فتق یک بیماری است که می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن رخ دهد، اما ایجاد این بیماری در مردان شایع است و بیشتر عضلات و ماهیچه‌های زیر شکم را درگیر می‌کند. بیماری فتق با ورم و برآمدگی عجیب همراه است و ممکن است گاهی اوقات بیرون بزند و گاهی اوقات از بین برود. برخی از فعالیت‌ها باعث شدیدتر شدن این وضعیت می‌شوند و درد ایجاد می‌کنند. اکثر انواع فتق در نهایت با جراحی بهبود پیدا می‌کنند.
اگر شما یا یکی از اطرافیانتان به بیماری فتق روده یا انواع دیگری از فتق مبتلا هستید، در ادامه با ما در بهستان دارو همراه باشید تا در مورد بیماری فتق، انواع آن، روش‌های درمانی، پیشگیری و… صحبت کنیم.
به چه چیزی فتق می گویند؟
فتق یک بیماری است که در آن یک قسمت از بافت بدن به دلیل فشار وارد شده به آن برآمده میشود. به‌عنوان‌مثال، روده‌ها ممکن است از یک قسمت از دیواره شکم بیرون بزنند و فتق ایجاد کنند. بسیاری از انواع فتق‌ها در شکم بین قفسه سینه و باسن ایجاد می‌شوند، اما می‌توانند در قسمت بالای ران و کشاله ران نیز ظاهر شوند.
اکثر فتق‌ها خطرناک نیستند، اما خودبه‌خود هم از بین نمی‌روند و نیاز به درمان دارند. گاهی اوقات هم ممکن است فتق شدید شود و نیاز به جراحی داشته باشد.
پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با مشکلات شکمی، محتوای انسداد روده را مطالعه کنید.
انواع بیماری فتق کدام‌اند؟
بیماری فتق انواع مختلفی دارد که با توجه به محل ایجاد، شدت و… دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه انواع فتق را به شما معرفی می‌کنیم:
فتق اینگوینال (فتق مغبنی)
این نوع فتق شایع‌ترین نوع این بیماری است و تقریبا ۷۵ درصد از کل فتق‌ها را تشکیل می‌دهد. این بیماری بیشتر در مردان اتفاق می‌افتد. این بیماری زمانی ایجاد میشود که بخشی از روده از داخل کانال مغبنی (کشاله داخلی ران) بیرون می‌زند.
فتق فمورال
فتق فمورال هم مانند فتق اینگوینال در قسمت کانال فمورال در زیر کانال اینگوینال که در داخل کشاله ران قرار دارد ایجاد میشود. این نوع فتق بافت چربی را از بین می‌برد و بیرون زدگی ایجاد می‌کند.
فتق هیتال
فتق هیتال یکی از انواع شایع بیماری فتق است که در قسمت بالایی شکم ایجاد میشود. بیشتر افراد در طول زندگی این نوع فتق را تجربه می‌کنند. در این نوع بیماری ماهیچه‌های شکم دچار بیرون زدگی‌هایی به سمت معده می‌شوند.
فتق دیافراگمی مادرزادی
فتق دیافراگمی مادرزادی همان‌طور که از نامش پیداست، در هنگام تولد با نوزاد همراه است. این بیماری به دلیل رشد ناقص دیافراگم ایجاد میشود و طی آن اندام‌های شکمی هم به‌درستی و به‌طور کامل تشکیل نمی‌شوند. همین موضوع باعث ایجاد نقص‌هایی در ریه فرد میشود و مشکلات تنفسی ایجاد می‌کند.
فتق برشی
وقتی که فرد در قسمت شکم جراحی انجام می‌دهد، ممکن است جای برش جراحی بعد از مدتی به دلیل فشار ماهیچه‌های زیرین باز شود و بیرون زدگی ایجاد کند. به این نوع فتق، فتق برشی می‌گویند. این بیماری یکی از عوارض رایج جراحی‌های شکمی مانند ابدومینوپلاستی و… است.
فتق ناف
فتق ناف زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از روده از سوراخی دیواره شکم که نزدیک ناف است بیرون می‌زند. اکثر فتق‌های ناف مادرزادی هستند و از بدو تولد وجود دارند.
فتق شکمی
این بیماری به هر فتقی گفته میشود که از طریق دیواره جلویی شکم ایجاد شود. در واقع فتق برشی و فتق نافی هر دو انواعی از فتق شکمی هستند. می‌توان گفت که «فتق اپی گاستریک» هم نوعی فتق شکمی بالای ناف است.
فتق پرینه
فتق پرینه زمانی اتفاق می‌افتد که اندام‌ها یا بافت‌ها از سوراخی در کف لگن به داخل حفره شکم فشار می‌آورند. این فتق ها نسبتا نادر هستند و خیلی کم ایجاد می‌شوند.
علت ابتلا به بیماری فتق
دلایل مختلفی وجود دارند که باعث ایجاد فتق می‌شوند. در ادامه به این دلایل اشاره می‌کنیم:
- بیماری‌های مادرزادی
- افزایش سن
- آسیب ناشی از جراحت یا جراحی
- ورزش شدید
- بلند کردن وزنه‌های سنگین
- سرفه مزمن یا اختلال انسداد مزمن ریه (COPD)
- بارداری، به ویژه بارداری چند قلو
- یبوست
- اضافه وزن یا چاقی
- ژنتیک
بیماری فتق چه علائمی دارد؟
در بسیاری از موارد، بیماری فتق روده یا انواع دیگر آن جدی نیستند و هیچ دردی هم ندارند، اما گاهی اوقات با علائمی همراه هستند که فرد را هوشیار می‌کنند. از علائم فتق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد
- حالت تهوع
- استفراغ
- برآمدگی که به داخل برنمی‌گردد
- تورم سفت و حساس
- رفلاکس اسید
- سوزش سر دل که در اثر ورود اسید معده به مری ایجاد میشود
علائم بیماری فتق در مردان چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم، فتق در مردان شایع است. از علائم فتق در مردان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برآمدگی در ناحیه دو طرف استخوان شرمگاهی که در حالت ایستاده بیشتر میشود
- احساس سوزش یا درد در قسمت برآمدگی
- درد یا ناراحتی در کشاله ران، به خصوص هنگام خم‌شدن، سرفه‌کردن یا بلند‌شدن
- احساس سنگینی یا کشیدگی در کشاله ران
آیا فتق در زنان نیز اتفاق می افتد؟
فتق در زنان کمتر دیده میشود و علائم متفاوتی نسبت به مردان دارد. فتق در زنان زمانی اتفاق می‌افتد که یک ساختار داخلی از طریق یک نقطه ضعیف شده یا سوراخ شده بیرون می‌زند. فتق‌های زنانه کوچک‌تر و عمیق‌تر هستند، اما برآمدگی زیادی دارند و از بیرون خیلی دیده نمی‌شوند. فتق همچنین می‌تواند باعث فشار یا درد مزمن لگنی در زنان شود که معمولا با مشکلات زنانه مانند کیست تخمدان و… اشتباه گرفته میشود. فتق کف لگن در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است.
درمان بیماری فتق چیست؟
تنها راه برای درمان فتق که بازگشت نداشته باشد، جراحی است. البته در برخی موارد فتق شدید نیست و با دارو هم درمان میشود، اما اگر فرد را اذیت کند و درد زیادی داشته باشد، باید جراحی شود.
در برخی موارد، پزشک برای فرد فتق بند تجویز می‌کند. این پوشش می‌تواند علائم را کاهش دهد. برای درمان فتق هیاتال می‌توان از داروهای بدون نسخه (OTC) یا داروهای تجویزی که اسید معده را کاهش می‌دهند استفاده کرد. آنتی اسیدها، مسدودکننده‌های گیرنده H2 و مهارکننده‌های پمپ پروتون می‌توانند در درمان این بیماری موثر باشند.
برای پیشگیری از بیماری فتق چه اقداماتی باید انجام داد؟
اگر می‌خواهید از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید، به نکات زیر توجه داشته باشید:
- وزنه‌های سنگین بلند نکنید یا نکات ایمنی را در هنگام بلند کردن جدی بگیرید
- وزن خود را متعادل نگه دارید
- عضلات مرکزی بدن مانند لگن و شکم را تقویت کنید
- سیگار نکشید
- روده‌های خود را سالم نگه دارید
- به بدنتان فشار نیاورید
- مشکلات سلامتی را جدی بگیرید
نتیجه گیری
فتق روده یا به‌طورکلی فتق بیماری است که از ضعف عضلانی ایجاد میشود. وقتی برخی از عضلات ضعیف می‌شوند، ماهیچه‌ها و عضلات زیرین از آنها بیرون می‌زنند و ایجاد فتق می‌کنند. فتق گاهی هیچ علامتی ندارد و خودبه‌خود از بین می‌رود، اما گاهی اوقات دردناک و آزاردهنده میشود و به درمان نیاز دارد. موثرترین درمان فتق هم جراحی است.
سوالات متداول
بیماری فتق روده چیست؟
فتق روده یک بیماری شایع است که در قسمت‌های مختلف بدن ایجاد میشود. هر بافتی که ضعیف شود و باعث بیرون زدگی روده شود، فتق ایجاد می‌کند.
علت ایجاد فتق چیست؟
جراحت، جراحی، فشار بیش از حد، یبوست و… باعث ایجاد فتق می‌شوند.
بیماری فتق چگونه درمان میشود؟
درمان فتق به شدت بیماری بستگی دارد. موارد خفیف با دارو و فتق بند قابل درمان هستند، اما موارد شدید فقط با جراحی درمان می‌شوند.