همه ما برای چندین بار سردرد را تجربه کردهایم، اما آیا به این فکر کردهاید که اگر سردرد برای چند روز ادامه داشته باشد چه میشود؟ سردردهای میگرنی معمولا شدید و ادامه دار هستند. میگرن یک اختلال در مغز و سیستم عصبی است که میتواند فرد را برای یک الی چند روز درگیر کند. این حملات با درد شدید معمولا ضربان دار در یک طرف سر ظاهر میشوند. در واقع این دردها میتوانند آنقدر آزاردهنده باشند که فرد را برای چند روز در رختخواب بیندازند.
علائم این بیماری گاهی آنقدر شدید میشوند که زندگی فرد را مختل میکند. این سردردها ممکن است بین چهار الی ۷۲ ساعت طول بکشد. این بیماری معمولا با حالت تهوع و استفراغ و حساسیت به نور همراه است. اگر شما هم به این بیماری مبتلا هستید یا اینکه همیشه سردرد دارید با ما در بهستان دارو همراه باشید. در ادامه درباره میگرن، علائم، انواع، روشهای درمان، داروها، عوارض و… آن با شما صحبت خواهیم کرد.
علائم میگرن چیست؟
میگرن در اثر یک اختلال در مغز ایجاد میشود و مهمترین علامت آن سردرد شدید است. سردرد در این بیماری با مواردی مانند فعالیت بدنی، نور، صداهای بلند و بوهای تند بدتر میشود. میگرن بر کودکان، نوجوانان و همچنین بزرگسالان تاثیر میگذارد.
همانطور که پیشتر هم گفتیم، از علائم اصلی میگرن میتوان به سردردهای ضربهای، حالت تهوع، استفراغ، حساسیت به نور، خستگی و… اشاره کرد. البته میگرن مراحل یا فازهای مختلفی دارد که هر کدام دارای علائم خاص خود هستند. برای اینکه میگرن را بیشتر بشناسید و با علائم آن آشنا شوید، ابتدا باید مراحل آن را بدانید. در ادامه مراحل میگرن را برای شما توضیح میدهیم و علائم هر کدام را به طور جداگانه برای شما بیان میکنیم.
مراحل و فازهای میگرن
علائم میگرن بر اساس مرحله یا فاز آن متفاوت است. هر فرد ممکن است یک یا چند مرحله از این بیماری را تجربه کند. لزوما همه افراد تمام مراحل یا فازهای این بیماری را تجربه نخواهند کرد. به هر حال در ادامه مراحل میگرن را به شما معرفی میکنیم:
۱. پرودروم
۲. آئورا
۳. اتک یا حمله
۴. پستدروم
پرودروم و علائم آن
یک یا دو روز قبل از ابتلا به میگرن تغییرات قابل توجهی در شما رخ میدهد. این تغییرات نشانهای از وقوع میگرن هستند. به این دوره پرودروم میگویند. علائم این مرحله عبارتاند از:
· یبوست
· تغییرات رفتاری مثل افسردگی یا سرخوشی
· هوس غذاهای مختلف
· سفت شدن گردن
· تکرر ادرار
· خمیازههای مکرر
· مشکل در تمرکز
· مشکل در خواب
· خستگی
· حالت تهوع
آئورا و علائم آن
آئورا معمولا قبل یا در طول ابتلا به میگرن رخ میدهد. این اختلال بصری است، اما میتواند همراه با علائم دیگر هم باشد. هر نشانه به تدریج شروع میشود، در طی چند دقیقه اتفاق میافتد و میتواند تا ۶۰ دقیقه هم طول بکشد. علائم این فاز عبارتاند از:
· اختلالات بصری مانند دیدن اشکال مختلف، نقاط روشن یا فلاشهای نوری
· از دست دادن بینایی
· احساس سوزنسوزنشدن در بازو یا پا
· ضعف یا بیحسی در صورت یا یک طرف بدن
· مشکل در تکلم
· ضعف عضلانی
· تغییر در بینایی
· زنگ زدن یا وزوز گوش
· احساس اینکه کسی شما را لمس میکند
حمله میگرنی و علائم آن
فاز حمله فازی است که در آن سردردهای شدید رخ میدهد. درد به تدریج شروع میشود و کمکم شدت پیدا میکند. این دردها میتوانند یک طرف یا هر دو طرف سر را تحت تاثیر قرار دهند. این مرحله ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
· حالت تهوع و استفراغ
· درد ضربان دار
· حساسیت به نور، صدا، بو و لمس
پستدروم و علائم آن
حدود ۸۰ درصد از افراد مبتلا به میگرن فاز پستدروم را تجربه میکنند. افراد در این فاز معمولا احساس گیجی و خالی بودن دارند. برخی افراد گزارش دادهاند که در این فاز شادتر میشوند. در این مرحله ممکن است با حرکت دادن سر دچار درد شوید. از دیگر علائم این مرحله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
· احساس خستگی و بدخلقی
· احساس شادی غیرمعمول
· هوس غذایی یا بی اشتهایی
· مشکل در تمرکز
· گرفتگی گردن
· حساسیت به نور و صدا
· حالت تهوع
· سرگیجه
انواع میگرن
انواع مختلفی از میگرن وجود دارد. هر کدام از انواع این بیماری ویژگیهای خاص خود را دارند. در ادامه انواع میگرن را به شما معرفی میکنیم:
- با آئورا
- بدون آئورا
- قاعدگی
- خاموش
- مزمن
- دهلیزی
- شبکیه
- همی پلژیک
- چشمی
- با هاله ساقه مغز
- پیوسته
- اپیزودیک
میگرن با آئورا
در ۲۵ درصد میگرن با آئورا رخ میدهد. این نوع بیماری با مشکلات در بینایی و مشکلات حسی بدن، صورت یا زبان همراه است. هر حمله با آئورا بین پنج دقیقه الی یک ساعت طول میکشد.
میگرن بدون آئورا
اکثر افرادی که به میگرن مبتلا میشوند هیچ هالهای را تجربه نمیکنند. این نوع بیماری معمولا بین چهار الی ۷۲ ساعت طول میکشد. این نوع میگرن حداقل دو مورد از علائم زیر را دارد:
· فقط در یک طرف سر اتفاق میافتد
· درد ضربان دار است
· سطح درد متوسط یا شدید است
· درد هنگام حرکت مانند راه رفتن عادی یا بالا رفتن از پله بدتر میشود
· شما را به نور حساس میکند (فوتوفوبیا)
· شما را به صدا حساس میکند (صدا هراسی)
· حالت تهوع را تجربه میکنید.
یک: میگرن قاعدگی
این نوع بیماری زمانی رخ میدهد که در دوران قاعدگی هستید. مسلما این نوع میگرن فقط خانمها را درگیر میکند. این مشکل معمولا دو روز قبل از قاعدگی شروع میشود و میتواند تا سه روز بعد از شروع آن ادامه داشته باشد. این نوع بیماری از نوع بدون آئورا است. این افراد ممکن است در روزهای دیگر ماه انواع دیگر میگرن را نیز تجربه کنند.
دو: میگرن خاموش
این نوع از بیماری که بهعنوان میگرن اسفالژیک نیز شناخته میشود، معمولا با سردرد همراه نیست. این حمله حدود ۲۰ الی ۳۰ دقیقه طول میکشد و اغلب با حالت تهوع و علائم دیگر همراه است.
سه: میگرن مزمن
به میگرن مزمن میگرن ترکیبی هم میگویند. این نوع بیماری میتواند ویژگیهای میگرن و سردرد تنشی را همزمان داشته باشد. این نوع بیماری میتواند در اثر مصرف بی از حد دارو رخ دهد. افرادی که میگرن مزمن دارند بیشتر از ۱۵ روز در ماه و به مدت حداقل سه ماه متوالی دچار سردرد تنشی شدید یا حملات میگرنی میشوند.
چهار: میگرن شکمی
این نوع بیماری بیشتر کودکان را درگیر میکند. از علائم آن میتوان به معده درد، حالت تهوع و استفراغ اشاره کرد. میشود. این نوع بیماری ممکن است به مرور مزمن به سردردهای میگرنی کلاسیک (با آئورا) تبدیل شود.
پنج: میگرن شبکیه
این نوع بیماری بر روی شبکیه چشم تاثیر میگذارد و باعث از دست دادن بخشی از قدرت بینایی یا از دست دادن تمام آن میشود. این بیماری همچنین درد مبهمی در پشت چشم ایجاد میکند که ممکن است به قسمتهای دیگر سر هم سرایت کند. درصورتیکه سردرد دارید و در بینایی شما تغییر ایجاد شده است سریعا به پزشک مراجعه کنید.
شش: میگرن همی پلژیک
در این بیماری فرد یک دوره کوتاه فلج (همی پلژی) یا ضعف در یک طرف بدن خود را تجربه میکند. همچنین ممکن است احساس بیحسی یا سرگیجه وجود داشته باشد یا اینکه فرد متوجه تغییرات بینایی شود. این علائم همچنین میتوانند نشانهای از سکته مغزی باشند؛ بنابراین فرد در صورت مشاهده این علائم باید فورا به پزشک مراجعه کند.
هفت: میگرن چشمی
این نوع میگرن باعث درد در اطراف چشم میشود و حتی ممکن است عضلات اطراف چشم را فلج کند. علائم دیگر این بیماری شامل افتادگی پلک، دوبینی یا سایر تغییرات در بینایی است. این علائم همچنین میتوانند در اثر فشار بر روی اعصاب پشت چشم یا آنوریسم ایجاد شوند؛ پس اگر این علائم را مشاهده کردید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
هشت: میگرن با هاله ساقه مغز
این نوع بیماری از قبل به شما هشدار میدهد، زیرا قبل از حمله معمولا به سرگیجه، گیجی یا از دست دادن تعادل دچار میشوید. درد ممکن است پشت سر شما را تحت تاثیر قرار دهد. این علائم معمولا به طور ناگهانی شروع میشوند. همچنین ممکن است در صحبت کردن مشکل داشته باشید. زنگ زدن گوش و استفراغ هم از دیگر علائم این نوع بیماری هستند. این نوع میگرن بهشدت با تغییرات هورمونی مرتبط است و عمدتا زنان بالغ جوان به آن مبتلا میشوند. این علائم به برسی فوری پزشک متخصص نیاز دارند.
نه: میگرن پیوسته
این نوع سردرد همانطور که از نامش پیداست ادامهدار و شدید است و میتواند بیشتر از ۷۲ ساعت طول بکشد. درد و حالت تهوع در این نوع بیماری آنقدر شدید است که ممکن است فرد را به بیمارستان بکشاند. گاهی اوقات مصرف دارو یا قطع دارو میتواند علت ابتلا به این نوع بیماری باشد.
ده: میگرن اپیزودیک
این نوع بیماری به این صورت است که هر از چند گاهی شما را درگیر میکند. ممکن است حمله سالی یکبار یا چند بار در هفته رخ دهد. اکثر افرادی که به این نوع میگرن مبتلا میشوند بین دو الی چهار بار حمله را در طول یک ماه تجربه میکنند.
علت میگرن چیست؟
محققان علت قطعی میگرن را شناسایی نکردهاند، اما معتقدند که این وضعیت به دلیل فعالیت غیر طبیعی مغز اتفاق میافتد. این فعالیتها بر سیگنالهای عصبی و مواد شیمیایی و عروق خونی مغز تأثیر میگذارند. همچنین بسیاری از موارد بهعنوان محرکهای میگرن شناخته شدهاند که عبارتاند از:
- · نور زیاد
- · گرمای شدید یا سایر تغییرات شدید آب و هوایی
- · کم آبی بدن
- · تغییرات فشار هوا
- · تغییرات هورمونی مانند تغییر در سطح استروژن و پروژسترون در طول قاعدگی، بارداری یا یائسگی
- · استرس بیش از حد
- · صداهای بلند
- · فعالیت بدنی شدید
- · حذف وعدههای غذایی
- · تغییر در الگوهای خواب
- · استفاده از برخی داروها، مانند داروهای ضد بارداری خوراکی یا نیتروگلیسیرین
- · بوهای غیر معمولی
- · غذاهای خاص
- · سیگار کشیدن
- · مصرف الکل
- · مسافرت
اگر حمله میگرنی دارید ممکن است پزشک از شما بخواهد که یک دفترچه تهیه کنید و زمان حملات سردرد را در آن بنویسید. نوشتن تمام کارهایی که انجام میدهید و غذاهایی که میخورید و داروهایی که مصرف میکنید میتواند به پزشک در تشخیص علت بیماری کمک کند. این موضوع باعث میشود که پزشک بتواند روشهای درمانی موثرتری را به شما پیشنهاد دهد.
درد میگرن در کجای سر است؟
افرادی که به سردردهای میگرنی دچار میشوند معمولا از سردردهای ضربان دار، سردرد در پشت سر، اطراف چشم، پشت چشم یا یک طرف سر شکایت میکنند.
درد در این مناطق اغلب با بیماری میگرن در ارتباط است. این نوع سردردها معمولا شدید هستند و میتوانند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهند.
نحوه تشخیص میگرن
برای تشخیص دردهای میگرنی باید به یک متخصص نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) مراجعه کنید. پزشک بعد از معاینه فیزیکی و عصبی و گرفتن شرح حال میتواند بیماری شما را تشخیص دهد. پزشک معمولا در مورد علائم سوال میپرسند و از شما میخواهند که نوع درد و محل آن را توضیح دهید. شدت علائم، مدت زمان تجربه علائم و… نیز میتوانند به پزشک در تشخیص بهتر کمک کنند. از دیگر روشهای تشخیص این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- · آزمایش خون
- · سی تی اسکن
- · ام آر آی
- · الکتروانسفالوگرام (EEG)
راه های درمان میگرن
هیچ روش درمانی قطعی برای میگرن وجود ندارد. بااینحال میتوانید این بیماری را مدیریت یا از پیشرفت آن جلوگیری کنید. در ادامه به روشهای درمانی این بیماری اشاره میکنیم:
- · دارودرمانی
- · دستگاههای میگرن
- · بوتاکس
- · جراحی
- · درمان شناختی رفتاری
دارودرمانی
با استفاده از دارو میتوان میگرن را تا حدی برطرف کرد. از رایجترین داروهایی که در درمان میگرن استفاده میشوند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
· مسکن: مسکنها بهترین درمان برای رفع سردردهای میگرنی هستند. استامینوفن، آسپرین، کافئین و ایبوپروفن از مسکنهای بدون نسخهای هستند که میتوانید تهیه کنید. البته افراد زیر ۱۹ سال نباید از آسپرین استفاده کنند، زیرا خطر ابتلا به سندرم ری را افزایش میدهد. داروهای مسکن را بی از حد مصرف نکنید، چون خطر بازگشت سردرد و همچنین وابستگی به این داروها وجود دارد.
· سلکوکسیب: این یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی نسخهای است که بدن شما را از ساختن هورمونهای خاصی ایجاد درد میکنند بازمیدارد. این نوع دارو به شکل قرص و شربت در داروخانهها موجود است و پزشک باید آن را برای شما تجویز کند.
· تریپتانها: این داروها مواد شیمیایی موجود در مغز را متعادل میکنند تا درد متوقف شود. این دارو به شکل قرص، پودر، اسپری بینی و واکسن در دسترس است.
دستگاههای میگرن
چندین دستگاه برای درمان یا پیشگیری از علائم میگرن توسط FDA تایید شدهاند. این دستگاهها از انرژی مغناطیسی یا الکتریکی برای هدف قرار دادن اعصاب یا رشتههای عصبی درگیر در سردرد استفاده میکنند. به این روش نورومدولاسیون گفته میشود. اگر دارودرمانی برای شما نتیجهبخش نبود میتوانید از این دستگاهها کمک بگیرید. در ادامه تعدادی از این دستگاهها را به شما معرفی میکنیم:
· تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال تک پالس (eNeura): این نوع دستگاه در پشت سر قرار میگیرد و پالسهای انرژی مغناطیسی را به درون مغز میفرستد. این پالسها بر سیگنالهای الکتریکی در مغز تاثیر میگذارد و میتوانند درد را کاهش دهند.
· تحریک خارجی عصب سهقلو(Cefaly) : این دستگاه عصب سهقلو را هدف قرار میدهد که به قسمتهایی از سروصورت شما حس میدهد. شما باید الکترودهای دستگاه را روی پیشانی خود قرار دهید.
· محرک غیر تهاجمی عصب واگ(Gammacore) : این دستگاه روی عصب واگ تمرکز دارد. واگ یک عصب بلند است که در سیستم عصبی نقش مهمی دارد. شما باید دستگاه را روی گردن خود قرار دهید.
· نورومدولاتور الکتریکی از راه دور (Nerivio): این دستگاه روی بازو وصل میشود و با اپلیکیشن موبایل کار میکند. این دستگاه اعصاب بازو را تحریک میکند تا درد را کاهش دهند.
· تحریک عصبی ترکیبی پس سری و سهقلو(Relivion) : این دستگاه هدبند مانند عصب سهقلو و همچنین عصب پس سری که در امتداد پشت سر قرار دارد را تحریک میکند. این دستگاه میتواند حملات میگرنی را متوقف کند.
بوتاکس
اگر میگرن مزمن دارید، تزریق سم بوتولینوم نوع A (بوتاکس) میتواند به کاهش تعداد حملات سردرد کمک کند. این سم میتواند سیگنالهای درد را در سر قطع میکند. در این روش بوتاکس را به سروگردن تزریق میکنند. هر دوره درمان با بوتاکس ۱۲ هفته طول میکشد.
جراحی
برخی از افراد برای میگرن جراحی انجام میدهند. اگر هیچ درمانی موثر نباشد فرد مجبور است جراحی کند. البته بسیاری از پزشکان این روش درمانی را توصیه نمیکنند. دو روش اصلی جراحی میگرن عبارتاند از:
· جراحی رفع فشار عصب: در این عمل، جراح به بافتی که به اعصاب محرک میگرن وصل است، به آن فشار میآورد و آن را تحریک میکند برمیدارد.
· نورکتومی: در این روش جراح انتهای عصبی که در آنجا درد شروع میشود را میبرد.
درمان شناختی رفتاری
میگرنهایی که در اثر فشار عصبی و استرس ایجاد میشوند را میتوان با مشاوره برطرف کرد. درمانهای شناختی رفتاری از جمله درمان برای این نوع بیماری هستند. روانشناس در این روش به شما میگوید که چگونه اعمال و افکار شما روی درد تاثیر میگذارند. او راههایی را به شما پیشنهاد میدهد که به کمک آنها میتوانید استرس را کاهش دهید و محرکهایی که منجر به درد میشوند را مدیریت کنید.
بهترین قرص درمان میگرن
هیچ قرصی برای درمان قطعی میگرن وجود ندارد. بااینحال شما میتوانید از برخی قرصها برای تسکین سردرد استفاده کنید. استامینوفن، ایبوپروفن، آسپرین و… از قرصهایی هستند که بدون نسخه میتوانید آنها را تهیه کنید.
برخی از داروها و قرصها هم تجویزی هستند و پزشک با توجه به شرایط و علائم شما آنها را تجویز میکند. بهتر است هیچ قرصی را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید، زیرا ممکن است اوضاع شما را بدتر کند.
درمان خانگی میگرن
شما میتوانید علائم این بیماری را در خانه مدیریت کنید. اگر اقدامات زیر را انجام دهید، دردهای میگرنی کمتر میشوند:
· با چشمان بسته در اتاقی تاریک و ساکت استراحت کنید
· از کمپرس یخ روی پیشانی خود استفاده کنید
· مایعات زیاد بنوشید
· یک کمپرس گرم یا پارچه نمدار گرم روی سر یا پشت گردن خود قرار دهید
· به آرامی گردن، پوست سر یا شقیقههای خود را ماساژ دهید
· مدیتیشن کنید.
درمان حالت تهوع میگرنی
بسیاری از افراد همراه با میگرن به حالت تهوع دچار میشوند. اصلا حالت تهوع یکی از علائم رایج این بیماری است. این علامت همزمان با حملات سردرد اتفاق میافتد.
حالت تهوع و استفراغ میتوانند به اندازه خود حمله آزاردهنده باشد. اگر فقط حالت تهوع دارید، میتوانید داروهای بیماری خود را که پزشک تجویز کرده است مصرف کنید. اگر استفراغ میکنید ممکن است نتوانید داروها را در بدن خود نگه دارید. این موضوع ممکن است باعث شدت حملات شود. اگر حالت تهوع و استفراغ شدید است باید به پزشک مراجعه کنید. شاید نیاز باشد که در بیمارستان بستری شوید.
میگرن در بارداری
تغییرات هورمونی در دوران بارداری یکی از علل ابتلا به بیماری است. افرادی هم که قبل از بارداری به این بیماری دچار میشوند ممکن است در بارداری اتفاقات زیر را تجربه کنند:
- زایمان زودرس
- پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)
- تولد نوزاد با وزن کم
برخی از داروها ممکن است در دوران بارداری بیخطر باشند. مثلا استامینوفن یا آسپرین از جمله این داروها هستند. البته بههیچعنوان در این دوره هیچ دارویی را سرخود مصرف نکنید و حتما با پزشکتان مشورت کنید، چون ممکن است به جنین آسیب وارد شود.
میگرن در کودکان
این بیماری میتواند هر فردی از هر سنی را دچار کند. کودکان بیشتر به میگرن شکمی دچار میشوند که معمولا با مشکلات گوارشی و معده درد همراه است. کودکان کمتر حملات سردرد میگرنی را تجربه میکنند. حملات در کودکان میتواند بین دو الی ۷۲ ساعت طول بکشد.
راه های پیشگیری از حملات میگرن
راهی برای پیشگیری از بیماری وجود ندارد. هر فردی در هر زمانی ممکن است به این بیماری دچار شود. بااینحال راههایی برای جلوگیری از حملات میگرن وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- · از غذاها، بوها و موقعیتهایی که باعث حملات میگرنی میشوند دوری کنید
- · آب کافی بنوشید و بدن خود را هیدراته نگه دارید
- · وعدههای غذایی خود را حذف نکنید
- · سعی کنید خواب باکیفیتی داشته باشید
- · سیگار را ترک کنید
- · استرس خود را کاهش دهید
- · مدیتیشن و ورزش را فراموش نکنید.
عوارض میگرن
خود بیماری عوارض خاصی ندارد به جز اینکه زندگی شما را مختل میکند. استفاده بیش از حد از مسکنها میتواند عوارض زیادی داشته باشد.
اگر بیشتر از ۱۴ روز در ماه از داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن، تریپتان، سوماتریپتان و… استفاده میکنید ممکن است سردردهای شما بیشتر شود. در این شرایط داروها نمیتوانند درد شما را کاهش دهند، زیرا بدن شما به آنها عادت کرده است. در این مواقع ممکن است مسکنها برعکس عمل کنند و منجر به سردرد بیشتر شوند.
جمع بندی
در واقع این یک بیماری عصبی است که با مغز ارتباط دارد. این بیماری منجر به حملات سردرد با درجههای مختلف میشود. برخی افراد ممکن است سردرد خفیف داشته باشند، اما در بیشتر موارد درد شدید است. درد در پشت سر، اطراف سر، پشت و اطراف چشم و معمولا در یک طرف سر اتفاق میافتد. در صورت مشاهده علائم این بیماری حتما به پزشک مراجعه کنید تا با توجه به نوع ان بهترین درمان را برای شما تجویز کند.
سوالات متداول
تفاوت میگرن با سردرد معمولی چیست؟
سردرد معمولی معمولا جلوی سر را درگیر میکند و بهصورت فشار است، اما سردرد میگرنی پشت سر یا یک طرف سر است و بهصورت ضربهای به سر وارد میشود.
بهترین دارو کدام است؟
مسکنهایی مانند استامینوفن و آسپرین میتوانند درد را کاهش دهند، اما نباید به طور مداوم استفاده شوند.
آیا میگرن ارثی است؟
میگرن میتواند ارثی باشد. احتمال اینکه این بیماری از یک والد به فرزند به ارث برسد تقریبا ۵۰ درصد است.
آیا میگرن منجر به سرطان میشود؟
خیر، گاهی برخی افراد سردردهای میگرنی را با وجود تومور در سر اشتباه میگیرند، درصورتیکه این بیماری منجر به سرطان نمیشود.