انواع سر درد و راه های درمان آنها

سر درد یک بیماری بسیار شایع است و اکثر افراد در طول زندگی خود به دفعات به این حالت دچار می‌شوند. علامت اصلی این بیماری احساس درد در سر یا صورت است. این بیماری انواع مختلفی دارد؛ میگرن یکی از آن‌هاست.برخی از انواع دردهای سر هستند که می‌توانند نشان‌دهنده یک بیماری دیگر باشند.

به هر حال بهتر است انواع این بیماری را بشناسید و با علل، علائم و راه‌های درمان هر کدام آشنا شوید. به این منظور در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید تا این موارد را به طور دقیق برای شما بیان کنیم.

سر درد چیست؟

سردرد نوعی درد در قسمت سر یا صورت است که با فشار ضربان دار، ثابت، تیز یا همیشگی و کلافه کننده خودش را نشان می‌دهد. انواع این بیماری از نظر نوع درد، شدت، محل و حجم درد بسیار متفاوت هستند.

این بیماری بسیار شایع است و همه افراد در هر سنی ممکن است به آن دچار شوند. اصلا شایع‌ترین نوع درد همین درد در سر است که گاهی اوقات فرد را کلافه می‌کند. سر درد در واقع پیچیده‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنید. ابتلا به این درد دلایلی مختلفی دارد و هر کدام هم با روش خاصی درمان می‌شوند. هنگامی که پزشک علت سر درد را تشخیص دهد می‌تواند بهترین درمان را برای شما تجویز کند.

انواع مختلف سردرد

بیشتر از ۱۵۰ نوع سردرد وجود دارد. در ادامه رایج‌ترین انواع سر درد را به شما معرفی می‌کنیم:

·      سر دردهای تنشی

·      سر دردهای میگرنی

·      سر دردهای خوشه‌ای

·      سر دردهای مزمن روزانه

·      سر دردهای سینوسی (سینوزیت)

·      سر دردهای پس از ضربه

·      سر دردهای ورزشی

·      همی کرانیا کانتینوا (سر درد یک طرفه مداوم)

·      سر دردهای هورمونی

·      سر دردهای جدید مداوم روزانه (NDPH)

·      سر دردهای دارویی

سردرد تنشی

سر درد تنشی شایع‌ترین نوع سر درد در بین بزرگسالان و نوجوانان است. این بیماری باعث درد خفیف تا متوسط ​​می‌شود و در رفت و آمد است. این درد علائم دیگری ندارد.

سر درد میگرنی

سر درد میگرنی به‌صورت درد ضربان دارد خودش را نشان می‌دهد. این نوع سر درد ممکن است بین چهار ساعت الی سه روز طول بکشد. این بیماری معمولا یک الی چهار بار در ماه اتفاق می‌افتد.

این نوع سر درد حتی در کودکان هم اتفاق می‌افتد. درد میگرن گاهی اوقات فرد را بسیار کلافه و عصبی می‌کند.

سردرد خوشه‌ای

این نوع سر درد شدیدترین نوع این بیماری است. شما ممکن است درد شدیدی مانند سوزش یا سوراخ شدن را در پشت یا اطراف یک چشم خود احساس کنید. این درد می‌تواند ضربان دار یا ثابت باشد. حملات خوشه‌ای گاهی آن‌قدر بد و شدید هستند که فرد نمی‌تواند یک جا بنشیند و مدام حرکت می‌کند.

به این دردها خوشه‌ای می‌گویند، چون به‌صورت گروهی اتفاق می‌افتند؛ یعنی ممکن است یک تا سه بار در روز در طول یک دوره سر دردهای خوشه‌ای را تجربه کنید. این دردها ممکن است دو هفته الی سه ماه طول بکشند. هر حمله سردرد ۱۵ دقیقه الی سه ساعت طول می‌کشد. این دردها می‌توانند شما را از خواب بیدار کنند. این دردها ممکن است به مدت چند ماه تا چند سال کاملا ناپدید شوند، اما دوباره عود کنند. مردان سه الی چهار برابر بیشتر از زنان به این نوع سر درد مبتلا می‌شوند.

سردرد مزمن روزانه

این نوع درد معمولا به مدت ۱۵ روز یا بیشتر در ماه و به مدت بیش از سه ماه طول می‌کشد. برخی از این دردها کوتاه مدت هستند. برخی دیگر بیش از چهار ساعت به طول می‌انجامند.

سردرد سینوسی

سر دردهای سینوسی درد شدید و مداوم در استخوان گونه، پیشانی یا روی پل بینی هستند. وقتی سینوس‌های شما ملتهب می‌شوند به این نوع سر درد دچار می‌شوید. این درد با علائم دیگری هم همراه است. سر درد سینوسی می‌تواند از عفونت سینوسی ناشی شود.

سردرد پس از ضربه

سر دردهای استرسی پس از ضربه معمولا دو الی سه روز پس از ضربه به سر ایجاد می‌شوند. این نوع درد مبهم است و گاهی اوقات شدید می‌شود. این نوع سر درد ممکن است چند ماه طول بکشد، اما اگر ظرف چند هفته بهتر نشدید، باید با پزشک مشورت کنید.

سر درد ورزشی

هنگامی که فعالیت می‌کنید ماهیچه‌های سر، گردن و پوست سر شما به خون بیشتری نیاز پیدا می‌کنند؛ بنابراین رگ‌های خونی متورم می‌شوند تا به آنها خون برسانند. نتیجه این است که یک درد ضربان دار در دو طرف سر ایجاد می‌شود که می‌تواند از پنج دقیقه تا ۴۸ ساعت طول بکشد. این اتفاق معمولا در حین فعالیت یا پس از آن رخ می‌دهد. این فعالیت می‌تواند ورزش، رابطه جنسی یا هر فعالیت دیگری باشد که از شما انرژی می‌گیرد.

همی کرانیا کانتینوا (سردرد یک طرفه مداوم)

همی کرانیا کانتینوا (Hemicrania Continua) یک سردرد مزمن و مداوم است که معمولا یک طرف سر و صورت را درگیر می‌کند. این نوع سر درد دو نوع دارد:

·      مزمن: این نوع سر درد همیشه و هر روز هست.

·      بهبود شونده: این نوع سر درد شش ماه مداوم است، سپس به مدت چند هفته یا چند ماه از بین می‌رود و دوباره برمی‌گردد.

این بیماری به طور کلی علائم زیادی دارد که در ادامه مطلب حتما به آن خواهیم پرداخت.

سردرد هورمونی

تغییر سطح هورمون‌ها در دوران قاعدگی، بارداری و یائسگی منجر به سر درد می‌شوند. تغییرات هورمونی ناشی از مصرف قرص‌های ضد بارداری و درمان‌های جایگزین هورمونی نیز می‌توانند باعث سر درد شوند. اگر این سر درد دو روز قبل از شروع قاعدگی یا سه روز اول پس از شروع آن رخ دهد، به آن میگرن قاعدگی می‌گویند.

سردرد جدید مداوم روزانه (NDPH)

سر دردهای مداوم روزانه معمولا به طور ناگهانی شروع می‌شوند و ممکن است بیشتر از سه ماه هم طول بکشند. پزشکان دلیل این سر درد را به طور قطع نمی‌دانند. برخی افراد متوجه می‌شوند که پس از عفونت، بیماری ای شبه آنفولانزا، جراحی یا یک دوره استرس این درد را تجربه می‌کنند. این درد معمولا متوسط است، اما می‌تواند در برخی افراد شدید. درمان این درد هم تقریبا مشکل است.

سردرد دارویی

این نوع سر دردها بر اثر مصرف داروهای خاص ایجاد می‌شوند. اگر بیش از دو یا سه بار در هفته یا بیش از ۱۰ روز در ماه از مسکن‌های تجویزی یا بدون نسخه استفاده می‌کنید، ممکن است بیشتر به سر درد مبتلا شوید. هنگامی که اثر داروها از بین می‌روند، درد عود می‌کند و برای متوقف کردن آن باید مقدار بیشتری مسکن مصرف کنید. این موضوع می‌تواند منجر به سر درد کسل کننده و مداوم شود که معمولا صبح‌ها شدیدتر می‌شود.

علائم سردرد چیست؟

هر کدام از انواع سر درد علائم خاص خود را دارند که پزشک برای تشخیص درست کمک می‌کنند. اگر سر درد دارید، اما علائم دیگری همراه آن نیست شاید پزشک خیلی راحت نتواند نوع آن را تشخیص دهد. در ادامه به علائم انواع مختلف سردرد می‌پردازیم.

علائم سر دردهای تنشی

علائم سر درد تنشی درد خفیف تا متوسط در سر است. این دردها کم کم می‌آیند و از بین می‌روند. هیچ علائم دیگری در مورد این سر دردها به ثبت نرسیده است.

علائم سر دردهای میگرنی

علائم سر درد میگرنی عبارت‌اند از:

·      حساسیت به نور، صدا یا بو

·      حالت تهوع یا استفراغ

·      کم شدن اشتها

·      ناراحتی معده یا درد شکم

علائم میگرن در کودکان شامل رنگ پریده شدن، احساس سرگیجه و تاری دید، تب و لرز و ناراحتی معده و استفراغ است. استفراغ میگرنی در کودکان معمولا ماهی یکبار اتفاق می‌افتد.

علائم سر دردهای خوشه‌ای

علائم سردرد خوشه‌ای شامل موارد زیر است:

·      افتادگی پلک

·      قرمزی چشم

·      کوچک شدن مردمک

·      پارگی رگ‌های چشم

·      آبریزش بینی یا گرفتگی بینی

علائم سر دردهای مزمن روزانه

سر دردهای مزمن روزانه علامت مشخصی ندارند. بااین‌حال اگر سردرد شما ویژگی‌های زیر را داشت احتمالا از این نوع است:

·      حداقل ۱۵ روز در ماه و به مدت بیشتر از سه ماه سر درد دارید

·      سر دردها بیشتر از چهار ساعت طول می‌کشند.

علائم سر دردهای سینوسی

علائم سر دردهای سینوسی عبارت‌اند از:

·      آبریزش بینی

·      احساس سنگینی گوش

·      تب

·      تورم صورت

·      ترشحات زرد یا سبز بینی

علائم سر دردهای پس از ضربه

از علائم سر درد پس از ضربه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·      درد مبهمی که هر از چند گاهی بدتر می‌شود

·      سرگیجه

·      سبکی سر

·      مشکل در تمرکز

·      مشکلات حافظه

·      خستگی

·      تحریک پذیری

علائم سر دردهای ورزشی

این بیماری هم علامت خاصی ندارد. اگر بعد از ورزش یا هر گونه فعالیت به سر درد نبض دار در دو طرف سر دچار شدید، سر درد شما به احتمال زیاد ورزشی است.

علائم همی کرانیا کانتینوا (سر درد یک طرفه مداوم)

موارد زیر از علائم این نوع بیماری هستند:

·      قرمز و اشکی شدن چشم‌ها

·      آبریزش یا گرفتگی بینی

·      افتادگی پلک

·      منقبض شدن عنبیه

·      بدتر شدن درد با فعالیت بدنی

·      بدتر شدن درد با نوشیدن الکل

·      حالت تهوع و استفراغ

·      حساسیت به نور و صدا

علائم سر دردهای هورمونی

این نوع سر درد علامت خاصی ندارد. فقط اگر نزدیک به دوره پریود یا یائسگی خود هستید یا اینکه باردارید و سر درد دارید، احتمالا به سردرد هورمونی دچار شده‌اید.

علائم سر دردهای جدید مداوم روزانه (NDPH)

از علائم این بیماری می‌توان به درد خفیف تا متوسط در سر، دردهای رفت و برگشتی، حالت تهوع یا حساسیت به نور اشاره کرد.

علائم سر دردهای دارویی

سر دردهای دارویی هم علامت خاص و مشخصی ندارند. اگر خیلی از مسکن استفاده می‌کنید و سردرد دارید، احتمالا بدنتان نسبت به مسکن‌ها قوی شده است. در این صورت باید هر بار مسکن بیشتری مصرف کنید یا اینکه دوز مسکن را بالا ببرید تا سر دردتان بهبود پیدا کند.

دلایل ابتلا به سر درد

سر دردها به دلایل مختلف اتفاق می‌افتند. هر کدام از انواع سر درد دلیل خاصی دارند. اگر شما دلیل سر درد خود را بدانید، خیلی راحتت می‌توانید به دنبال درمان باشید. اگر هم دلیل آن را ندانید، صحبت کردن با پزشک و توضیح دادن علائم می‌تواند به او در تشخیص و درمان کمک کند. در ادامه دلایل انواع سر درد را برای شما توضیح می‌دهیم.

دلایل ابتلا به سر دردهای تنشی

علت سر دردهای تنشی مشخص نیست. در گذشته، کارشناسان فکر می‌کردند سردردهای تنشی ناشی از انقباضات عضلانی در صورت، گردن و پوست سر است، اما امروزه تحقیقات نشان می‌دهند که انقباض عضلانی علت این بیماری نیست.

رایج‌ترین نظریه این است: افرادی که سر دردهای تنشی دارند، به درد حساس هستند. به همین دلیل هم وقتی به درد حساسیت نشان می‌دهند به سرشان فشار وارد می‌شود و سر درد هم می‌گیرند. یکی دیگر از علل این بیماری استرس است که می‌تواند ایجاد سر درد تنشی کند.

دلایل ابتلا به سر دردهای میگرنی

علل میگرن به طور کامل شناخته نشده‌اند، اما ژنتیک و عوامل محیطی در ابتلا به این بیماری نقش دارند. تغییرات در ساقه مغز و تعامل آن با عصب سه‌قلو که یکی از مسیرهای اصلی درد است می‌تواند در این بیماری دخیل باشد؛ بنابراین ممکن است عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز از جمله سروتونین که به تنظیم درد در سیستم عصبی شما کمک می‌کند، منجر به سر درد شود.

محققان در حال بررسی نقش سروتونین در ابتلا به میگرن هستند. سایر انتقال دهنده‌های عصبی، از جمله پپتید مرتبط با ژن کلسی‌تونین (CGRP) هم می‌توانند در درد میگرن نقش داشته باشند.

دلایل ابتلا به سر دردهای خوشه‌ای

محققان هنوز علت سردردهای خوشه‌ای را نمی‌دانند. بااین‌حال این سر دردها با ناحیه‌ای از مغز به نام هیپوتالاموس که مسئول اجرای ساعت بیولوژیکی بدن است ارتباط دارند. نوشیدن الکل، تغییرات آب و هوایی و مصرف برخی داروها این بیماری را تحریک می‌کنند.

دلایل ابتلا به سر دردهای مزمن روزانه

دلایل خیلی از دردهای مزمن روزانه به‌درستی مشخص نیست. شرایطی که ممکن است باعث سر دردهای مزمن روزانه شوند عبارت‌اند از:

·      التهاب یا سایر مشکلات عروق خونی داخل و اطراف مغز، از جمله سکته مغزی

·      عفونت‌هایی مانند مننژیت

·      فشار داخل جمجمه‌ای کم یا زیاد

·      تومور مغزی

·      آسیب مغزی تروماتیک

دلایل ابتلا به سر دردهای سینوسی

سر دردهای سینوسی معمولا با میگرن یا انواع دیگر سر درد همراه هستند. این نوع بیماری با درد و فشار در صورت و سینوس‌ها همراه است و می‌تواند باعث تغییر در مخاط بینی، آبریزش یا گرفتگی بینی شوند. بیشتر این سر دردها با عفونت سینوسی در ارتباط نیستند و به همین دلیل هم نباید از آنتی‌بیوتیک برای درمان آنها استفاده کرد.

دلایل ابتلا به سر دردهای پس از ضربه

سردرد پس از ضربه پس می‌تواند ناشی از آسیب به بافت‌های داخل و پشت جمجمه باشد که باعث ایجاد حساسیت این بافت‌ها می‌شود. از دیگر علل این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·      اختلال در عملکرد سیستم عصبی خودمختار

·      اختلال عملکرد جفت عصبی عروقی

·      مشکلات بینایی

·      مشکلات دهلیزی

·      اختلالات خواب

دلایل ابتلا به سر دردهای ورزشی

دلایل ابتلا به سردرد ورزشی را در ادامه برای شما آورده‌ایم:

·      گشاد شدن عروق خونی داخل جمجمه

·      خونریزی در ناحیه بین مغز و غشاهای نازکی که مغز را می‌پوشانند (خونریزی زیر اکنوئیدی)

·      بی نظمی در جریان خون رگ خونی منتهی به مغز یا داخل آن

·      تومورهای سرطانی یا غیرسرطانی

·      انسداد جریان مایع مغزی نخاعی

·      عفونت سینوسی

·      بی نظمی‌های ساختاری در سر، گردن یا ستون فقرات

دلایل ابتلا به همی کرانیا کانتینوا (سر درد یک طرفه مداوم)

پزشکان هنوز نمی‌دانند که چه چیزی باعث ایجاد همی ‌کرانیا کانتینوا می‌شود. بر خلاف بسیاری از انواع اختلالات سر درد، عوامل محیطی مانند استرس یا کمبود خواب باعث ایجاد این بیماری نمی‌شوند.

دلایل ابتلا به سر دردهای هورمونی

از علل سردردهای هورمونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·      تغییر در هورمون‌های بدن به دلیل قاعدگی، بارداری و یائسگی

·      مصرف داروهای هورمونی، قرص‌های ضد بارداری و…

·      حذف وعده‌های غذایی

·      خواب زیاد یا خیلی کم

·      نور، صدا یا بوی شدید

·      تغییرات شدید آب و هوایی

·      مصرف نوشیدنی‌های الکلی به ویژه شراب قرمز

·      مصرف بیش از حد کافئین یا ترک کافئین

·      استرس

·      مصرف گوشت‌های فراوری شده مانند سوسیس و کالباس

دلایل ابتلا به سر دردهای جدید مداوم روزانه (NDPH)

از عوامل ابتلا به دردهای جدید مداوم روزانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·      استرس

·      داشتن عفونت ویروسی یا باکتریایی مانند ویروس اپشتین بار، سالمونلا، ای کولی، تب دنگی، کرونا، مننژیت یا آنسفالیت و…

·      خونریزی بین مغز و غشای خارجی

·      فشار کم مایع مغزی نخاعی

·      فشار بالای مایع مغزی نخاعی

·      سر درد پس از آسیب مانند ضربه مغزی

·      استفاده بیش از حد برخی داروها (به‌ویژه داروهایی که سر درد یا میگرن را درمان می‌کنند).

دلایل ابتلا به سر دردهای دارویی

کارشناسان هنوز دقیقا علت سر دردهای برگشتی یا دارویی را نمی‌دانند. مصرف بیش از حد برخی مسکن‌ها منجر به این نوع درد می‌شود. این مسکن‌ها و داروها عبارت‌اند از:

·      مسکن‌های ساده رایج مانند آسپرین و استامینوفن

·      مسکن‌های ترکیبی مانند ژلوفن

·      داروهای تجویزی ترکیبی حاوی آرام بخش بوتالبیتال

·      داروهای میگرن شامل تریپتان‌ها

·      مواد افیونی و مسکن‌های مشتق شده از تریاک مانند استامینوفن کدئین

·      دوزهای روزانه کافئین موجود در قهوه، نوشابه و..

روش های درمان سر درد

سر درد یک بیماری بسیار آزاردهنده است و روش درمانی آن هم به نوع آن بستگی دارد. پزشک در ابتدا باید سر درد را به‌درستی تشخیص دهد تا بتواند درمان مناسب آن را برای شما تجویز کند. پزشک معمولا از معاینه، گرفتن شرح حال، عکس سی تی اسکن، ام آر آی، آزمایش خون و… برای تشخیص سردرد استفاده می‌کند. پس از تشخیص می‌توانید از یکی از روش‌های زیر برای درمان استفاده کنید:

·      مصرف دارو

·      مشاوره

·      مدیریت استرس

·      اکسیژن درمانی

·      ماساژ درمانی

·      طب سوزنی

پرداختن به بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون بالا یا مشکلات گردن و فک هم بسیار مهم است، زیرا این بیماری‌ها هم می‌توانند منجر به سردرد شوند.

درمان دارویی سردرد

برای هر کدام از انواع سر درد می‌توانید داروی خاصی مصرف کنید. البته مصرف این داروها باید زیر نظر پزشک باشد. در جدول زیر هر نوع سر درد و داروی آن را برای شما آورده‌ایم:

درمان خانگی سردرد

یک سری روش‌های درمانی هم هستند که در خانه می‌توانید انجام دهید تا درد را کاهش دهید. البته این روش‌ها درد را درمان نمی‌کنند، بلکه آن را تسکین می‌دهند. در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم:

·      تکنیک‌های آرامش بخش مانند ماساژ

·      تغییر رژیم غذایی

·      طب سوزنی یا کایروپراکتیک

·      فشار درمانی نقطه‌ای برای سر درد

طب فشاری، مانند طب سوزنی، یک تکنیک ماساژ از طب سنتی چینی است. این روش شامل فشار دادن نقاط خاصی از بدن به نام نقاط طب سوزنی برای شل کردن عضلات، بهبود جریان خون و کاهش علائمی مانند سر درد و درد در سایر نقاط بدن است. نقاط طب سوزنی شامل فشار پشت دست بین انگشت شست و اشاره است.

برای انجام این کار، با انگشت شست و انگشت اشاره بین انگشت شست و اشاره دست مخالف را به آرامی و به مدت دو الی سه دقیقه فشار و به‌صورت دایره‌ای ماساژ دهید. در ادامه این کار را روی دست دیگر انجام دهید. این کار را چند بار در روز انجام دهید تا سر درد کاهش پیدا کند.

روش های پیشگیری از سردرد

بسیاری از این دردها به‌گونه‌ای هستند که می‌توان با اقدامات پیشگیرانه از ابتلا به آنها جلوگیری کرد. البته این اقدامات پیشگیرانه برای هر نوع سردرد متفاوت هستند. با مصرف برخی داروها می‌توانید از برخی سر دردها پیشگیری کنید، درحالی‌که مصرف همان دارو علت نوع دیگری از سر درد است. در ادامه به روش‌های کلی پیشگیری از سر درد می‌پردازیم:

·      تغییرات سبک زندگی

·      داشتن خواب کافی

·      داشتن رژیم غذایی سالم

·      خوردن به اندازه کافی

·      داشتن تعداد وعده‌های غذایی متعادل

·      هیدراته ماندن (مصرف آب کافی)

·      ورزش کردن

·      مدیریت استرس

چه زمانی باید برای سردرد به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم زیر را دارید حتما به پزشک مراجعه کنید:

·      تجربه دردهای مداوم در یک هفته

·     دردهایی که بدتر می‌شوند و از بین نمی‌روند

·      مصرف مسکن به طور مکرر برای درمان سر درد

·      نیاز به افزایش دوز مصرفی مسکن

·      تجربه دردهایی که در اثر فعالیت، سرفه، خم شدن و… ایجاد یا تشدید می‌شوند

·      ایجاد تغییر در سر دردهای سابق

نتیجه گیری

سردرد یک بیماری بسیار شایع است که از کودک گرفته تا افراد میانسال، همه به آن دچار می‌شوند. انواع مختلف سر درد دلایلی مختلفی هم دارند و هر کدام به روش متفاوتی درمان می‌شوند. اگر چند مورد از علائمی که بیان کردیم را دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول

آیا سردرد درمان می‌شود؟

برخی از انواع سر درد با دارو یا روش‌های سنتی و خانگی یا روش‌های دیگر درمان می‌شوند، اما برخی مانند میگرن ممکن است خیلی طول بکشند و شما فقط می‌توانید آنها را مدیریت کنید.

کدام نوع سر درد خطرناک است؟

سردردهایی که بعد از ضربه به سر اتفاق می‌افتند، سر دردهایی که با خونریزی یا با بی حسی در یک طرف بدن همراه هستند می‌توانند خطرناک باشند.

انواع نادر سردرد کدام‌اند؟

سر دردهای یخی، پشت سر و صاعقه‌ای از انواع نادر این بیماری هستند.