HPV چیست؟
ویروس HPV رایج‌ترین عامل عفونی منتقل‌شونده از طریق رابطۀ جنسی است. این ویروس با دو ویروس ایجادکنندۀ ایدز (HIV) و عامل ایجاد تبخال (HSV) متفاوت است. آمارها حاکی از شیوع بالای عفونت این ویروس است به‌طوری‌که در آمریکا ۷۹ میلیون نفر به HPV مبتلا شده‌اند که بیشتر آن‌ها در سنین نوجوانی و در اوایل دهۀ دوم زندگی بودند. تیپ‌های متفاوتی از HPV وجود دارند که می‌توانند باعث بروز مشکلاتی چون زگیل تناسلی و سرطان شوند.
آیا ویروس HPV تهدید‌کنندۀ سلامتی است؟
در اکثر موارد عفونتHPV به‌خودی‌خود از بین رفته و مشکل جدی‌ای برای سلامتی فرد ایجاد نمی‌شود. اما هنگامی که بدن نتواند عفونت را پاک کند علائم به‌صورت زگیل تناسلی بروز کرده یا در موارد جدی تر به سرطان ختم می‌شود.
زگیل تناسلی به‌صورت یک عدد یا یک دسته برآمدگی کوچک در ناحیه ژنیتال بروز می‌کند. این ضایعات ممکن است بزرگ یا کوچک، برآمده یا مسطح یا ظاهری شبیه گل کلم داشته باشند.
آیا HPV باعث سرطان می‌شود؟
برخی از تیپ‌های این ویروس می‌توانند در صورت عفونتِ پایدار منجر به سرطان دهانۀ رحم و انواع سرطان‌ها مانند: سرطان وولو، واژن، آلت جنسی مردانه یا مقعد شوند. به علاوه، HPV عامل ایجادکنندۀ برخی از انواع سرطان های انتهای گلو، زبان و لوزه‌ها است که سرطان اوروفارنژیال نامیده می‌شوند. رخداد سرطان سال ها و حتی دهه‌ها پس از آلودگی به ویروس اتفاق می‌افتد. تیپ ویروسی که باعث سرطان می‌شود متفاوت از نوعی است که باعث بروز زگیل تناسلی می‌شود. هیچ راهی برای تشخیص این که دقیقاً چه کسی ممکن است به سرطان ناشی از ویروس HPV دچار شود وجود ندارد؛ اما، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (برای مثال بیماران مبتلابه HIV/AIDS) توانایی کمتری برای مبارزه با عفونت و حذف ویروس دارند و به احتمال بیشتر به مشکلات جدی‌تر ناشی از این ویروس دچار خواهند شد.
چگونه می‌توان از HPV و بیماری‌های ناشی از آن جلوگیری کرد؟
واکسیناسیون
واکسن HPV ایمن و مؤثر است و می‌تواند از بیماری های ناشی از این ویروس (ازجمله زگیل تناسلی و سرطان‌های ناشی از ویروسHPV) جلوگیری کند. بهترین سن تزریق این واکسن یازده سالگی است؛ اما، افرادی که در این سن واکسینه نشده‌اند نیز می‌توانند تا سن ۴۵ سالگی واکسن را دریافت کنند؛ هرچند کارایی واکسن برای افراد در سنین نوجوانی، که رابطه جنسی نداشته اند، بیشتر است.
انجام‌دادن غربالگری سرطان دهانۀ رحم
غربالگری منظم برای زنان ۲۱ تا ۶۵ سال می‌تواند از سرطان دهانۀ رحم جلوگیری کند.
علاوه بر دو مورد گفته‌شده، کسانی که ازلحاظ جنسی فعال هستند می‌توانند از کاندوم در هر بار رابطۀ جنسی استفاده کنند. این کار احتمال ابتلا به HPV را کم می‌کند. هرچند نواحی‌ای که با کاندوم پوشانده نمی‌شوند همچنان می‌توانند باعث انتقال HPV شوند. بنابراین، کاندوم نمی‌تواند کاملاً از عفونت HPV جلوگیری کند.
درنهایت اینکه سعی کنید تنها یک شریک جنسی داشته باشید. وجود شرکای جنسی متعدد باعث بالارفتن ریسک ابتلا به HPV می‌شود.
۴ حقیقت درمورد سرطان دهانۀ رحم
حقیقت اول: سرطان دهانۀ رحم مرگ‌بار اما قابل‌پیشگیری است.
حقیقت دوم: یک زن از هر ۱۰۰ زن تا سن ۷۵ سالگی به سرطان دهانۀ رحم مبتلا خواهد شد.
حقیقت سوم: بیش از ۹۰% موارد سرطان دهانۀ رحم ناشی از ویروس HPV هستند.
حقیقت چهارم: برای ایجاد سرطان دهانه رحم از سلول‌های غیرطبیعی ۱۰ـ۲۰ سال زمان نیاز است.
چه عواملی در ایجاد سرطان دهانۀ رحم مؤثرند؟
- شروع رابطه جنسی زیر سن ۱۸ سال؛
- داشتن شرکای جنسی متعدد؛
- عفونت با سروتیپ‌های پرخطر HPV (به‌خصوص سروتیپ‌های ۱۶ و ۱۸ که عامل ایجادکنندۀ ۷۰% از سرطان‌های دهانۀ رحم هستند)؛
- ضعف سیستم ایمنی؛
- سیگارکشیدن؛
- مصرف داروهای ضدبارداری.
برای پیشگیری از سرطان دهانۀ رحم چه باید کرد؟
برای پیشگیری کافیست کارهای زیر را انجام دهید:
- انجام‌دادن منظم تست پاپ اسمیر پس از شروع رابطۀ جنسی برای تشخیص هرگونه ضایعۀ غیرطبیعی یا پیش سرطانی؛
- انجام‌دادن تست تشخیص ویروس HPV زیر نظر پزشک؛
- تزریق واکسن HPV (به‌خصوص در سنین نوجوانی و پیش از شروع فعالیت جنسی)؛
- آموزش نحوۀ صحیح رابطۀ جنسی.
علائم سرطان دهانۀ رحم چیست؟
بیماری در مراحل اولیه هیچ علائمی ندارد. به‌مرور و با پیشرفت ضایعۀ سرطانی، علائم غیرطبیعی به شرح زیر بروز می‌کنند:
- خون‌ریزی در فواصل بین سیکل ماهیانه؛
- خون‌ریزی هنگام رابطۀ جنسی، دوش‌گرفتن یا نمونه‌برداری از رحم؛
- خون‌ریزی‌های ماهیانه طولانی‌تر و شدیدتر از حد طبیعی؛
- خون‌ریزی در دورۀ یائسگی؛
- ترشحات زیاد واژینال؛
- درد لگنی؛
- درد در هنگام رابطۀ جنسی.
آیا می‌دانستید که
بر اساس آمار ۲۰۲۰ سازمان بهداشت جهانی، سرطان دهانۀ رحم چهارمین سرطان در بین زنان ایرانی با ۱۰۵۶ مورد جدید در سال است.
منابع
- American Cancer Society guidelines for the early detection of cervical cancer
- WHO, international agency for research on cancer (https://gco.iarc.fr/)
- WHO guidelines for the prevention and control of cervical cancer