گاهی اوقات بینی می‌گیرد و نمی‌توانید به‌خوبی از راه بینی تنفس کنید. در این حالت به‌اصطلاح می‌گوییم که بینی کیپ شده است یا گرفتگی بینی رخ داده است.
این موضوع دلایل مختلفی دارد؛ شاید یک بیماری ویروسی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی باعث گرفتگی بینی شود. این حالت بسیار آزاردهنده است، زیرا علاوه بر مشکل تنفس، گاهی منجر به گلودرد، سردرد و… هم می‌شود.
اگر این گرفتگی بعد از درمان بیماری ویروسی از بین نرود، ممکن است مشکل جدی‌تری وجود داشته باشد. گرفتن بینی که به آن احتقان بینی نیز می‌گویند، یکی از مشکلات تنفسی است که البته به‌راحتی حل می‌شود. اگر شما هم به این مشکل دچار هستید، در ادامه با ما همراه باشید تا دلایل و انواع روش‌های درمانی خانگی و پزشکی را برای شما بیان کنیم.
پیشنهاد می‌کنیم مطلب عفونت دستگاه تنفسی را حتما مطالعه کنید.
گرفتگی بینی چیست؟
احتقان یا گرفتگی بینی زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های داخلی بینی تحریک شود. وقتی داخل بینی تحریک شود، التهاب و تورم به وجود می‌آید و مخاط بیشتری هم درون بینی تولید می‌شود. همین اتفاقات باعث می‌شود که رفت‌وآمد هوا از طریق بینی به مشکل بخورد.
معمولا گرفتگی بینی پس از چند روز به طور خودبه‌خود برطرف می‌شود. اگر این مشکل بیشتر از یک هفته طول بکشد، ممکن است یک مشکل جدی‌تر مانند عفونت یا سینوزیت وجود داشته باشد. اگر این گرفتگی و ریشه آن را درمان نکنید، ممکن است مشکلات بزرگ‌تری برای شما ایجاد شود که به درمان طولانی‌مدت نیاز داشته باشند.
علت گرفتگی بینی چیست؟
گاهی اوقات باکتری‌ها و میکروب‌ها و عوامل خارجی مانند گردوخاک وارد بینی می‌شوند. سیستم ایمنی هم ممکن است نتواند همه این عوامل را از بینی خارج کند. به همین دلیل بافت پوشاننده داخل بینی ملتهب می‌شود و شروع به تورم می‌کند. در این وضعیت سیستم ایمنی بدن به کار می‌افتد و بینی را با مخاط پر می‌کند تا عوامل خارجی را بیرون کنند. بافت‌های متورم بینی و مخاط دست‌به‌دست هم می‌دهند و باعث گرفتگی بینی می‌شوند. بنابراین تقویت سیستم ایمنی اهمیت به‌سزایی دارد.
احتقان بینی معمولا در نتیجه رینیت (التهاب بینی) اتفاق می‌افتد. دو نوع رینتی وجود دارد که هر کدام به نحوی باعث گرفتگی در بینی می‌شوند:
اولین نوع: رینیت آلرژیک
دومین نوع: رینیت غیرآلرژیک
رینیت آلرژیک و گرفتن بینی
تب یونجه یا رینیت آلرژیک در نتیجه واکنش بدن به آلرژن‌ها (مواد حساسیت‌زا) اتفاق می‌افتد. آلرژن‌ها ذرات ریز موجود در هوا هستند. در ادامه این آلرژن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم:
· گرده: وقتی درختان و گیاهان در بهار، تابستان و پاییز گرده‌افشانی می‌کنند، این مواد در هوا پخش می‌شوند و ممکن است وارد بینی شوند. به همین دلیل هم هست که در فصل بهار خیلی عطسه می‌کنیم، چون در این فصل گرده‌افشانی به اوج می‌رسد.
· گردوغبار: خاک و غبار موجود در هوا، به‌ویژه در شهرهای آلوده و بزرگ یکی از دلایل گرفتگی بینی است. این مواد وارد بینی و ریه‌ها می‌شوند و حساسیت ایجاد می‌کنند.
· کپک: کپک‌ها هاگ تولید می‌کنند. این هاگ‌ها ممکن است در هوا پخش شوند و ایجاد حساسیت کنند. این حساسیت می‌تواند منجر به گرفتن بینی شود.
· شوره حیوانات خانگی: افرادی که حیوان خانگی دارند و خیلی دچار احتقان بینی می‌شوند، ممکن است به شوره حیوانات خود حساسیت داشته باشند. اگر معمولا دچار این حالت می‌شوید، باید فکری به حال حیوان خانگی خود بکنید.
رینیت غیر آلرژیک و گرفتن بینی
در واقع رینیت غیر آلرژیک التهابی است که در نتیجه ورود ویروس‌ها و باکتری‌ها به بدن ایجاد می‌شود. وقتی سرما می‌خورید، در واقع یک بیماری ویروسی گرفته‌اید که باعث احتقان بینی می‌شود؛ پس بیماری‌های ویروسی می‌توانند باعث رینیت غیر آلرژیک شوند. برخی محرک‌ها هم ایجاد گرفتگی بینی می‌کنند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
· محرک‌های محیطی: استرس، قرار گرفتن در معرض دود، بخار رنگ یا غذاهای تند می‌توانند منجر به گرفتن بینی شوند. به همین دلیل اهمیت زیادی دارد که بدانیم چطور می‌توانم استرس را مدیریت کنم؟
· داروها: برخی داروهای خاص مانند داروهای پایین آوردن فشار خون یا مسکن‌ها ممکن است باعث گرفتن بینی شوند.
· تغییرات هورمونی: تغییرات در هورمون‌ها مانند رسیدن به دوران بلوغ یا بارداری هم می‌توانند منجر به احتقان بینی شوند.
· عفونت: عفونت سینوسی (سینوزیت) یا عفونت ریه و… می‌توانند دلیلی برای گرفتن بینی باشند.
· بزرگ‌شدن غدد: گاهی اوقات غدد لنفاوی یا آدنوئیدها (غدد پشت مجرای بینی) متورم می‌شوند. تورم غدد لنفاوی می‌تواند منجر به گرفتن بینی شود.
گرفتگی بینی در کودکان
گرفتن بینی در کودکان بسیار شایع است. کودکان نسبت به بزرگسالان از احتقان بینی بیشتر احساس ناراحتی می‌کنند، چون آنها نمی‌توانند مخاط بینی را به راحتی تخلیه کنند و همین موضوع باعث می‌شود که نتوانند از بینی خود نفس بکشند. آنها مدام بینی خود را بالا می‌کشند و همین کار ممکن است باعث ورود مخاط به سینوس‌ها و مشکلات بیشتر شود.
سرماخوردگی، آنفولانزا و آلرژی در کودکان سه عامل اصلی برای گرفتن بینی هستند. برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا آنتی‌بیوتیک‌ها موثر نیستند، هر چند که به صورت کلی مصرف درست آنتی بیوتیک از اهمیت بالایی برخوردار است، چون ویروس‌ها عامل ایجاد این بیماری‌ها هستند. اگر کودک سرما خورده یا به آنفولانزا مبتلا شده است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا با دارو به بهبود کودک و رفع احتقان بینی کمک کند.
اگر کودک آلرژی دارد یا گردوخاک و آلرژن‌ها باعث گرفتگی در بینی او شده‌اند، باز هم بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا داروی ضد حساسیت برای او تجویز کند. تشخیص آلرژی در کودکان بسیار مهم است و بهتر است برای درمان کودکان از خوددرمانی و روش‌های خانگی استفاده نکنید، زیرا ممکن است باعث بدتر شدن شرایط شود.
گرفتگی بینی در نوزادان
گرفتن بینی در نوزادان می‌تواند بسیار جدی باشد. نوزادان معمولا در چند ماه اولی که به دنیا می‌آیند از بینی تنفس می‌کنند. به همین دلیل احتقان بینی در آنها می‌تواند بسیار خطرناک و ناراحت‌کننده باشد. این مشکل می‌تواند در تغذیه نوزاد هم اختلال ایجاد کند. نوزادان معمولا از شیر مادر تغذیه می‌کنند یا شیر خشک را با شیشه می‌خورند. در هنگام غذا خوردن آنها از بینی تنفس می‌کنند. اگر بینی نوزاد کیپ شده باشد، غذاخوردن هم برای او سخت می‌شود و شاید اصلا نتواند شیر را بمکد. به همین دلیل هم باید گرفتگی در بینی نوزادان زود درمان شود. اگر نوزاد زیر سه ماه دارید که همراه با گرفتگی بینی تب دارد و سرفه هم می‌کند، باید فورا به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
علائم گرفتگی بینی
احتقان بینی می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری باشد. این حالت معمولا نشانه‌ای از آنفولانزا، سرماخوردگی، سینوزیت و چند بیماری تنفسی دیگر است. خود گرفتگی بینی هم می‌تواند علائمی داشته باشد که با مشاهده این علائم می‌توانید متوجه وجود یک عامل بیماری‌زا یا حساسیت‌زا در بدن خود شوید. علائم گرفتن بینی عبارت‌اند از:
- · سختی در تنفس
- · متورم شدن مجاری بینی یا حتی خود بینی
- · افزایش مخاط بینی
- · خشکی بینی
- · آبریزش بینی
- · سردرد
- · احساس خستگی
عوارض گرفتگی بینی
همان‌طور که گفتیم، عوامل مختلفی می‌توانند منجر به گرفتن بینی شوند. درصورتی‌که عامل گرفتگی را از بین نبرید و احتقان بینی را درمان نکنید، ممکن است عوارض بعدی گریبان‌گیر شما شوند. از عوارض گرفتگی در بینی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· سینوزیت
· پولیپ بینی
· عفونت گوش میانی
درمان سریع گرفتگی بینی
برای درمان گرفتگی بینی ابتدا باید به دنبال علت آن باشید. پزشک در ابتلا شما را معاینه می‌کند و از شما شرح حال می‌گیرد تا علت گرفتن بینی را تشخیص دهد. سپس به‌راحتی می‌تواند بهترین و سریع‌ترین روش درمان را برای شما تجویز کند. در ادامه به روش‌های درمان گرفتگی بینی آلرژیک و غیر آلرژیک اشاره می‌کنیم.
درمان گرفتگی در بینی آلرژیک
افرادی که به گرفتگی آلرژیک بینی مبتلا هستند می‌توانند از آنتی‌هیستامین‌ها یا کورتیکواستروئیدها برای تسکین گرفتگی و کمک به رفع التهاب بینی استفاده کنند. در ادامه به سایر روش‌های درمانی این نوع گرفتگی در بینی اشاره می‌کنیم:
اسپری‌های ضد احتقان بینی: این اسپری‌ها شاید نتوانند عوامل حساسیت‌زا را از بین ببرند، اما می‌توانند مجاری بینی را باز کنند تا راحت‌تر بتوانید تنفس کنید. البته نباید بیشتر از سه روز از این اسپری‌ها استفاده کنید، زیرا مصرف زیاد این اسپری‌ها می‌تواند شرایط را بدتر کند.
اسپری‌های بینی آنتی کولینرژیک: این اسپری‌ها مخاط درون بینی را کاهش می‌دهند و می‌توانند گرفتگی را درمان کنند.
درمان گرفتگی در بینی غیر آلرژیک
· استفاده از اسپری یا شستشوی بینی: شما می‌توانید از اسپری‌های ضد گرفتگی استفاده کنید. این اسپری‌ها بدون نسخه هم در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند.
· مصرف آنتی‌هیستامین‌ها: داروهای آنتی‌هیستامین می‌توانند از بدن در برابر عوامل خارجی که منجر به گرفتگی بینی می‌شوند محافظت کنند. آنها همچنین می‌توانند گرفتگی بینی را به طور مقطعی از بین ببرند.
· اسپری بینی کورتیکواستروئیدی: این دارو می‌تواند التهاب بینی را درمان کند.
· اسپری ایپراتروپیوم بروماید: این اسپری می‌تواند آبریزش بینی ناشی از گرفتگی بینی را از بین ببرد.
راهکارهای خانگی برای درمان گرفتگی بینی
روش‌های خانگی می‌توانند برای درمان گرفتگی در بینی، به‌ویژه در بزرگسالان موثر باشند. اگر گرفتگی بینی شما را اذیت می‌کند می‌توانید از روش‌های زیر برای بهترشدن حال خود استفاده کنید:
استفاده از بخور و مرطوب نگه داشتن هوا
برای کاهش گرفتگی بینی و مرطوب کردن مجاری تنفسی از دستگاه بخور استفاده کنید. این دستگاه آب را به بخار تبدیل می‌کند و هوا را مرطوب نگه می‌دارد. همین رطوبت موجود در هوا می‌تواند گرفتگی را برطرف کند. شما می‌توانید داخل این آب از عصاره نعناع یا اکالیپتوس هم استفاده کنید تا تاثیر آن چند برابر شود. این کار علاوه بر مرطوب کردن محیط بینی باعث می‌شود تا راحت‌تر بتوانید مخاط بینی را تخلیه کنید.
حمام کردن
اکثر افرادی که با گرفتگی در بینی مواجه شده‌اند گزارش کرده‌اند که بعد از دوش آب گرم خیلی راحت‌تر توانسته‌اند نفس بکشند. بخاری که در حمام ایجاد می‌شود مانند همان دستگاه بخور عمل می‌کند و می‌تواند مجاری بینی را مرطوب کند و التهاب را کاهش دهد. البته این حالت زمانی که در حمام هستید اتفاق می‌افتد و با خارج‌شدن از حمام ممکن است باز به حالت قبل برگردید.
هیدراته نگه داشتن بدن
زمانی که به بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی مبتلا می‌شوید و بینی‌تان کیپ می‌شود، بهتر است آب زیادی بنوشید. هیدراته نگه‌داشتن بدن می‌تواند به رفع خشکی و گرفتگی در بینی کمک کند. این کار مخاط بین را نیز رقیق می‌کند و راحت‌تر می‌توانید آن را تخلیه کنید. اگر در کنار احتقان بینی گلودرد هم دارید، می‌توانید از مایعات گرم مانند چای کم‌رنگ یا انواع دم‌نوش‌های سرماخوردگی استفاده کنید.
استفاده از اسپری آب و نمک
برای تهیه این اسپری یک لیوان آب جوشیده را با یک قاشق چایخوری نمک مخلوط کنید و خوب هم بزنید. این ترکیب را درون یک قوطی اسپری‌دار بریزید و خوب تکان دهید تا دانه‌های نمک کاملا مخلوط شوند. سپس می‌توانید از این محلول به درون بینی اسپری کنید. این محلول به حفظ رطوبت داخل بینی و رقیق‌شدن مخاط کمک می‌کند.
استفاده از کمپرس گرم
کمپرس گرم می‌تواند مجاری بینی را باز کند. برای آماده‌سازی این کمپرس یک حوله را با آب گرم بشویید و آب آن را فشار دهید. حالا می‌توانید حوله را روی بینی و پیشانی خود قرار دهید. این کار باعث می‌شود که حس بهتری پیدا کنید.
آیا برای گرفتگی بینی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در نظر داشته باشید گرفتگی بینی که در حین ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد شده است، پس از بهبودی از بین می‌رود. گاهی اوقات دلایل دیگری برای این مشکل وجود دارد و ممکن است به این راحتی‌ها درمان نشود.
اگر گرفتگی بینی بیش از یک هفته طول بکشد، باید برای تشخیص و درمان آن به پزشک مراجعه کنید. اگر درمان را جدی نگیرید، ممکن است مشکلات دیگری مانند سینوزیت، عفونت گوش میانی و… برای شما ایجاد شود.
نتیجه گیری
گرفتگی بینی یکی از مشکلاتی است که معمولا همراه با سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می‌شود. گاهی برخی عوامل دیگر مانند حساسیت به گرده گل‌ها، گردوخاک یا حساسیت به حیوانات خانگی هم می‌تواند منجر به گرفتگی در بینی شود. شما می‌توانید با روش‌های خانگی این گرفتگی را از بین ببرید، اما اگر احتقان بینی بیشتر از یک هفته طول بکشد، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول
علت گرفتگی بینی چیست؟
حساسیت‌ها، بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا، گردوخاک، شوره حیوانات خانگی و… می‌توانند باعث گرفتگی در بینی شوند.
علت گرفتگی بینی بعد از عمل چیست؟
بعد از عمل به دلیل تورم داخل بینی، زخم و خون خشک شده، بخیه‌های داخلی و… بینی کیپ می‌شود. بعد از مدتی که تورم از بین برود و بینی را شستشو بدهید، راه بینی هم باز می‌شود.
درمان احتقان بینی چیست؟
درمان گرفتگی یا احتقان بینی به علت آن بستگی دارد. بنابراین از بین بردن عامل حساسیت‌زا، مصرف دارو، شستشوی بینی و… می‌توانند کمک‌کننده باشند.