تا مصرف آنها را به حداقل برسانید:
- الکل و نوشیدنی‌های حاوی الکل
- غذاهای حاوی گلوتن مانند گندم، جو و چاودار
- غلات فراوری شده و محصولات آنها مانند نان سفید، برنج سفید و ماکارونی سفید
- لبنیات
- غذاهای سرخ شده یا فست‌فودها
- تنقلات نمکی؛ مانند چیپس و پفک
- موز
- سیر و پیاز (بدر برخی افراد)
- درمان و پاکسازی روده
برای درمان یبوست هیچ‌چیزی بهتر از روش‌های خانگی نیست. بهترین روش این است که در طول روز آب فراوان بنوشید و غذاهای حاوی فیبر مصرف کنید. در ادامه روش‌های دیگری برای درمان این بیماری آورده‌ایم:
- غذای خود را کامل بجوید و سپس قورت دهید.
- در هنگام نیاز به دفع خودتان را به دستشویی برسانید.
- مصرف غذاهای فست‌فود، سیب زمینی و ماکارونی را کاهش دهید.
- برای درمان این بیماری و التهاب روده و مشکلات دیگری که به دنبال یبوست ایجاد می‌شوند حتما به پزشک مراجعه کنید.
- سرخود دارو مصرف نکنید.
- از داروهای ملین تجویز شده توسط پزشک استفاده کنید.
- خواب کافی داشته باشید.
- استرس را از خود دور کنید.
- ماساژ شکم را جدی بگیرید.
در موارد نادر و حاد و زمانی که مشکلات روده باعث ایجاد یبوست می‌شوند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. معمولا در این مورد پزشک آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد و بهترین روش درمانی را به شما توصیه می‌کند.
خوارکی های مناسب برای رفع یبوست
همانطور که خوردن برخی از مواد غذایی منجر به یبوست می‌شود، خوردن برخی دیگر از خوراکی‌ها می‌تواند یبوست را درمان کند. در ادامه برخی از این خوراکی‌ها را به شما معرفی می‌کنیم:
- سالاد کاهو به همراه روغن زیتون
- غلات کامل
- میوه‌هایی مانند انواع توت، سیب با پوست، پرتقال و گلابی
- سبزیجاتی مانند هویج، کلم بروکلی، نخود سبز و…
- انواع آجیل مانند بادام، بادام زمینی و گردو
- آب فراوان
- خاکشیر (بهتر است صبح ناشتا مصرف شود)
بهترین درمان یبوست چیست؟
بهترین درمان یبوست پیروی از یک رژیم غذایی سالم است. برای اینکه به یبوست دچار نشوید، باید به خوراک خود دقت کنید. اگر هم به یبوست مبتلا هستید، باید غذاهای ملین، حاوی فیبر فراوان و آب و مایعات زیاد مصرف کنید.
برای درمان یبوست‌همیشگی بهتر است به پزشک مراجعه کنید. برخی از شرایط مانند یبوست و حالت تهوع یا یبوست همراه با خونریزی از مقعد واقعا نگران‌کننده هستند و باید به فکر درمان آنها باشید؛ پس اگر نتوانستید این بیماری را با روش‌های خانگی و رژیم غذایی درمان کنید، حتما به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید.
جمع بندی
همانطور که گفتیم این بیماری شایع است که هر فرد در طول زندگی حداقل یک‌بار آن را تجربه می‌کند. این بیماری به دلایل مختلفی مانند نداشتن رژیم غذایی سالم، ورزش‌نکردن یا بیماری‌های دیگر ایجاد می‌شود. اگر شما هم به این بیماری دچار هستید، حتما از غذاهای حاوی فیبر و آب فراوان استفاده کنید و در شرایط حاد حتما به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
چه زمانی یبوست خطرناک است؟
زمانی که همراه با یبوست حالت تهوع داشته باشید، دچار خونریزی از مقعد شوید و یا درد غیرقابل‌تحمل در روده یا مقعد به سراغتان بیاید، شرایط خطرناک می‌شود.
علائم یبوست در زنان چیست؟
مدفوع کمتر از سه بار در هفته، مدفوع سفت، خشک یا تکه ای، نیاز به زور زدن در هنگام مدفوع، درد، فشار به رحم و التهاب رحم، دل درد، عصبی شدن و… از علائم یبوست در زنان است.
علائم یبوست در مردان چیست؟
درد در هنگام دفع، عدم دفع در طول هفته، دل‌درد، فشار آمدن به بیضه‌ها و… از علائم یبوست در مردان است.
آیا درمان فوری یبوست وجود دارد؟
درمان‌های خانگی مانند افزایش مصرف فیبر یا مصرف ملین، استفاده از شیاف یا مصرف نرم‌کننده مدفوع، انجام ورزش‌های سبک یا انجام ماساژ روده بزرگ می‌توانند به رفع سریع‌تر یبوست کمک کنند.
آیا یبوست باعث چاقی می‌شود؟
یبوست باعث چاقی نمی‌شود، اما عدم دفع مدفوع می‌تواند وزن شما را بیشتر از آنچه هست نشان دهد.
درمان خانگی یبوست چیست؟
نوشیدن آب فراوان، مصرف فیبر، روغن زیتون همراه غذا، استفاده از کمپرس آب گرم، نشستن در لگن آب گرم و… می‌توانند به درمان کمک کنند.
بهترین قرص برای یبوست کدام است؟
بهتر است پزشک برای درمان، دارو تجویز کند، اما قرص سیلاکس یک قرص گیاهی است که می‌تواند در درمان این ببیماری موثر باشد.
فرق یبوست با بواسیر چیست؟
در واقه یبوست‌به معنی عدم توانایی در دفع مدفوع به دلیل سفت‌شدن مدفوع است که می‌تواند منجر به بواسیر شود. وقتی وریدهای اطراف مقعد بیرون‌زدگی پیدا می‌کنند، به آن بواسیر یا هموروئید می‌گویند.
فرق یبوست با نفخ چیست؟
نفخ به معنی تجمع گاز در روده‌ها و شکم است، اما یبوست به معنی دفع‌نکردن مدفوع و سفت شدن مدفوع است.
یبوست چه عوارضی دارد؟
از عوارض این بیماری می‌توان به حالت تهوع، دل‌درد، بواسیر، شقاق، انسداد روده و… اشاره کرد.